Tuyến cao tốc Tiên Yên - Móng Cái dài 63,26 km theo hình thức đối tác công tư (PPP), hợp đồng BOT, tổng mức đầu tư hơn 9.110 tỷ đồng. Ảnh tư liệu (minh họa): Huy Hùng/TTXVN
Bà Nguyễn Thị Linh Giang, Chánh Văn phòng Đối tác công tư, Cục Quản lý Đấu thầu, Bộ Tài chính cho biết, hệ thống pháp lý cho mô hình PPP hiện nay đã tương đối đầy đủ, tạo hành lang minh bạch, thuận lợi cho nhà đầu tư.
“Từ Luật PPP đến các Nghị định hướng dẫn đều đã được sửa đổi, bổ sung phù hợp với thực tiễn. Lĩnh vực đầu tư được mở rộng, bỏ quy mô tối thiểu; quy trình lựa chọn nhà đầu tư được đơn giản hóa; đồng thời nâng tỷ lệ vốn nhà nước trong dự án PPP nhằm tăng sức hấp dẫn đối với khu vực tư nhân,” bà Giang cho biết.
Bên cạnh đó, cơ chế chia sẻ phần tăng - giảm doanh thu giữa Nhà nước và nhà đầu tư cũng là một điểm tiến bộ quan trọng, giúp hai bên cùng chia sẻ rủi ro, bảo đảm hài hòa lợi ích. Các quy định mới cũng cho phép bổ sung dự án BT (xây dựng - chuyển giao), cũng như quy định rõ ràng về xử lý hợp đồng chấm dứt trước hạn, qua đó tăng tính khả thi và độ an toàn pháp lý của các dự án.
Với những đổi mới này, mô hình PPP không chỉ giúp huy động vốn ngoài ngân sách, mà còn góp phần đổi mới tư duy đầu tư công, khi Nhà nước đóng vai trò định hướng, còn khu vực tư nhân đảm nhiệm triển khai và vận hành linh hoạt hơn; đồng thời, còn tạo giá trị mới, góp phần thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Dẫn chứng câu chuyện phát triển hạ tầng tại An Giang mới đây là minh chứng cụ thể cho hiệu quả của mô hình PPP. Hội đồng nhân dân tỉnh An Giang vừa thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án Trung tâm tổ chức Hội nghị APEC 2027 theo phương thức PPP.
Trung tâm xây dựng tại đặc khu Phú Quốc, tỉnh An Giang với diện tích sử dụng đất hơn 16 ha, tổng mức đầu tư khoảng 21.860 tỷ đồng. Trung tâm gồm các hạng mục: Trung tâm hội nghị và triển lãm có 3 tầng nổi, 1 tầng hầm khoảng 6.500 chỗ; nhà hát đa năng có 6 tầng nổi và 1 tầng hầm khoảng 4.000 chỗ; công viên cây xanh 50.720 m2; công trình hạ tầng kỹ thuật và phụ trợ khác... Tiến độ xây dựng công trình từ quý 4/2025 đến quý 2/2027.
Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh An Giang Nguyễn Thanh Nhàn cho biết, dự án xây dựng Trung tâm tổ chức Hội nghị APEC đầu tư theo phương thức PPP - hình thức hợp đồng BT. Đây là hình thức phù hợp và lợi thế, giảm gánh nặng tài chính cho Nhà nước trong bối cảnh cần đầu tư đồng loạt, đồng bộ cùng lúc nhiều dự án tại Phú Quốc để phục vụ Hội nghị APEC 2027 cũng như các dự án trọng điểm khác trên toàn quốc.
Với mô hình của An Giang, phương thức hợp tác PPP này sẽ làm gia tăng hiệu quả phân bổ nguồn lực xã hội, khi vốn tư nhân được khơi thông, giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước và rút ngắn tiến độ đầu tư công; đồng thời, cơ chế cạnh tranh, quản trị minh bạch và quản lý rủi ro được cải thiện rõ rệt trong các dự án trọng điểm.
TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định, việc tư nhân đầu tư vào những lĩnh vực trước đây chỉ có Nhà nước tham gia cho thấy bức tranh kinh tế đã thay đổi rõ nét. Các doanh nghiệp nội không còn e dè mà đang đóng vai trò ngày càng lớn trong các dự án có tính chiến lược, tầm nhìn dài hạn”. “Việc sử dụng mô hình PPP trong loạt dự án trọng điểm không chỉ giải quyết bài toán thiếu hụt ngân sách đầu tư công, mà còn giúp tăng tính minh bạch, hiệu quả và khả năng vận hành của các công trình sau khi hoàn thành”, TS. Trần Đình Thiên cho hay.
Ông Phạm Thy Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Đấu thầu, Bộ Tài chính cũng cho biết, ngoài hợp tác vào các dự án hạ tầng chiến lược, giao thông, năng lượng… Nghị định 180/2025/NĐ-CP quy định về cơ chế, chính sách hợp tác công tư (PPP) trong lĩnh vực phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (Nghị định 180/2025/NĐ-CP) mới ban hành gần đây cũng đã mở ra cơ chế hợp tác công - tư trong lĩnh vực khoa học công nghệ.
Theo đó, nhà đầu tư tư nhân có thể tham gia trực tiếp vào các dự án xây dựng hạ tầng số, phát triển công nghệ chiến lược hoặc thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học. Đây là bước tiến lớn, khuyến khích khu vực tư nhân đầu tư vào đổi mới sáng tạo.
“PPP trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo không chỉ huy động được vốn, mà còn tận dụng được năng lực vận hành và tư duy sáng tạo của doanh nghiệp. Nhà nước định hướng, còn doanh nghiệp triển khai linh hoạt - đây chính là sự kết hợp tạo ra giá trị thực”, ông Hùng nhận định.
Để mô hình hợp tác PPP hoạt động hiệu quả hơn, mới đây, Bộ Tài chính cũng đã ban hành Thông tư số 98/2025/TT-BTC quy định mẫu hồ sơ đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án theo phương thức PPP và dự án đầu tư kinh doanh.
Theo đó, Thông tư số 98/2025/TT-BTC quy định chi tiết việc lập khảo sát quan tâm, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu đối với dự án PPP; việc lập thông báo mời quan tâm, hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời thầu và hồ sơ yêu cầu đối với dự án đầu tư kinh doanh. Các quy định này được áp dụng cho cả dự án thực hiện theo quy trình chỉ định nhà đầu tư rút gọn và các trường hợp đặc biệt theo pháp luật.
Mô hình PPP đang dần chứng minh vai trò như một “đòn bẩy” giúp Việt Nam phát triển hạ tầng hiện đại, đồng thời thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Mô hình hợp tác công - tư không chỉ mang lại nguồn lực mới cho hạ tầng mà còn tạo hiệu ứng lan toả về phương thức quản trị và vận hành kinh tế hiện đại...