Lãi vay sẽ tiếp tục giảm; rót vốn cho các dự án bất động sản đủ điều kiện
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, bà Nguyễn Thị Hồng.
Thông tư 02 được ban hành vừa qua là giải pháp trước mắt, tạo điều kiện cho các ngân hàng cơ cấu nợ, không chuyển nhóm nợ, nhằm giúp bên vay có khả năng khôi phục được hoạt động sản xuất - kinh doanh tiếp cận được vốn và trả nợ ngân hàng.
Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thống đốc NHNN, bà Nguyễn Thị Hồng cho biết: Ngành Ngân hàng bước vào năm 2023 với nhiều khó khăn thách thức. Cụ thể, tình hình kinh tế thế giới và trong nước tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, các ngân hàng Trung ương (NHTW) trên thế giới tiếp tục thắt chặt chính sách tiền tệ để kiểm soát lạm phát, khiến mặt bằng lãi suất trên thế giới tăng cao, cuộc chiến Nga – Ukraine chưa có hồi kết, sự đổ vỡ của một số ngân hàng ở Mỹ và châu Âu đầu năm. Ở trong nước thị trường trái phiếu, bất động sản gặp nhiều khó khăn càng đặt áp lực, rủi ro đối với hoạt động ngân hàng.
"Hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, người dân suy giảm, nợ xấu tăng cao trong khi yêu cầu thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân vẫn được đặt ra. Trong bối cảnh đó, ngành Ngân hàng được giao các nhiệm vụ tại Nghị quyết của Chính phủ, Quốc hội làm thế nào điều hành chính sách tiền tệ kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định thị trường tiền tệ, ngoại hối", Thống đốc NHNN cho biết.
Song song với đó, NHNN phải điều hành chính sách tiền tệ đảm bảo có thể giảm lãi suất trong khi phải ổn định tỷ giá, thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế. Đặc biệt, thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ để cân bằng giữa tăng trưởng và lạm phát, tỷ giá và lãi suất, chính sách tiền tệ và tài khoá, giữa tình hình bên trong và bên ngoài, theo Thống đốc, đây là yêu cầu vô cùng khó, nhất là khi dư địa chính sách tiền tệ rất hạn hẹp, tín dụng/GDP đã ở mức cảnh báo, thị trường tiền tệ, ngoại hối thường chịu tác động của tâm lý kỳ vọng...
Theo ông Đào Minh Tú, Phó Thống đốc NHNN, với tinh thần chia sẻ, đồng hành cùng người dân và doanh nghiệp, xác định đây là nhiệm vụ quan trọng, dưới sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, toàn ngành Ngân hàng đã nỗ lực, trách nhiệm, phối hợp các Bộ, ngành liên quan để triển khai quyết liệt, đồng bộ nhiều giải pháp cụ thể nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp, người dân tiếp cận thuận lợi hơn với nguồn vốn tín dụng ngân hàng. NHNN đã ban hành Thông tư số 06/2023/TT-NHNN ngày 28/6/2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 39/2016/TT-NHNN, theo hướng bổ sung một số quy định, như cho vay bằng phương tiện điện tử; cho khách hàng vay để trả nợ trước hạn khoản vay tại TCTD khác; cho khách hàng vay để trả khoản vay nước ngoài dưới hình thức mua bán hàng hóa trả chậm…
Một số chuyên gia kinh tế đánh giá: Thông tư 06 là cần thiết trong bối cảnh lãi suất cho vay đang giảm khá nhanh; đồng thời giúp hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho vay của các TCTD, hướng dòng vốn đến dự án an toàn, hiệu quả, Với việc NHNN liên tục giảm lãi suất điều hành 4 lần trong 4 tháng gần đây, các ngân hàng thương mại (NHTM) cũng đều thực hiện các chính sách mạnh tay cắt giảm lãi suất cho vay, hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn.
Đánh giá tác động của Thông tư 06 sửa đổi Thông tư 39/2016, các chuyên gia của Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDIRECT cho biết: Nhiều NHTM đã thực hiện giảm đồng loạt 0,5 - 1 điểm phần trăm lãi suất cho vay với các khoản vay hiện hữu và vay mới; hoặc giảm từ 1 điểm phần trăm trở lên với các khoản vay phục vụ tiêu dùng có tài sản bảo đảm, bổ sung vốn lưu động, hoặc vay mới phục vụ hoạt động kinh doanh sản xuất. Tuy nhiên, việc lãi suất cho vay giảm sâu trong thời gian qua tiềm ẩn rủi ro khi nguồn vốn giá rẻ có thể chuyển sang phục vụ cho các dự án/mục đích dưới chuẩn, tạo nên rủi ro bong bóng tín dụng cho nền kinh tế.
Trước tình hình đó, Thông tư 06 được ban hành với 3 nội dung chính: Bổ sung các mục đích vay vốn tiềm ẩn nguy cơ rủi ro cao không được cho vay; đốc thúc các NHTM tăng cường giám sát với các khoản vay phục vụ mục đích đầu tư kinh doanh chứng khoán; mua hoặc kinh doanh bất động sản; tạo hành lang pháp lý cho các khoản vay được duyệt thông qua phương tiện điện tử.
Thông tư 06 đề xuất thêm một số quy định đối với các nhu cầu vốn không được cho vay, trong đó đáng chú ý bao gồm: đảo nợ, để gửi tiền, thanh toán tiền góp vốn, mua chuyển nhượng phần vốn góp tại các công ty cổ phần chưa niêm yết, thanh toán tiền góp vốn hoặc hợp đồng hợp tác đầu tư với các dự án đầu tư không đủ điều kiện đưa vào kinh doanh.Theo chuyên gia của VNDIRECT, việc bổ sung thêm các quy định này sẽ giúp phản ánh chính xác chất lượng tín dụng, thúc đẩy các doanh nghiệp thực hiện niêm yết trên sàn chứng khoán.
“Với việc quy định cho vay thắt chặt thêm, chúng tôi cho rằng Thông tư 06 sẽ có thể làm chậm lại tăng trưởng tín dụng trong ngắn hạn tuy nhiên dài hạn sẽ đảm bảo an toàn hơn cho toàn bộ nền kinh tế”, chuyên gia VNDIRECT lưu ý.
Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, ông Đào Minh Tú.
Theo Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú, thời gian qua, NHNN cũng chỉ đạo quyết liệt các TCTD triển khai khẩn trương chính sách hỗ trợ lãi suất từ ngân sách Nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh theo Nghị định 31/2022/NĐ-CP. Đến cuối tháng 5/2023, doanh số hỗ trợ lãi suất đạt hơn 123.000 tỷ đồng, dư nợ hỗ trợ lãi suất đạt hơn 54.000 tỷ đồng cho 2.000 khách hàng, số tiền đã hỗ trợ cho khách hàng lũy kế từ đầu chương trình đạt khoảng 500 tỷ đồng. Đến nay, kết quả hỗ trợ lãi suất chưa đạt như kỳ vọng do nhiều nguyên nhân và NHNN đã kịp thời tổng hợp, đánh giá và đề xuất kiến nghị với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
“NHNN đã liên tục điều chỉnh giảm 04 lần các mức lãi suất với mức giảm 0,5 - 2,0%/năm trong bối cảnh mặt bằng lãi suất thế giới tiếp tục tăng và neo ở mức cao; tạo điều kiện cho TCTD tiếp cận nguồn vốn từ NHNN với chi phí thấp hơn, qua đó có điều kiện giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ khách hàng tháo gỡ khó khăn, phục hồi sản xuất kinh doanh và tiếp tục định hướng giảm mặt bằng lãi suất thị trường. Đến cuối tháng 6/2023, lãi suất tiền gửi và cho vay bình quân của các giao dịch phát sinh mới bằng VND của các NHTM giảm khoảng 1,0%/năm so với cuối năm 2022. Với tác động của độ trễ chính sách, dự kiến mặt bằng lãi suất cho vay đối với nền kinh tế sẽ tiếp tục giảm trong thời gian tới”, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết.
Đối với lĩnh vực bất động sản, lãnh đạo NHNN cho biết, đã chỉ đạo các TCTD tập trung nguồn vốn vào các dự án đủ điều kiện pháp lý, có khả năng tiêu thụ sản phẩm, có khả năng trả nợ vay đầy đủ và đúng hạn, đáp ứng nhu cầu thực của người dân, nhất là các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, nhà ở phù hợp với thu nhập của người dân và các loại hình bất động sản phục vụ mục đích sản xuất, kinh doanh, an sinh xã hội có hiệu quả cao, có khả năng trả nợ và phát triển; đồng thời, kiểm soát chặt chẽ việc cấp tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản có tỷ lệ rủi ro cao, thực hiện tốt công tác định giá tài sản bảo đảm nhất là tại các địa bàn có hiện tượng sốt đất, thổi giá bất động sản trong thời gian qua.
Về phía các NHTM, thời gian qua, Agribank đã 7 lần điều chỉnh giảm lãi suất. Theo đó, đối với nhu cầu vay mới phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, mức lãi suất cho vay ngắn hạn chỉ từ 5%/năm, lãi suất cho vay trung dài hạn chỉ từ 8%/năm.
Tính đến thời điểm hiện tại, lãi suất cho vay của Agribank đã giảm mạnh với mức giảm từ 2% đến 4%/năm so với đầu năm. Agirbank đã tiết giảm hơn 1.000 tỷ đồng giảm lãi suất cho vay, với 2,2 triệu khách hàng được hỗ trợ. "Mặc dù chi phí huy động tăng, nhưng ngân hàng nghiêm túc giảm lãi suất cho vay theo chỉ đạo của Chính phủ, NHNN. Điều này ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kinh doanh. Nhưng ngân hàng sẵn sàng chấp nhận giảm lợi nhuận để hỗ trợ khách hàng trụ vững duy trì hoạt động kinh doanh, sớm vượt qua khó khăn", lãnh đạo Agribank chia sẻ
Chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ theo Thông tư 02, tính đến hết tháng 6/2023 đã cơ cấu lại nợ cho hơn 2.000 khách hàng; triển khai hỗ trợ lãi suất từ ngân sách Nhà nước theo Nghị định 31, Agribank đã hỗ trợ lãi suất cho 893 khách hàng; doanh số cho vay 10.813 tỷ đồng, dư nợ 4.973 tỷ đồng, số tiền hỗ trợ lãi suất 57,4 tỷ đồng.
Ngoài ra để hỗ trợ khách hàng trả nợ xấu, nợ đã xử lý rủi ro trong giai đoạn phục hồi sau đại dịch COVID-19, Agribank không áp dụng lãi suất phạt quá hạn, lãi chậm trả, các loại phí từ ngày phát sinh nợ quá hạn đến ngày khách hàng thực hiện trả nợ.
Tại cuộc họp sơ kết 6 tháng do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) tổ chức mới đây, ông Trần Văn Tần - Phó Chủ tịch Hội đồng Hiệp hội Ngân hàng, Thành viên HĐQT VietinBank cho biết: Do những tác động tiêu cực từ nền kinh tế, khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp suy giảm, khiến cho hoạt động ngân hàng rất khó khăn nhưng VietinBank vẫn nghiêm túc thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ và NHNN. Việc triển khai gói hỗ trợ lãi suất 2% rất tích cực, với dư nợ đạt được là trên 10.000 tỷ đồng; tích cực triển khai cơ cấu nợ theo Thông tư 02/2023/TT-NHNN và tín dụng đối với nhà ở xã hội…
“VietinBank cam kết sẽ đi đầu trong việc triển khai cơ chế chính sách từ Chính phủ, NHNN, cũng như các cam kết và đồng thuận cùng các TCHV. Với lời kêu gọi của Hiệp hội về giảm lãi suất 1,5 – 2%, VietinBank sẵn sàng hưởng ứng”, ông Trần Văn Tần khẳng định.
Ông Lê Quang Vinh - Phó Tổng Giám đốc Vietcombank cho biết: Ngân hàng cũng nghiêm túc thực hiện có hiệu quả các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, NHNN về các giải pháp chính sách hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn như: Giảm lãi suất, cơ cấu lại thời hạn trả nợ, triển khai tích cực Nghị định 33 và Nghị định 31 của Chính phủ.
Cần thêm giải pháp gỡ khó để các TCTD hỗ trợ nền kinh tế tốt hơn
Để các TCTD có thêm nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp, ông Nguyễn Hồng Quân - Phó Tổng Giám đốc TPBank đề nghị: NHNN xem xét lại các quy định áp dụng tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn của các ngân hàng theo Thông tư 22/2019/TT-NHNN cho phù hợp thực tiễn; cùng với đó là xem xét mở rộng đối tượng thụ hưởng theo quy định tại Nghị định 31 của Chính phủ và Thông tư 03 của NHNN. Đối với Thông tư 02/2023/TT-NHNN, đề nghị xem xét kéo dài thời gian áp dụng, thay vì chỉ 12 tháng như hiện nay.
Liên quan đến Thông tư 02/2023, ông Nguyễn Đình Tùng – Thành viên HĐQT, Tổng Giám đốc OCB đề nghị có cơ chế giãn nợ như thời kỳ COVID-19. Với hoạt động thu giữ và xử lý tài sản bảo đảm, ông Tùng cho biết, đa phần tài sản bảo đảm tại các ngân hàng là bất động sản. Do đó, để tháo gỡ những khó khăn liên quan đến hoạt động này chỉ mình NHNN là chưa đủ, cần có sự chung tay của các bộ, ngành và địa phương, đặc biệt là Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Theo ông Nguyễn Đình Tùng, nếu Bộ Tài nguyên và Môi trường có những hướng dẫn cụ thể để các địa phương phối hợp và hỗ trợ ngành Ngân hàng, việc xử lý và thu giữ tài sản bảo đảm sẽ thông thoáng hơn rất nhiều. Đặc biệt, với thực trạng một số ngân hàng đang đối mặt với “rủi ro danh tiếng”, lãnh đạo OCB đề nghị: Cần phải có các quy định pháp luật để nâng cao trách nhiệm của người đi vay, cần xây dựng văn hóa vay nợ văn minh: "Có vay có trả".
Với quy định tại Thông tư 22/2019/TT-NHNN, theo ông Nguyễn Đình Tùng, NHNN cần xem xét điều chỉnh lại tỷ lệ vốn ngắn hạn sử dụng cho vay trung dài hạn cho phù hợp với thực tế hoạt động của các ngân hàng hiện nay; đồng thời, hoãn thời hạn áp dụng tỷ lệ 30% thay vì đến hạn ngày 30/9/2023, để các TCTD có thêm nguồn lực hỗ trợ khách hàng.
Nghiệp vụ ngân hàng chứa đựng nhiều rủi ro từ việc gửi tiền, từ việc cho vay, và từ dịch vụ thanh toán hộ khách hàng. Do đó, người làm ngân hàng cần phải ý thức rõ được đặc thù nghề nghiệp của nghề ngân hàng, để hiểu và tuân thủ những yêu cầu, quy định khắt khe của ngành, trong đó rất quan trọng là những chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp. Với lý do như vậy, ông Nguyễn Đình Tùng đề nghị: VNBA tăng cường đào tạo và truyền thông về Bộ Chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp và quy tắc ứng xử của cán bộ ngân hàng, để người làm ngân hàng nắm rõ và thực hiện.
Theo Phó Thống đốc NHNN, từ nay tới cuối năm, NHNN sẽ điều hành tăng trưởng khối lượng và cơ cấu tín dụng hợp lý, đáp ứng nhu cầu vốn tín dụng cho nền kinh tế nhằm góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế; tiếp tục chỉ đạo các TCTD tăng trưởng tín dụng trong cả năm với tốc độ hợp lý; hướng nguồn vốn tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng của nền kinh tế theo chủ trương của Chính phủ; đảm bảo hoạt động tín dụng an toàn, hiệu quả; tiếp tục kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng.
"Tiếp tục chỉ đạo các NHTM triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng từ nguồn vốn của các NHTM theo đúng chỉ đạo của Chính phủ; đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ của ngành ngân hàng tại Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, các Chương trình mục tiêu quốc gia; tiếp tục rà soát, nghiên cứu các giải pháp hỗ trợ người dân, doanh nghiệp thuộc một số ngành, lĩnh vực theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ …; theo dõi, giám sát chặt chẽ việc triển khai chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn theo Thông tư 02", ông Đào Minh Tú cho biết.