Còn nhiều dư địa để nâng tầm quan hệ Việt Nam - New Zealand

Trả lời phỏng vấn của phóng viên TTXVN tại châu Đại dương nhân kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - New Zealand (19/6/1975 - 19/6/2025), Giáo sư Roberto Rabel - làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược, Đại học Victoria Wellington (New Zealand) - cho rằng động lực chính thúc đẩy quan hệ Việt Nam - New Zealand phát triển mạnh mẽ và tích cực trong những năm gần đây là sự hội tụ của các lợi ích chung trên phương diện song phương, khu vực và toàn cầu về kinh tế, chính trị - ngoại giao, an ninh, môi trường, xã hội - văn hóa và giao lưu nhân dân.

Theo nhận định của Giáo sư Roberto Rabel, New Zealand và Việt Nam có nền kinh tế bổ sung cho nhau, tạo điều kiện thuận lợi cho tăng trưởng thương mại và đầu tư, cả song phương lẫn thông qua tư cách thành viên chung của các nhóm thương mại như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP). Cả hai nước đều cam kết thúc đẩy thương mại tự do, công bằng và dựa trên luật lệ, coi đó là nền tảng cho sự phát triển kinh tế trong khu vực và toàn cầu.

Tương tự, cả hai nước đều chia sẻ lợi ích trong các cách tiếp cận dựa trên luật lệ đối với an ninh quốc gia, khu vực và toàn cầu để đảm bảo rằng các cường quốc không thống trị các quốc gia vừa và nhỏ, thể hiện ở việc cả New Zealand và Việt Nam đều ủng hộ các cách tiếp cận dựa trên luật lệ đối với quản trị hàng hải như được nêu trong Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982. Cả hai nước cũng mong muốn chứng kiến có thêm nhiều biện pháp mạnh mẽ hơn được thực hiện để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và hỗ trợ các tiến trình của Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) nhằm giải quyết vấn đề hiện sinh này vì nhân loại.

Giáo sư Roberto Rabel nhận định kể từ khi chính thức nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược vào năm 2020, quan hệ New Zealand-Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng liên tục và ổn định. Ví dụ, thương mại song phương đã tăng hơn 40% trong 5 năm qua. Quan hệ chính trị và tương tác trong các bối cảnh đa phương, chẳng hạn như CPTPP, cũng rất tích cực. Trong những năm gần đây, mối quan hệ giao lưu nhân dân giữa hai nước cũng ngày càng tăng, với số lượng sinh viên và người di cư Việt Nam tại New Zealand ngày càng đông; rất nhiều nhà hàng phục vụ các món ăn ngon của Việt Nam; số lượng khách du lịch và doanh nhân New Zealand đến Việt Nam cũng ngày càng tăng.

Việc hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện năm 2025 cũng là một bước đi mang tính biểu tượng quan trọng trong quá trình trưởng thành của mối quan hệ Việt Nam - New Zealand.

Tuy nhiên, theo Giáo sư Roberto Rabel, vẫn còn nhiều dư địa để hai nước đẩy mạnh hợp tác và đưa quan hệ lên một tầm cao mới bằng cách đề ra các dự án cụ thể với sự tham gia của các bên liên quan là chính phủ, khu vực tư nhân và xã hội dân sự ở cả hai quốc gia. Ví dụ, trong lĩnh vực giáo dục quốc tế, New Zealand cung cấp các lựa chọn học tập tuyệt vời và các cơ hội đào tạo đa dạng, có thể được nhiều sinh viên Việt Nam và công chức trẻ Việt Nam tham gia hơn, trong khi Việt Nam cần có nhiều chương trình hơn để hỗ trợ thanh niên New Zealand đi du lịch, làm việc và tiến hành nghiên cứu tại quốc gia Đông Nam Á này.

Trong những năm gần đây, các nhà lãnh đạo New Zealand và Việt Nam đã thảo luận về việc mở rộng hợp tác vượt ra ngoài các lĩnh vực truyền thống như thương mại nông nghiệp và du lịch để bao gồm các lĩnh vực mới như quản lý hàng hải, thực hành kinh tế bền vững và công nghệ số. Một cách rõ ràng để thúc đẩy hợp tác chặt chẽ hơn trong cả lĩnh vực truyền thống và mới là khôi phục và mở rộng các tuyến bay thẳng thường xuyên giữa New Zealand và Việt Nam, chẳng hạn như thông qua các chuyến bay của VietJet Air giữa Thành phố Hồ Chí Minh và Auckland, dự kiến bắt đầu vào tháng 9/2025.

Một bước quan trọng khác giúp đưa mối quan hệ lên tầm cao mới là tạo ra các cơ chế phối hợp để thúc đẩy, thực hiện và giám sát tiến độ thực hiện các mục tiêu của Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện thông qua các cuộc họp thường xuyên và mang tính thể chế hơn giữa đại diện Việt Nam và New Zealand từ các lĩnh vực chính phủ, doanh nghiệp, giáo dục và văn hóa.

Để Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện có ý nghĩa hơn là biểu tượng và mang tính lý thuyết, Giáo sư Roberto Rabel cho rằng cần có những quy định về trách nhiệm, đặt ra mốc thời gian và cơ chế rõ ràng do các nhóm liên quan ở cả hai nước quyết định để có thể đạt được kết quả hữu hình trong các lĩnh vực nhằm thúc đẩy các mục tiêu chung của Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện.

Phạm vi hợp tác giữa hai nước khá rộng lớn, song điều đó sẽ liên quan đến cam kết tập trung hơn ở cả hai nước để đầu tư thời gian và nguồn lực nhằm mang lại kết quả thành công từ sự hợp tác sâu rộng hơn. Một bước đi ngay lập tức là cả hai chính phủ sẽ tăng cường biên chế tại các đại sứ quán tương ứng của nhau ở Wellington và Hà Nội.

Giáo sư Roberto Rabel kết luận về cơ bản, các yếu tố chính quyết định sự thành công của mối quan hệ giữa hai nước trong những năm tới sẽ liên quan đến những đánh giá thực tế của những người ủng hộ mối quan hệ ở cả New Zealand và Việt Nam và tầm quan trọng của mối quan hệ giữa hai nước. Điều đó cũng sẽ liên quan đến việc xác định những lĩnh vực mang lại triển vọng lớn nhất cho lợi ích chung và cùng nhau hợp tác theo những cách cụ thể để phát triển các dự án trọng điểm trong các lĩnh vực này, ví dụ như giáo dục, đổi mới nông nghiệp hoặc quản trị tốt.