Điểm qua thị trường
Nguyên nhân là do giá gạo xuất khẩu bình quân tháng 1 năm 2019 chỉ đạt 446 USD/tấn, giảm tới 8,2% so với cùng kỳ năm 2018.
Theo Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), khối lượng gạo xuất khẩu tháng 2/2019 ước đạt 399.000 tấn với giá trị đạt 169 triệu USD, đưa khối lượng xuất khẩu gạo 2 tháng đầu năm 2019 ước đạt 837.000 tấn và 364 triệu USD, tăng 1,1% về khối lượng nhưng giảm tới 10,4% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018.
Về thị trường xuất khẩu, Philippines đứng vị trí thứ nhất với 46,7% thị phần, đạt 222.000 tấn và 91,2 triệu USD, tăng 53,8% về khối lượng và tăng 41,6% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018.
Tháng 1/2019, các thị trường có giá trị xuất khẩu gạo tăng mạnh là Hongkong (gấp 3,3 lần), Úc (gấp 2,4 lần), Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (tăng 85,5%), Gana (tăng 47,9%) và Philippines (tăng 41,6%).
Về loại gạo xuất khẩu, giá trị xuất khẩu gạo trắng chiếm 64% tổng kim ngạch; gạo Jasmine và gạo thơm chiếm 23%; gạo nếp chiếm 9% và gạo Japonica, gạo giống Nhật chiếm 4%.
Các thị trường xuất khẩu gạo trắng lớn nhất của Việt Nam là Phillipines (68%), Cuba (20%). Với gạo Jasmine và gạo thơm, thị trường xuất khẩu lớn nhất Bờ Biển Ngà (21%), Ghana (14%) và Malaysia (11%).
Xuất khẩu gạo được dự báo gặp nhiều khó khăn. Ảnh: TTXVN
Giá lúa gạo trong nước giảm sâu
Còn tại thị trường trong nước, giá lúa gạo tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) giảm trong bối cảnh thu hoạch vụ Đông Xuân đang vào vụ rộ, trong đó giá lúa tại Kiên Giang giảm mạnh nhất.
Theo Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), nguyên nhân giá lúa giảm là do các thị trường nhập khẩu truyền thống như Trung Quốc, Philippines chưa mua vào.
Tại Kiên Giang, lúa IR50404 giảm từ 6.000 đồng/kg xuống còn 5.400 đồng/kg; lúa OM 4218 giảm 300 đồng/kg; lúa OM 6976 giảm 300 đồng/kg; lúa Jasmine giảm 400 đồng/kg.
Tại Bạc Liêu, lúa tươi IR50404 ở mức thấp từ 4.100 - 4.300 đồng/kg; lúa tươi các giống chất lượng cao giảm từ 5.100 đồng/kg xuống còn 4.700 đồng/kg; lúa tài nguyên ở mức 7.000 - 7.300 đồng/kg.
Tại An Giang, gạo tẻ IR50404 ở mức 9.500 đồng/kg; gạo chất lượng cao ở mức 13.000 đồng/kg; gạo thơm đặc sản jasmine ở mức 14.000 đồng/kg.
Tại Vĩnh Long, lúa tươi IR50404 ở mức 4.500 đồng/kg, lúa khô ở mức 5.000 đồng/kg; gạo IR50404 ở mức 12.000 đồng/kg; gạo jasmine ở mức 14.000 đồng/kg.
Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản dự báo, xuất khẩu gạo tháng 3 sẽ tiếp tục gặp khó khăn do các thị trường lớn của Việt Nam như Philippines và Indonesia chưa có kế hoạch nhập khẩu năm 2019.
“Thị trường lớn nhất xuất khẩu gạo của Việt Nam là Trung Quốc xuất hiện thách thức mới. Bên cạnh đó, các thị trường truyền thống như Phillipines, Indonesia đều đã nhập khẩu nhiều trong năm ngoái và hiện chưa có nhu cầu nhập khẩu thêm. Malaysia cũng vừa tăng 5% diện tích sản xuất lúa gạo với mong muốn giảm phụ thuộc vào gạo nhập khẩu”, ông Nguyễn Quốc Toản, Quyền Cục trưởng Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản cho biết.
Trước tình hình này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đề nghị Bộ Tài chính tập trung triển khai mua dự trữ quốc gia năm 2019 với số lượng 80.000 tấn thóc và 200.000 tấn gạo.
Bên cạnh đó, Thủ tướng cũng chỉ đạo các tổng công ty lương thực thực hiện đúng Nghị định 157, mua dự trữ 5% theo quy định, thực hiện sớm kế hoạch xuất khẩu cho Philippines 200.000 tấn gạo và xuất khẩu 100.000 tấn gạo cho Trung Quốc.
Ngoài ra, “Ngân hàng Nhà nước cũng đã chỉ đạo các ngân hàng phải làm việc trực tiếp, nắm bắt những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp để phối hợp, có giải pháp tháo gỡ cụ thể như: Xem xét tăng hạn mức vay vốn, đẩy nhanh tiến độ giải ngân, tạo điều kiện để thu mua kịp thời lúa gạo tại khu vực ĐBSCL trong thời gian tới”, ông Nguyễn Quốc Toản cho biết thêm.
Tính đến cuối tháng 1/2019, dư nợ cho vay lúa gạo của toàn ngành Ngân hàng ước đạt khoảng 100.000 tỷ đồng, trong đó chủ yếu là cho vay thu mua, tiêu thụ lúa gạo với dư nợ ước khoảng 28.000 tỷ đồng.
Để tăng cường xuất khẩu gạo, giảm tồn kho thời gian tới, ông Nguyễn Quốc Toàn, Quyền Cục trưởng Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản cho rằng: “Các doanh nghiệp cần tăng cường tìm kiếm cơ hội xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc và một số thị trường khác ở khu vực châu Phi”.