Thời gian qua, nhiều doanh nghiệp (DN) đã lợi dụng sự thông thoáng chính sách xuất khẩu(XK) để khai khống, gian lận hàng hóa lên nhiều lần nhằm chiếm đoạt tiền của Nhà nước thông qua hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB).
Để kiểm soát vấn đề này, Tổng cục Hải quan (TCHQ) đã chỉ đạo cục Hải quan các tỉnh, thành phố tăng cường kiểm tra thực tế hàng hóa XK; đồng thời kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu quy định chặt chẽ về điều kiện thành lập, giải thể DN có hoạt động XK được hoàn thuế.
Theo ông Nguyễn Văn Quý - Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu (CBL) - TCHQ, cơ quan hải quan đã phát hiện một số trường hợp các đối tượng vi phạm làm thủ tục thành lập DN, thuê kho bãi, mua hàng hóa (tượng trưng, số lượng ít...), mua hóa đơn đầu vào để hợp lí hóa số hàng sẽ XK (thu gom hóa đơn trôi nổi ở nhiều địa bàn, DN khác nhau). Sau đó, DN tiến hành làm thủ tục hải quan để có xác nhận thực xuất làm căn cứ hoàn thuế GTGT, làm thủ tục hoàn thuế GTGT và thuế TTĐB.
Làm thủ tục mở tờ khai hàng hóa XNK tại Chi cục Hải quan Hải Dương (Cục Hải quan Hải Phòng).Hoàng Hùng – TTXVN |
Một cán bộ hải quan cho biết: Thời gian qua, tại khu vực biên giới Tây Nam, miền Trung Tây Nguyên và TP Hồ Chí Minh, khá nhiều công ty lập ra với chức năng XK nhưng nhanh chóng giải thể sau khi đã nhận hàng chục tỷ đồng hoàn thuế VAT. Từ năm 2012 đến nay, số tiền thuế bị chiếm đoạt đã lên tới hàng nghìn tỷ đồng. Đây là hành vi trục lợi nguy hiểm và cần được xử lý nghiêm. Đơn cử mới đây, Công ty Cổ phần Thực phẩm Công nghệ Sài Gòn có trụ sở tại quận 1, Nguyễn Thị Minh Khai (TP Hồ Chí Minh) đã mở tờ khai xuất khẩu 3.000 thùng thuốc lá sang Campuchia với tổng trị giá hơn 23 tỷ đồng. Lô hàng này đã được Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 4 thông quan. Nhưng chưa kịp vận chuyển thì Cục Điều tra CBL phát hiện, hàng hóa thực tế là 20 tấn gạo, trị giá 100 triệu đồng, nếu trót lọt công ty đã gian lận gần 2,3 tỷ đồng tiền hoàn thuế VAT...
Đại diện Cục Điều tra CBL cho biết: Để trục lợi thuế VAT, một số DN đã lợi dụng việc tự in ấn, phát hành hóa đơn GTGT, để hợp thức hóa cho nguồn gốc của các lô hàng XK. Doanh nghiệp cũng lợi dụng hệ thống phân luồng Xanh (trong hải quan điện tử), cho phép miễn kiểm tra thực tế hàng hóa khi làm thủ tục XK để xuất khống hàng hóa hoặc lợi dụng quy định.
Theo các cán bộ hải quan, một trong những nguyên nhân khiến DN lợi dụng để thực hiện hành vi vi phạm là do việc thành lập, giải thể DN hiện nay khá đơn giản và dễ dàng. Đối với các DN giải thể, quy định về quản lí hồ sơ giải thể không chặt chẽ, chế tài xử phạt quá nhẹ về hành vi lưu trữ và bảo quản hồ sơ chứng từ. Do đó, khi bị phát hiện, các DN sẵn sàng chấp nhận nộp phạt để vi phạm (tiêu hủy chứng cứ vi phạm). Bên cạnh đó, hiện nay việc thanh toán giữa bên nhập khẩu và bên XK vẫn chưa có quy định chặt chẽ, trong thanh toán và quản lí ngoại hối, ngân hàng cho phép người nước ngoài mở tài khoản vãng lai để thanh toán tiền hàng hóa xuất nhập khẩu bằng VND...
Để ngăn chặn tình trạng trên, ông Nguyễn Văn Cẩn - Phó Tổng cục trưởng TCHQ cho biết: Bộ trưởng Bộ Tài chính chỉ đạo trước mắt tăng cường cho lực lượng hải quan, thuế nội địa kiểm soát chặt chẽ những đối tượng nghi vấn, kiểm hóa, gám sát và làm thủ tục giám sát cả phương tiện, thanh toán tiền hàng xuất khẩu kết nối với cơ quan thuế nội địa để quản lý chặt chẽ thủ tục XK được hoàn thuế.
Còn phía Cục Điều tra CBL cho hay: TCHQ đã chỉ đạo cục hải quan các tỉnh, thành phố tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, đặc biệt là kiểm tra việc thực hiện kiểm tra thực tế hàng hóa XK. Ngoài ra, chủ động phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng khác trên địa bàn xử lí nghiêm minh, kịp thời đối với các trường hợp vi phạm; tăng cường thu thập thông tin, nghiên cứu hồ sơ DN, chủ động áp dụng các biện pháp kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ trong quá trình làm thủ tục hải quan đối với các lô hàng XK, hàng hóa của DN XK nhưng có hoạt động sản xuất hàng XK hoặc DN XK có thời gian hoạt động ít hơn 3 năm, có vốn chủ sở hữu, cơ sở vật chất, nhân công... không phù hợp với quy mô kinh doanh.
Bên cạnh đó, TCHQ cũng kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền cần xem xét, nghiên cứu quy định chặt chẽ về điều kiện thành lập, giải thể DN có hoạt động XK được hoàn thuế. Quy định cụ thể trong công tác thanh toán, quản lí ngoại hối đối với DN xuất nhập khẩu như việc chuyển VND với số lượng lớn thông qua tài khoản vãng lai của người nước ngoài phải có giải trình về nguồn gốc tiền, lí do thanh toán, các chứng từ buộc phải có về nguồn gốc tiền.
P.V