Kết quả khảo sát cho thấy bối cảnh nhiều thách thức đối với doanh nghiệp và nền kinh tế. Sự phục hồi của doanh nghiệp từ sau COVID-19 đã bị chững lại bởi những biến động khó lường trên phạm vi toàn cầu, đặc biệt là thuế đối ứng của Hoa Kỳ.
Trong bối cảnh đó, “bộ tứ trụ cột” Nghị quyết cùng những chuyển động cải cách, chính sách lớn của quốc gia đã góp phần nâng đỡ và củng cố niềm tin, tạo xung lực để doanh nghiệp vượt qua khó khăn, duy trì và mở rộng sản xuất kinh doanh, đóng góp vào các mục tiêu tăng trưởng năm 2025.
Theo Ban IV, về mặt tích cực, dù biến động thuế quan là rất nghiêm trọng nhưng so với các con số của khảo sát cùng kỳ năm 2024, tình hình của doanh nghiệp không quá bi quan, thể hiện qua các con số: 15,9% doanh nghiệp đánh giá tích cực/rất tích cực về tình hình kinh tế vĩ mô; 12,7% đánh giá tích cực/rất tích cực về tình hình kinh tế ngành; 18,5% đánh giá tích cực/rất tích cực về triển vọng kinh tế 12 tháng tới; 12% doanh nghiệp dự kiến mở rộng quy mô sản xuất trong khi 20,4% doanh nghiệp giữ nguyên quy mô. Ngành Xây dựng có sự phục hồi tốt do các động lực từ đầu tư công và sự phục hồi từ thị trường bất động sản.
Đây là dấu hiệu cho thấy các chính sách của Chính phủ đã có tác động tích cực trong thực tế. Trong bối cảnh hoạt động xuất khẩu - một động lực của tăng trưởng, chịu ảnh hưởng của cuộc chiến thuế quan, niềm tin của doanh nghiệp không đi xuống quá nhiều cũng là một điểm sáng, thể hiện sự trưởng thành của doanh nghiệp, nội lực của nền kinh tế và tác động kịp thời của công tác chỉ đạo điều hành, các chính sách liên quan.
Tuy nhiên, ở khía cạnh tiêu cực, tình hình và triển vọng kinh tế qua góc nhìn của doanh nghiệp vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Quá trình phục hồi niềm tin của doanh nghiệp sau COVID-19 qua các kỳ khảo sát đã có sự tiến triển nhất định nhưng lại có dấu hiệu lung lay trong bối cảnh toàn cầu nhiều đổi thay, thể hiện qua các chỉ số 63,7% doanh nghiệp tham gia khảo sát đánh giá “tiêu cực/rất tiêu cực” về tình hình kinh tế hiện tại so với cùng kỳ; 56,8% đánh giá “tiêu cực/rất tiêu cực” về triển vọng kinh tế 12 tháng tới.
Về sức mạnh nội tại và dự kiến kinh doanh, 67,6% doanh nghiệp dự kiến giảm quy mô, tạm ngừng kinh doanh hoặc ngừng kinh doanh trong 12 tháng tới. Trong đó, tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến ngừng kinh doanh, chờ giải thể là 15,7%; dự kiến tạm ngừng kinh doanh là 10,8%; dự kiến giảm mạnh quy mô là 23,3% và 17,8% dự kiến giảm nhẹ quy mô.
Trong số 1125 doanh nghiệp dự kiến còn hoạt động trong nửa cuối năm 2025, có 56,4% cho biết sẽ giảm quy mô lao động trên 5%, trong đó có 10,4% giảm trên 50%; 61,6% doanh nghiệp dự kiến giảm doanh thu trên 5%, trong đó tỷ lệ giảm trên 50% doanh thu là 13,8%.
Cần quan tâm khu vực kinh tế tư nhân
Đặc biệt, Ban IV cho biết, khu vực kinh tế tư nhân vẫn tỏ ra “hụt hơi” so với các khu vực kinh tế khác trong quá trình phục hồi, thể hiện qua 4 kỳ khảo sát từ tháng 4/2023 tới nay.
Nếu so với các kỳ khảo sát trước, điểm trung bình của doanh nghiệp ngoài nhà nước đánh giá về tình hình kinh tế cũng thấp hơn, có tốc độ phục hồi chậm hơn và kém ổn định hơn so với doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nhà nước.
“Cần tiếp tục quan tâm đến khu vực kinh tế tư nhân vì đây là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, đóng vai trò quyết định trong việc nâng cao năng suất lao động để góp phần đưa Việt Nam trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045, cũng như hiện thực hóa các mục tiêu của Nghị quyết số 68-NQ/TW cùng các Nghị quyết khác trong "bộ tứ trụ cột" Nghị quyết của Bộ Chính trị”, Ban IV nhận định.
Kết quả khảo sát cũng chỉ ra doanh nghiệp nói chung đang gặp nhiều khó khăn, trong đó có những khó khăn đã được nêu ra từ các khảo sát trước như: Khó khăn trong thực hiện thủ tục hành chính và đáp ứng các quy định pháp luật (69,1%); nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế (42,8%); khó khăn trong nắm bắt các chính sách của nhà nước (35,95%); khó khăn liên quan đến thuế đối ứng của Hoa Kỳ (27,1%); khó khăn về đơn hàng (23,5%).
Như vậy, bên cạnh khó khăn mới phát sinh là thuế đối ứng của Hoa Kỳ thì “khó khăn trong thực hiện các thủ tục hành chính và đáp ứng các yêu cầu của pháp luật” đã trở thành khó khăn lớn nhất của doanh nghiệp.
Đặt trong bối cảnh cải cách thể chế, sự thay đổi này cho thấy, nhiều vấn đề thực tiễn trong việc cải cách hành chính, xây dựng chính quyền hai cấp cần được chú ý giải quyết một cách thấu đáo và chú trọng tinh thần hợp tác công - tư trong quá trình đó.
Bên cạnh đó, Ban IV cũng cho hay, dù Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân đã khẳng định quyền tự do kinh doanh, nguyên tắc không hình sự hóa các giao dịch kinh tế nhưng “nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế” vẫn là khó khăn đứng thứ hai của doanh nghiệp, không thay đổi so với các khảo sát trước đây. Điều này cho thấy, cần nhanh chóng đưa tinh thần của Nghị quyết vào cuộc sống để thúc đẩy niềm tin kinh doanh của doanh nghiệp, doanh nhân trong bối cảnh mới.
Kết quả khảo sát cũng chỉ ra, có sự tương quan giữa “niềm tin vào các nghị quyết của Đảng” với “sự tự tin mở rộng đầu tư, sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp”. Trong bối cảnh kinh tế vẫn còn khó khăn, các áp lực bên ngoài ngày càng lớn và khó đoán, tinh thần của các Nghị quyết đã tạo ra điểm tựa và những gam màu sáng cho niềm tin của doanh nghiệp, doanh nhân.