Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman (phải) và Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) tại cuộc gặp ở Riyadh, Saudi Arabia, ngày 6/12/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Saudi Arabia, với vai trò lãnh đạo trong Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), đang tính toán chiến lược để tạo ra sự thay đổi lớn trên thị trường dầu mỏ toàn cầu. Nước này được cho là đang xem xét việc tăng cường sản xuất dầu để giành lại quyền kiểm soát giá cả, điều có thể tạo ra tình hình khó khăn cho Nga, quốc gia vốn phụ thuộc lớn vào doanh thu từ dầu mỏ. Nếu điều này xảy ra, Nga có thể phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng kinh tế tương tự như cuộc chiến giá dầu diễn ra vào năm 2020.
Kế hoạch điều chỉnh sản xuất của Saudi Arabia
Saudi Arabia đã thông báo rằng họ có thể sẽ điều chỉnh sản lượng dầu, có khả năng khiến giá dầu thô toàn cầu giảm mạnh. Nước này ám chỉ rằng nếu các thành viên OPEC không hợp tác để cắt giảm sản lượng, Riyadh sẵn sàng "làm tràn ngập" thị trường với nguồn cung dầu, thậm chí có thể đẩy giá dầu xuống mức 50 USD một thùng. Điều này sẽ là một cú sốc đối với Nga, nơi mà ngân sách quốc gia và các khoản chi tiêu cho quân đội chủ yếu được tài trợ từ doanh thu dầu mỏ.
Luke Cooper, nghiên cứu viên tại Trường Kinh tế London (Anh), nhấn mạnh rằng giá dầu thấp có thể tác động tiêu cực đến khả năng tài chính của Nga trong việc duy trì các hoạt động quân sự ở Ukraine. "Với việc Nga đang bán dầu với giá chiết khấu và chi phí sản xuất cao hơn, tình hình hiện tại có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn thu của Moskva", ông cho biết.
Saudi Arabia đã cố gắng giữ giá dầu ở mức trên 100 USD/thùng bằng cách thúc đẩy các quốc gia thành viên cắt giảm sản lượng. Nhưng với giá dầu thô quốc tế dao động dưới mức 80 USD/thùng, điều này không hiệu quả. Để thay đổi chiến lược, các nguồn tin của tờ Financial Times cho biết Riyadh hiện có kế hoạch "mở vòi" vào tháng 12 năm nay.
Trong khi đó, dữ liệu của S&P Global Ratings đã xếp Nga vào nhóm các nước sản xuất quá mức trong OPEC+. Theo dữ liệu mới nhất có sẵn, Nga đã sản xuất vượt hạn ngạch, với sản lượng đạt 9,10 triệu thùng/ngày vào tháng 7/2024, so với hạn ngạch là 8,98 triệu thùng/ngày. Iran và Kazakhstan cũng vi phạm ngưỡng đã thỏa thuận.
Thế tiến thoái lưỡng nan của Nga
Trong trường hợp của Nga, Moskva đang phải đối mặt với áp lực phải tăng nguồn thu càng nhiều càng tốt, vì cuộc chiến ở Ukraine đã làm tăng vọt chi tiêu quốc phòng và an ninh trong 3 năm xung đột. Các lĩnh vực này sẽ chiếm tổng cộng 40% tổng chi tiêu liên bang ở Nga vào năm tới.
Tài chính của Nga đang phụ thuộc rất nhiều vào doanh thu từ dầu mỏ. Bộ Tài chính Nga cho biết, một vài năm trước, sản xuất khí đốt và dầu mỏ chiếm 35%-40% doanh thu ngân sách của quốc gia. Vì lý do trên mà phương Tây đã tập trung vào việc hạn chế lợi nhuận từ dầu mỏ của Nga. Giá trần 60 USD/thùng được áp dụng cho dầu của Nga đã làm giảm khả năng cạnh tranh của nước này trên thị trường toàn cầu. Mặc dù Moskva có thể sử dụng các tàu chở dầu "bí mật" không đăng ký để lách qua các hạn chế, nhưng giá dầu thấp do Saudi Arabia điều chỉnh có thể khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn.
Simon Henderson, Giám đốc Chương trình Bernstein về Chính sách vùng Vịnh và Năng lượng tại Viện Washington, nhận định rằng nếu Saudi Arabia quyết định cắt giảm nguồn cung, một cuộc chiến giá dầu giữa Nga và Saudi Arabia có thể xảy ra. Điều này sẽ nhắc nhớ đến những sự kiện tương tự vào năm 2020, khi cả hai quốc gia đều giải phóng nguồn cung nhằm thử thách xem bên nào có thể tồn tại lâu hơn trong môi trường giá thấp.
Sự cạnh tranh như vậy sẽ đặc biệt khó khăn cho Nga, vì giá dầu của nước này không hề rẻ để khai thác. Khi Saudi Arabia có thể khai thác với chi phí thấp hơn, Nga sẽ rơi vào tình thế khó khăn hơn, đặc biệt là trong bối cảnh nguồn lực tài chính đã bị tổn thương nghiêm trọng do xung đột quân sự và các biện pháp trừng phạt từ phương Tây.