Vụ tấn công quân sự chưa từng có của Israel nhằm vào Hamas tại Doha làm gia tăng lo ngại ở vùng Vịnh, đe dọa nỗ lực ngoại giao Mỹ, đồng thời thay đổi cán cân quyền lực giữa Iran và khu vực (trong ảnh: Khói bốc lên sau các vụ nổ ở Doha, Qatar ngày 9/9/2025). Ảnh: IRNA/TTXVN
Theo đài phát thanh châu Âu RFE/RL ngày 12/9, trong bối cảnh Trung Đông luôn tiềm ẩn những bất ổn, một sự kiện gần đây đã làm chấn động cả khu vực: cuộc tấn công quân sự chưa từng có của Israel nhằm vào Hamas ở thủ đô Doha của Qatar. Vụ việc này không chỉ gây ra những hậu quả trực tiếp đối với Qatar mà còn có ý nghĩa sâu sắc đối với Iran, đối thủ không đội trời chung của Israel, và định hình lại cục diện ngoại giao khu vực.
Thế khó của các quốc gia vùng Vịnh và sự suy yếu của ngoại giao Mỹ
Trong nhiều năm, Mỹ đã nỗ lực thúc đẩy việc bình thường hóa quan hệ giữa các quốc gia vùng Vịnh và Israel, tin rằng đây là chìa khóa để ổn định khu vực và kiềm chế Iran. Tuy nhiên, cuộc tấn công táo bạo của Israel nhằm vào Hamas ở Qatar, một đồng minh thân cận của Mỹ và là nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông, đã đe dọa làm sụp đổ những nỗ lực đó. Vụ tấn công, nhắm vào giới lãnh đạo chính trị của Hamas đã khiến 6 người thiệt mạng, bao gồm một thành viên lực lượng an ninh Qatar.
Phản ứng của các quốc gia vùng Vịnh rất rõ ràng. Cuộc tấn công đã bị chỉ trích rộng rãi, cho thấy thái độ đối với Israel đã trở nên tồi tệ hơn sau cuộc xung đột trực tiếp giữa Israel và Iran vào tháng 6 năm nay, cùng với cuộc chiến thảm khốc ở Dải Gaza. Michael Horowitz, nhà phân tích độc lập có trụ sở tại Israel, nhận định: "Chúng ta đang chứng kiến sự bất an ngày càng tăng của các nhà lãnh đạo vùng Vịnh về nhận thức rằng Israel hiện đang hành động mà không có sự kiềm chế - phớt lờ các ranh giới đỏ từng được tôn trọng".
Sự việc này đặt các đồng minh của Mỹ ở Trung Đông vào một tình thế tiến thoái lưỡng nan. Họ vừa là bạn, đối tác của Mỹ, vừa phải đối mặt với một Israel ngày càng hành động đơn phương. Chuyên gia Horowitz nhận định, mối lo ngại của các nhà lãnh đạo vùng Vịnh không chỉ là Israel, mà còn là sự thiếu vắng vai trò lãnh đạo của Mỹ trong việc "đặt ra các giới hạn". Khoảng cách này có thể định hình cách các quốc gia vùng Vịnh phản ứng trong tương lai và khiến họ phải xem xét lại chiến lược an ninh của mình.
Cơ hội và rủi ro với Iran
Các chuyên gia nhận định, cuộc tấn công vào Qatar có 2 ý nghĩa với Iran. Một mặt, nó củng cố lập trường của Tehran rằng Israel là một thách thức không chỉ với Iran mà còn với toàn bộ khu vực. Hamidreza Azizi, thành viên của Viện Nghiên cứu An ninh và Quốc tế Đức, cho biết: "Những gì đã xảy ra củng cố lập trường của Iran rằng Israel là mối đe dọa đối với toàn bộ khu vực và không liên quan gì đến [Tehran] và các đồng minh của nước này trong 'trục kháng chiến'". Cái gọi là trục kháng chiến này là mạng lưới các nhóm dân quân thân Iran trong khu vực, bao gồm Hamas, Hezbollah ở Liban và lực lượng Houthi ở Yemen.
Hành động trên của Israel cũng có thể giúp Iran xích lại gần hơn với các quốc gia vùng Vịnh. Đối mặt với một Israel ngày càng quyết đoán và một nước Mỹ dường như không thể kiềm chế được đồng minh của mình, các nước vùng Vịnh có thể thấy việc cải thiện quan hệ với Tehran là một lựa chọn an toàn hơn. Sự lo lắng của họ đã tăng lên sau cuộc tấn công của Israel. Chuyên gia Azizi lưu ý thêm: "Nếu điều này xảy ra với Qatar, một đồng minh lớn ngoài NATO của Mỹ, thì điều gì sẽ xảy ra với họ?" Câu hỏi này phản ánh nỗi lo ngại thực sự và có thể thúc đẩy sự hợp tác khu vực.
Tuy nhiên, mặt khác, vụ tấn công cũng làm gia tăng nhận thức về "thách thức từ phía Iran". Israel biện minh cho hành động của mình bằng cách nhắm vào các thủ lĩnh của Hamas, một trong những lực lượng dân quân thân Iran. Nó có thể là cái cớ để Israel hành động quân sự sâu hơn vào các nước vùng Vịnh. Vụ tấn công vào Hamas ở Qatar có thể là một lời cảnh báo cho các quốc gia vùng Vịnh rằng việc chứa chấp hoặc hỗ trợ các nhóm liên kết với Iran có thể mang lại hậu quả nghiêm trọng.
Sự kiện trên diễn ra sau cuộc xung đột trực tiếp kéo dài 12 ngày giữa Israel và Iran vào tháng 6 vừa qua, nơi cả hai bên đều chịu tổn thất nặng nề. Israel và Mỹ đã phát động chiến dịch ném bom vào các cơ sở hạt nhân và quân sự của Iran, khiến nhiều người thiệt mạng, trong khi Iran đáp trả bằng hàng loạt tên lửa vào Israel, gây ra cái chết cho hàng chục người. Theo các chuyên gia, lệnh ngừng bắn hiện tại giữa Iran và Israel vẫn rất mong manh.
Trong bối cảnh đó, cuộc tấn công vào Hamas ở Qatar, một đồng minh chủ chốt của Mỹ, làm phức tạp thêm mối quan hệ địa chính trị ở Trung Đông. Nó cho thấy sự độc lập hành động ngày càng tăng của Israel và sự thiếu hiệu quả trong vai trò dẫn dắt của Mỹ. Đối với Iran, đây vừa là cơ hội để củng cố vị thế của mình, vừa là lời cảnh báo về những rủi ro với các lực lượng dân quân thân Tehran. Tương lai của khu vực phụ thuộc vào việc các quốc gia vùng Vịnh sẽ phản ứng thế nào và liệu họ có tìm cách xích lại gần Iran hơn để tự bảo vệ mình, hay tiếp tục tin tưởng vào sự bảo trợ của Mỹ.