Trong 11 nhóm hàng hóa và dịch vụ chính, có 9 nhóm tăng; trong đó, nhóm giáo dục có mức tăng cao nhất 0,89%; tiếp đến là nhóm đồ uống và thuốc lá tăng 0,44%; nhóm may mặc, mũ nón, giầy dép tăng 0,37%; nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 0,3%; nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 0,25%... Có 2 nhóm hàng hóa và dịch vụ giảm là giao thông giảm 2,82% và bưu chính viễn thông giảm 0,06%.
Bà Đỗ Thị Ngọc, Vụ phó Vụ Thống kê giá, cho biết CPI tháng 1 năm 2016 tăng chủ yếu do: chỉ số giá nhóm lương thực tăng 0,48% một phần từ tác động tích cực của việc Việt Nam đã giành được các hợp đồng xuất khẩu gạo cho Indonesia trong những tháng cuối năm 2015 và việc giao hàng được thực hiện từ tháng 10 năm 2015 đến hết quý I năm 2016. Bên cạnh đó, Chính phủ Indonesia có kế hoạch mua thêm 350.000 tấn gạo ngay trong quý I năm 2016 và cơ quan Lương thực quốc gia Philippines cho biết đã có kế hoạch mua thêm gạo từ Việt Nam và Thái Lan trong năm 2016 để đảm bảo nguồn cung lương thực.
Người tiêu dùng mua sắm hàng hóa tại siêu thị Big C – TP. Hồ Chí Minh. Ảnh: Thanh Vũ - TTXVN |
Chỉ số nhóm thực phẩm tăng 0,3% và tăng ở một số mặt hàng thực phẩm tươi sống: thịt gia súc tươi sống tăng 0,58%; thịt gia cầm tươi sống tăng 0,53%; thịt chế biến tăng 0,25%; thủy sản tươi sống tăng 0,65% do nhu cầu tiêu dùng thực phẩm chuẩn bị hàng Tết tăng cao.
Bên cạnh đó là do nhu cầu mua sắm chuẩn bị cho Tết Nguyên Đán sắp tới nên giá quần áo, giầy dép tăng cao làm cho chỉ số giá nhóm may mặc, mũ nón, giầy dép tăng 0,37%. Ngoài ra là do thực hiện lộ trình tăng học phí theo Nghị định số 86/2015/NĐ-CP ngày 02/10/2015 của Chính Phủ nên một số tỉnh đã tăng học phí các cấp làm cho chỉ số giá nhóm giáo dục tăng 0,89%.
Nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng cũng có mức tăng 0,3%, chủ yếu là tăng ở các mặt hàng sau: giá nhà thuê tăng 0,72% do nhiều hợp đồng thuê nhà bắt đầu ký năm mới nên các chủ nhà tăng giá vào đầu năm; dịch vụ sửa chữa nhà ở tăng 0,61% do nhu cầu sửa chữa nhà tăng cao vào dịp cuối năm và dịch vụ nước sinh hoạt tăng 0,88% và dịch vụ điện sinh hoạt tăng 0,51%;
Bên cạnh những yếu tố gây tăng giá nêu trên cũng có những yếu tố góp phần kiềm chế CPI trongtháng 1/2016 như: giá gas giảm 1,56% so với tháng 12 năm 2015 do các doanh nghiệp giảm giá từ ngày 01 tháng 1 năm 2016, giảm 31.000đ/bình 12 kg do giá gas thế giới giảm. Giá xăng giảm 760 đồng/lít, dầu diezen giảm 2.120 đồng/lít vào các ngày 18/12/2015 và ngày 04/01/2016 dẫn tới chỉ số giá nhóm nhiên liệu giảm 6,44% so với tháng trước góp phần giảm CPI chung khoảng 0,27%.
Giá vật liệu bảo dưỡng nhà ở giảm 0,33%, chủ yếu giảm ở mặt hàng sắt thép xây dựng do nguồn cung tăng và nhu cầu lại giảm và do giá dịch vụ giao thông công cộng giảm 0,35% do một số doanh nghiệp điều chỉnh giảm giá cước xe khách và taxi.
Cũng trong tháng 1, giá vàng biến động theo giá vàng thế giới, giá vàng thế giới đang chịu sức ép giảm giá trước ảnh hưởng của quyết định tăng lãi suất của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) vào tháng 12/2015. Bình quân giá vàng trong nước ngày 15/01/2016 dao động quanh mức 3.280.000đ/chỉ vàng SJC.
Áp lực tăng tỷ giá từ việc Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất 0,25% cùng với việc nhu cầu thanh toán cuối năm của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu nên tỷ giá đô la Mỹ tháng 1 đã tăng 0,18% so với tháng trước. Ngày 4/1/2016, tỷ giá trung tâm được công bố tăng so với tỷ giá liên ngân hàng của tháng trước, do đó, tỷ giá giao dịch trên thị trường đã tăng mạnh nhưng chỉ tăng trong tuần đầu sau đó đã giảm, diễn biến này cho thấy cách thức điều hành tỷ giá mới đã làm giảm động cơ đầu cơ, găm giữ ngoại tệ, khuyến khích tổ chức và cá nhân bán ngoại tệ ra lấy VND để hưởng lợi tức lớn hơn, giải phóng lượng ngoại tệ được đầu cơ, găm giữ trong thời gian qua.
Theo đánh giá của Tổng cục Thống kê, lạm phát cơ bản (CPI sau khi loại trừ lương thực - thực phẩm tươi sống; năng lượng và mặt hàng do Nhà nước quản lý bao gồm dịch vụ y tế và dịch vụ giáo dục) tháng 1/2016 tăng 0,27% so với tháng trước, tăng 1,72% so với cùng kỳ. Lạm phát cơ bản tháng 1 năm 2016 so cùng kỳ năm trước tăng 1,72% cao hơn mức 0,8% của lạm phát chung do mặt bằng giá các mặt hàng tính lạm phát chung (thuộc nhóm được loại trừ) thấp hơn so với cùng kỳ năm trước.