Khó khăn trong các chuỗi cung ứng và sản xuất
Có 12 hiệp hội tham gia trả lời phỏng vấn nhanh của Ban IV gồm: Hiệp hội Bông sợi Việt Nam (VCOSA), Hiệp hội Cà phê, ca cao Việt Nam (VICOFA), Chi hội nhựa tái sinh (Hiệp hội Nhựa Việt Nam), Hiệp hội Điều Việt Nam (VINACAS), Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam (VIFOREST), Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPA), Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ Thành phố Hồ Chí Minh (HAWA), Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT), Hiệp hội Thép Việt Nam, Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam (VATA).
Sản xuất, chế biến gỗ tại Công ty TNHH khai thác, chế biến lâm sản Đà Lạt (Lâm Đồng). Ảnh minh họa: Vũ Sinh/TTXVN
Phần lớn các hiệp hội đều phản ánh, trải qua các đợt bùng phát dịch tại Việt Nam, các doanh nghiệp đã xác định tinh thần “sống chung với lũ” và chủ động hơn để đồng hành cùng Chính phủ trên mặt trận chống dịch. Hiện nay, các doanh nghiệp phía Bắc đang chịu ảnh hưởng nặng nề và trực tiếp hơn; các doanh nghiệp ở phía Nam hiện không hoặc chưa bị ảnh hưởng nhiều.
Một số khó khăn được doanh nghiệp phản ánh như: Do ảnh hưởng của dịch nên nhiều lao động có tâm lý ngại di chuyển và quay lại làm việc trong vùng có dịch. Điều này khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong thu hút lao động, đặc biệt là sau đợt nghỉ Tết kéo dài. Ảnh hưởng của dịch COVID-19 cũng khiến lĩnh vực vận tải hành khách bị ảnh hưởng khá lớn. Nhiều đội vận tải hành khách chỉ hoạt động 20-30% lượng phương tiện hiện có.
Đặc biệt, việc vận chuyển hàng hóa đi và đến Hải Dương, từ Hải Dương vào Hải Phòng, cũng như vận chuyển qua Hải Dương bị ảnh hưởng nặng nề, bắt đầu gây ra khó khăn cho các chuỗi cung ứng và sản xuất ở nhiều khu công nghiệp. Một số khó khăn lớn hiện hữu như: Lái xe từ Hải Dương không được ra khỏi tỉnh, người lái xe ngoài tỉnh Hải Dương cũng ngại lái xe vào tỉnh do lo ngại bệnh tật, các tập đoàn lớn cũng không muốn thuê lái xe từ Hải Dương, một số chốt kiểm tra không cho lái xe có chứng minh thư nguyên quán Hải Dương được lái xe qua chốt kiểm tra...
Do chính sách hạn chế đi lại và các biện pháp cách ly của các địa phương lân cận, đặc biệt là Hải Phòng, việc thu mua và vận chuyển nông sản từ Hải Dương ra Cảng Hải Phòng bị ách tắc, dẫn đến việc bị hủy lịch tàu, hủy hợp đồng của các công ty xuất khẩu nông sản từ Hải Dương. Công văn số 15/VP-HHVT của Hiệp hội Vận tải Hải Dương báo cáo Hiệp hội Vận tải Việt Nam ngày 21/2/2021 nêu rõ: “Từ khi có dịch và dừng lưu thông, đến nay, đã có trên 100 đơn hàng xuất khẩu nông sản - khoảng 650 container loại 40 Feet đã phải hủy lịch tàu và hủy hợp đồng, gây thiệt hại 100 tỷ đồng. Nếu cà rốt và nông sản của Hải Dương tiếp tục không thể xuất khẩu từ nay đến đầu tháng 3/2021, tổng thiệt hại ước tính sẽ là trên 400 tỷ đồng”.
Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp trong Hiệp hội vận tải và Hiệp hội Logistics cũng phản ánh việc lưu thông hàng hóa đi vào/ra Hải Phòng để xuất nhập khẩu hiện nay đang gặp khó khăn do các biện pháp phòng, chống dịch. Việc phải đi vòng để tránh các vùng dịch đã làm phát sinh thêm chi phí khi các hãng vận tải phải đổi tuyến đường. Các doanh nghiệp vận tải đi đường cũ là quốc lộ 5, hiện tại phải đi vòng qua Cao tốc Hà Nội - Hải Phòng khiến phí cầu đường bị chênh lên từ 1 - 1,5 triệu đồng tùy tuyến đường. Điều này làm phát sinh chi phí cho nhiều doanh nghiệp, gây ảnh hưởng đến dòng hàng cung ứng cho các doanh nghiệp vẫn đang thực hiện vừa sản xuất, vừa chống dịch.
Ông Trương Gia Bình, Phó Chủ tịch Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ cho biết, việc thực hiện giãn cách xã hội, hạn chế đi lại, đóng cửa hàng quán ở các thành phố lớn cũng đã làm suy giảm lượng cầu hàng hóa nông sản nói chung và một số sản phẩm như cà phê, chè, thủy sản... Riêng với các doanh nghiệp xuất khẩu, bên cạnh những ảnh hưởng tức thời nêu trên, khó khăn lớn nhất vẫn là vấn đề thiếu container rỗng.
Các doanh nghiệp đánh giá cao sự đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp từ phía các cơ quan, ban, ngành như Bộ Công Thương, Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính), Bộ Giao thông Vận tải... đã tích cực tìm cách tháo gỡ việc thiếu container rỗng cho doanh nghiệp thời gian qua. Tuy nhiên, doanh nghiệp mong muốn thông tin từ phía cơ quan nhà nước được minh bạch hơn, đồng thời các cơ quan nhà nước cần rà soát để nắm bắt cụ thể số lượng container không chủ đang tồn đọng, đẩy mạnh việc giải phóng các container này, thống kê được cầu về số lượng container để tránh tình trạng một số hãng lợi dụng tăng giá.
Đề xuất nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp
Về giải pháp, để hỗ trợ doanh nghiệp hạn chế khó khăn trong đợt bùng phát dịch lần này, các hiệp hội kiến nghị UBND thành phố Hải Phòng và UBND tỉnh Hải Dương chỉ đạo các cơ quan chuyên môn cùng phối hợp để khảo sát, lựa chọn địa điểm có đủ điều kiện làm “vùng đệm” để xử lý các biện pháp phòng, chống dịch đối với lái xe, xe và hàng hóa; thực hiện việc đổi lái xe có đủ điều kiện điều khiển phương tiện vào địa bàn địa phương mình. Việc đổi lái xe có thể cho phép các doanh nghiệp tự thỏa thuận bố trí hoặc có thể có đội lái xe chuyên nghiệp phục vụ tương tự như việc tổ chức ở Cửa khẩu Hữu Nghị - Lạng Sơn.
Đối với xe phục vụ hàng xuất nhập khẩu vào các cảng của Hải Phòng, nghiên cứu việc xây dựng hành lang lưu thông riêng của các phương tiện này để không làm gián đoạn chuỗi cung ứng hàng hóa; có thể áp dụng việc đăng ký danh sách lái xe đã thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch để làm điều kiện điều khiển phương tiện, đồng thời cơ quan chuyên môn thực hiện việc giám sát hoạt động của phương tiện qua thiết bị giám sát hành trình.
Các hiệp hội cũng kiến nghị, việc xét nghiệm COVID-19 đối với lái xe đang cư trú tại địa phương nào được cơ quan y tế của địa phương đó tạo điều kiện lấy mẫu và trả kết quả xét nghiệm, không bắt buộc lái xe phải về địa phương nơi đăng ký hộ khẩu thường trú để xét nghiệm và lấy kết quả. Trong thời gian có dịch bệnh bùng phát, Chính phủ có thể xem xét việc giảm phí cầu đường tại các cao tốc mà các hãng vận tải phải đổi hành trình do lộ trình cũ bị cách ly vì có dịch.
Đồng thời, Chính phủ nghiên cứu và có thể chỉ đạo Văn phòng Chính phủ thiết lập nhanh một kênh thông tin để cập nhật mọi văn bản chỉ đạo điều hành từ cấp Trung ương tới cấp địa phương về chống dịch để doanh nghiệp, người dân nắm bắt thông tin kịp thời, đồng bộ. Điều này giúp doanh nghiệp có thể chủ động hơn trong quá trình bố trí các phương án về nhân lực, kế hoạch lưu thông hàng hóa, tính toán các chi phí lưu thông hợp lý để vừa chấp hành hiệu quả các chỉ đạo của Chính phủ và yêu cầu của từng địa phương, vừa đảm bảo duy trì liên tục sản xuất, kinh doanh.