Cuộc giành giật 'phần thưởng' chiến thuật tại thị trấn mỏ than miền đông Ukraine

Tại một thị trấn khai thác than nhỏ ở tiền tuyến phía Đông Ukraine, một cuộc chiến giành ưu thế chiến lược đang diễn ra trong một mặt trận mang đầy tính biểu tượng vào dịp đánh dấu tròn một năm một năm cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Thị trấn Vuhledar - cái tên có nghĩa là "món quà than đá" - đã nổi lên như một điểm nóng quan trọng trong cuộc chiến giành quyền kiểm soát tỉnh Donetsk. Một chiến thắng sẽ mang lại cho cả hai bên - lực lượng Ukraine hiện nắm giữ trung tâm đô thị và quân đội Nga đóng ở vùng ngoại ô - ưu thế thượng phong mang tính chiến thuật trong cả trận chiến lớn hơn cho vùng Donbas.

Tọa lạc trên một vùng đồi cao ráo, Vuhledar là một trong số ít những địa điểm có địa hình cao trong khu vực, việc chiếm được nó sẽ là một bước quan trọng để Nga phá vỡ các tuyến tiếp tế của Ukraine. Trong khi đó, bảo vệ được Vuhledar sẽ mang lại cho Ukraine một bệ phóng tiềm năng cho các cuộc phản công trong tương lai về phía nam.

Ngoài ra, nơi này còn nắm giữ sức nặng mang tính biểu tượng: Vuhledar nằm gần biên giới hành chính của tỉnh Donetsk, và việc giành được nó sẽ giúp Nga đạt được mục tiêu lớn hơn là kiểm soát toàn bộ khu vực.

“Trọng tâm nỗ lực quân sự của Nga là ở Donetsk, và Vuhledar về cơ bản là sườn phía Nam của khu vực đó", ông Gustav Gressel, một thành viên chính sách cấp cao của văn phòng Hội đồng Đối ngoại Châu Âu tại Berlin, cho biết.

Theo hãng tin AP, cuộc chiến cam go để giành được khu vực này đã khiến Nga phải trả giá bằng nhân lực và vũ khí, trong khi người Ukraine tiếp tục củng cố các tuyến phòng thủ. Nga gửi các nhóm trinh sát cấp tiểu đoàn để thăm dò phòng tuyến Ukraine và nã pháo về phía các vị trí đối phương với mục đích đẩy lực lượng Kiev về phía bắc tới đường cao tốc N15, một tuyến đường tiếp tế quan trọng.

Trong bài phát biểu vào tuần qua, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu cho biết quân đội Nga đang tiến công “thành công” ở Vuhledar.

Trong khi đó, một báo cáo tình báo quốc phòng của Anh cho biết mục đích của Nga là chiếm các khu vực không có người ở Donetsk do Ukraine kiểm soát nhưng Moskva không có khả năng xây dựng lực lượng cần thiết để thay đổi kết quả của cuộc chiến.

Dân số trước chiến tranh của Vuhledar là 14.000 người hiện đã giảm xuống chỉ còn khoảng 300. Phần lớn cư dân của thị trấn làm việc trong mỏ than và các nhà máy gần đó trước chiến tranh.

Olha Kyseliova, người mới được sơ tán, làm việc trong một nhà máy gạch trước khi cuộc chiến phá nát cuộc sống của cô. Các lực lượng Nga đã tăng cường các cuộc tấn công bắt đầu từ ngày 24/1. Ngày hôm đó, một quả tên lửa đã xé toạc tòa chung cư 9 tầng của Kyseliova. Cô đang trú ẩn trong tầng hầm với ba đứa con, và khi trở về nhà thì thấy một lỗ hổng xuyên qua trần của căn hộ ở tầng ba.

Đó là thời điểm Kyseliova quyết định phải rời xa quê hương. “Tôi đã khóc suốt đường, tôi không muốn rời đi,” cô nói.

Ba lữ đoàn Ukraine được bố trí ở Vuhledar và ngoại ô thị trấn. Phóng viên hãng tin AP đã trò chuyện với 5 chỉ huy trong các đơn vị của cả ba. Trong khi đó, lực lượng bộ binh thủy quân lục chiến 155 của Nga được bố trí chỉ cách họ 4km ở ngoại ô Vuhledar.

Đối với cả hai bên, thị trấn đều quan trọng về mặt chiến thuật. "Đó là một trong những điểm hậu cần chính của khu vực Donbas, và cũng là một trong những cao điểm chính" - Maksym, phó chỉ huy của một tiểu đoàn bộ binh thủy quân lục chiến Ukraine cho biết - “Nếu chiếm được Vuhledar, người Nga có thể dễ dàng chiếm toàn bộ khu vực Donetsk”.

Chuyên gia Gressel tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu nhận xét rằng, việc chiếm giữ Vuhledar sẽ cho phép Nga đẩy mạnh và đe dọa các tuyến tiếp tế của Ukraine dẫn đến tiền tuyến Marinka khốc liệt ở phía bắc. Còn với Ukraine, Vuhledar sẽ là bệ phóng cho các cuộc phản công trong tương lai nhằm vào Mariupol và Berdiansk.

Từ vị trí của họ trong thị trấn, các lực lượng Ukraine có thể nhìn vào phòng tuyến của Nga và cho đến nay đã có thể đẩy lùi các nỗ lực của Nga nhằm bao vây Vuhledar. Hàng đoàn xe tăng, xe bọc thép vận chuyển bộ binh của Nga liên tục xung kích, tìm cách chọc thủng tuyến phòng ngự của Ukraine. Máy bay, tên lửa và pháo binh nhắm vào thị trấn.

"Nhưng với các chiến binh và thiết bị chống tăng của chúng tôi, những nỗ lực của họ đã không thành", Maksym, phó chỉ huy phía Ukraine cho biết. “Tình hình căng thẳng, nhưng đã được kiểm soát.”

Tương tự như các chiến tuyến khác dọc theo phía Đông, phía Ukraine cho rằng người Nga đang mất rất nhiều lính bộ binh trong nỗ lực làm mệt mỏi và suy yếu các tuyến phòng thủ của Ukraine.

Oleksandr, một chỉ huy gần đây đã bị luân chuyển khỏi thị trấn, cho biết: “Họ đang thăm dò và thử thách chúng tôi trên khắp chiến tuyến phía Đông, bao gồm cả ở Vuhledar. Họ đang cố tìm điểm yếu của chúng tôi".

Kateryna Stepanenko, một nhà phân tích về Nga của Viện Nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở tại Mỹ, cho biết hiện tại, các hoạt động của Nga xung quanh Vuhledar không “có ý nghĩa về mặt hoạt động”. Cần có thêm sức mạnh chiến đấu để thực hiện các bước đột phá nhằm đạt được mục tiêu đã nêu của Moskva - chiếm toàn bộ vùng Donetsk.

Ngay cả trong trường hợp giành chiến thắng ở Vuhledar, Nga vẫn sẽ cần rất nhiều sức mạnh chiến đấu để tiến lên phía Bắc. Ba tháng sau khi chiếm được làng Pavlivka vào tháng 11 năm ngoái, các lực lượng Nga vẫn chưa tạo được bước đột phá nào ở Vuhledar, nơi chỉ cách đó 4 kilomet.

Ông Stepanenko nói: “Điều đó không quan trọng về mặt hoạt động vì người Nga sẽ vẫn phải chiến đấu để giành thêm lãnh thổ nhằm tạo ra sự gián đoạn có ý nghĩa đối với các tuyến liên lạc trên bộ của Ukraine với phía tây Donetsk”. Vuhledar chỉ là “một khu định cư trên con đường của họ, nơi họ đã chịu tổn thất đáng kể".

Trong khi đó, những cư dân cuối cùng của Vuhledar cho biết họ sẽ ở lại. Oleksandra Havrylko, phụ trách báo chí của cảnh sát khu vực Donetsk, đã tha thiết đề nghị những người còn nán lại phải rời khỏi thị trấn bị tàn phá. Những người này gần như mất cả ngày để trốn trong các tầng hầm, chỉ ra ngoài khi giao tranh tạm lắng để sạc điện thoại và thu thập nguồn cung cấp nhu yếu phẩm tại các điểm trú ẩn.