Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi. Ảnh: AFP/TTXVN
Với chủ đề “Một Trái đất, Một Gia đình, Một Tương lai” cho Năm Chủ tịch G20, Ấn Độ muốn khẳng định nỗ lực tăng cường sự kết nối toàn cầu, xây dựng dựa trên giá trị của sự kết nối và tìm ra giải pháp sáng tạo nhằm đối phó với mọi thách thức. Các hoạt động của Ấn Độ trong gần 1 năm thực hiện chức trách nước chủ tịch đã góp phần nâng tầm vị thế của G20.
Thủ tướng Modi đã thẳng thắn thừa nhận rằng Ấn Độ nhận trọng trách chèo lái G20 vào thời điểm khó khăn khi thế giới đang vật lộn với căng thẳng địa chính trị, suy thoái kinh tế, giá lương thực và năng lượng tăng cao cũng như những tác động tiêu cực kéo dài của đại dịch COVID-19. Bên cạnh đó, chia rẽ sâu sắc về cuộc xung đột ở Ukraine ngăn cản tiến triển trong những vấn đề như an ninh lương thực, áp lực nợ, chuỗi cung ứng thực phẩm, năng lượng và hợp tác toàn cầu chống biến đối khí hậu.
Để giải những bài toán nan giải trên, Ấn Độ đã rất nỗ lực suốt thời gian qua với việc triệu tập hơn 200 cuộc họp G20 tại hơn 20 thành phố trên cả nước. Tại mỗi cuộc họp, nước chủ nhà Ấn Độ đều mời thêm nhiều quốc gia không phải thành viên G20 tới tham dự nhằm thu hút sự chú ý tới chương trình nghị sự của nhóm cũng như mở rộng vai trò của G20. Ấn Độ cam kết mở rộng quy mô, thành phần các cuộc đàm phán toàn cầu, đảm bảo mọi tiếng nói đều được lắng nghe và mỗi quốc gia đều có cơ hội đóng góp.
Thế giới đã đánh giá cao việc Ấn Độ đưa ra những sáng kiến hữu ích nhằm thúc đẩy tiến trình toàn cầu hóa lấy con người làm trung tâm khi giữ trọng trách Chủ tịch G20, như Bộ Nguyên tắc cấp cao vì nền kinh tế xanh dương bền vững và ổn định, tập trung vào mục tiêu bảo vệ các đại dương, được các bộ trưởng môi trường và khí hậu G20 nhất trí tại hội nghị ở Chennai hồi tháng 8 vừa qua; thiết lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo Hydrogen xanh sẽ đánh dấu bước khởi đầu của một hệ sinh thái toàn cầu cho năng lượng hydrogen xanh và sạch.
Trong năm qua, Ấn Độ đã nỗ lực để chứng minh cách vận dụng công nghệ nhằm thu hẹp bất bình đẳng. Theo Thủ tướng Modi, hàng tỷ người trên thế giới vẫn chưa được tiếp cận các dịch vụ ngân hàng hoặc chưa có mã định danh điện tử vốn có thể được hưởng lợi từ Cơ sở hạ tầng số hóa công (DPI). Những giải pháp mà Ấn Độ xây dựng dựa trên DPI đang được công nhận trên toàn cầu.
Từ chủ trương phát triển phụ nữ, Ấn Độ đã chuyển hướng theo đuổi sự phát triển do phụ nữ dẫn dắt. Với vai trò Chủ tịch G20, Ấn Độ cũng nỗ lực thu hẹp khoảng cách giới trong lĩnh vực số hóa, trong lực lượng lao động và đảm bảo phụ nữ có vai trò lớn hơn trong quá trình lãnh đạo và ra quyết định.
Cũng trong thời gian Ấn Độ giữ cương vị Chủ tịch G20, Thủ tướng Modi đã gửi thư cho các nhà lãnh đạo G20 đề xuất trao quy chế thành viên thường trực đầy đủ cho Liên minh châu Phi (AU) với hơn 50 quốc gia thành viên tại Hội nghị thượng đỉnh G20 sẽ diễn ra tại New Delhi trong các ngày 9, 10/9. Đề xuất này là nhằm hiện thực hóa cam kết trước đó của Ấn Độ để tiếng nói của châu Phi có trọng lượng hơn tại các tổ chức quốc tế. Việc kết nạp thêm AU sẽ nâng cao vị thế của G20 với tư cách là một diễn đàn đa phương.
Với thế mạnh có mối quan hệ lâu dài với các quốc gia đang phát triển, Ấn Độ gần đây đã nhanh chóng tăng cường quan hệ đối tác với các quốc gia phương Tây. Bên cạnh đó, Ấn Độ còn sử dụng G20 làm nền tảng để vận động cho các nước Nam bán cầu, đồng thời đóng vai trò cầu nối để truyền đạt nhu cầu của thế giới đang phát triển tới các nhà lãnh đạo phương Tây.
Thành công của Ấn Độ ở cả trong và ngoài nước khiến New Delhi trở thành cầu nối lý tưởng giữa Bắc bán cầu và Nam bán cầu, đồng thời biến quốc gia Nam Á thành lực lượng vì hòa bình giữa một thế giới bị chia rẽ.
Bên cạnh những thành tựu nêu trên, Ấn Độ cũng gặp không ít khó khăn trong thời gian đảm nhận vai trò Chủ tịch G20. Hầu hết các cuộc họp cấp bộ trưởng của G20 trong năm 2023 đã kết thúc mà không đưa ra được tuyên bố chung do những bất đồng giữa các thành viên liên quan đến cuộc xung đột Nga - Ukraine. Sự bất đồng đó xảy ra ngay cả khi Ấn Độ sử dụng những nội dung đã được các bên đồng thuận trong Tuyên bố chung Bali năm 2022. Tuy nhiên, theo ông Derek J. Grossman, chuyên gia phân tích quốc phòng cấp cao tại Tập đoàn Rand (Mỹ), điều này nằm ngoài tầm kiểm soát của Ấn Độ.
Trong một cuộc phỏng vấn của NDTV, Ngoại trưởng Subrahmanyam Jaishankar đã nhấn mạnh mối quan ngại toàn cầu ngày càng tăng khi: "Thế giới ngày nay đang ở trong tình trạng đáng lo ngại hơn nhiều so với trước đây. Trong tình huống như vậy, Chủ tịch G20 không chỉ nên là một quốc gia trung lập mà còn là một quốc gia khiến người khác phải tôn trọng”. Trong gần một năm qua, Ấn Độ đã chứng minh được mình xứng đáng với vai trò Chủ tịch G20 trong bối cảnh mới. Ấn Độ là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới, là điểm đến hấp dẫn cho nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, xuất khẩu tăng trưởng tốt, lĩnh vực sản xuất di động đã đạt được thành công đáng kinh ngạc. Không những vậy, Ấn Độ cũng tạo được tiếng vang trong lĩnh vực không gian cũng như dẫn đầu thế giới về ứng dụng công nghệ kỹ thuật số vào quản trị.
Từ nền kinh tế lớn thứ 10 thế giới, Ấn Độ đã vươn lên trở thành nền kinh tế lớn thứ 5 trong vòng chưa đầy một thập niên. Nhiều chuyên gia cho rằng Ấn Độ có thể trở thành nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới vào năm 2050, chỉ sau Mỹ và Trung Quốc. Tiếp đà này, Ấn Độ đặt mục tiêu đầy tham vọng là trở thành quốc gia phát triển vào năm 2047 (năm Ấn Độ kỷ niệm 100 năm độc lập) và thực hiện nỗ lực mới nhằm cắt giảm phụ thuộc vào nhập khẩu, thúc đẩy sản xuất trong nước.
Mới đây, trong cuộc phỏng vấn của hãng thông tấn PTI, Thủ tướng Modi nhấn mạnh vai trò Chủ tịch G20 của Ấn Độ là một minh chứng cho vị thế ngày càng tăng của nước này trên thế giới. Theo ông, từng chỉ là một thị trường tiêu dùng khổng lồ, Ấn Độ giờ đây được coi là một quốc gia toàn cầu có khả năng giải quyết các thách thức từ đại dịch đến những cuộc khủng hoảng lớn hơn mà nhân loại phải đối mặt. Trong khi đó, theo Ngoại trưởng S Jaishankar, thành công của Ấn Độ cũng nâng cao vị thế của nước này trong vai trò dẫn dắt G20. Thế giới hiện coi Ấn Độ là nơi cần thiết cho lực lượng lao động và tài năng toàn cầu. Ấn Độ đang cho thấy tầm ảnh hưởng ngày càng tăng của mình và cách nước này có thể đóng góp vào các cuộc thảo luận toàn cầu.
Trong bối cảnh hiện nay, Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Ấn Độ lần này được cho là khó đạt đột phá trong việc hàn gắn các quốc gia, nhưng nước chủ nhà Ấn Độ thì vẫn kỳ vọng sẽ tạo ra được những nền tảng nhất định để kéo các nước lại, cùng chung tay giải quyết các vấn đề còn tồn đọng.