Cảnh giác với mô hình kinh doanh đa cấp trên nền tảng thương mại điện tử

Xuất hiện mô hình đa cấp trên mạng xã hội

Theo Cục CT&BVNTD, những mô hình, dự án theo kiểu đa cấp đang được lan truyền rất nhanh trên các trang thông tin điện tử, các nhóm mạng xã hội, dưới hình thức như là “sân chơi” của những “bạn trẻ khởi nghiệp”, của những “doanh nhân” muốn kết nối toàn cầu, giao dịch và chia sẻ cơ hội đầu tư các loại tiền điện tử thông qua các ứng dụng Internet.

Các dự án này thường có những tên gọi khá hấp dẫn, như: "Sàn giao dịch thương mại điện tử", "Mạng xã hội phân quyền", "Hệ sinh thái số", "Mô hình tiếp thị liên kết"... và hướng đến các đối tượng trẻ như sinh viên đang có nhu cầu tìm việc làm thêm và mong muốn khởi nghiệp. Các dự án, mô hình hoạt động này thường được giới thiệu có quy mô mang tầm quốc tế, mang sứ mệnh thời đại 4.0, lấy lợi ích cộng đồng làm động lực phát triển.

Đồng thời, các dự án quảng cáo và đưa ra nhiều lợi ích khi hợp tác đầu tư với hoa hồng, thu nhập rất cao. Những lời lẽ quảng cáo cho các dự án, mô hình này đều hướng về việc chủ đầu tư dự án hiện nay là những người đi tiên phong, những người làm cách mạng trong thời đại mới để lôi kéo, thúc giục nhà đầu tư bỏ tiền tham gia phát triển dự án.

Tuy nhiên, khoản tiền đầu tư của người tham gia không được ghi nhận trên bất kỳ tài liệu chính thức nào mà chỉ được ghi nhận thông qua tài khoản của người tham gia hiện thị trên giao diện website. Hệ thống máy chủ lưu giữ dữ liệu thường đặt tại nước ngoài. Chủ đầu tư các dự án này không hiện diện tại Việt Nam hoặc có tư cách pháp nhân theo quy định pháp luật Việt Nam.

Cục CT&BVNTD đánh giá: Mô hình hoạt động của các Dự án nêu trên có dấu hiệu là hoạt động đầu tư theo mô hình kim tự tháp và là hành vi bị cấm theo quy định hiện hành.

“Do đó, để tránh rủi ro về mặt vật chất và pháp lý, Cục CT&BVNTD cảnh báo người dân không tham gia đầu tư, hay phát triển hệ thống kinh doanh vào các Dự án có dấu hiệu nêu trên”, đại diện Cục CT&BVNTD cho hay.

Lừa đảo việc làm thêm nhàn, lương cao

Qua tổng hợp thông tin trên các phương tiện truyền thông thời gian gần đây, Cục CT&BVNTD ghi nhận một số doanh nghiệp kinh doanh theo phương thức đa cấp thực hiện tuyển dụng nhân viên (đối tượng tập trung chủ yếu là sinh viên) nhưng có nhiều biểu hiện trái pháp luật.

Những doanh nghiệp này thường đăng các nội dung quảng cáo trên phương tiện Internet (như website về việc làm, zalo, facebook…) về việc tuyển dụng nhân sự với các tiêu chí rất chung chung, dễ đáp ứng nhưng lại “rất hấp dẫn” về thu nhập, ví dụ như: "Tuyển nhân viên kinh doanh: Lương 10 triệu/tháng không cần kinh nghiệm và bằng đại học, thời gian làm việc linh động"; "Tuyển cộng tác viên online: Làm ca 4 tiếng/ngày thu nhập 6 triệu/tháng chưa kể hoa hồng"… Đối tượng của những đoạn quảng cáo này hướng đến thường là những người đang tìm kiếm việc làm hoặc các sinh viên muốn đi làm thêm.

Khi nộp hồ sơ xin việc, các ứng viên được hẹn phỏng vấn nhưng thực chất để các nhân viên của doanh nghiệp tiếp cận hỏi han về hoàn cảnh gia đình, làm thân và lấy sự tin tưởng của người đang tìm việc. Tiếp đến, những nhân viên này vẽ vời một tương lai tươi sáng thu nhập hàng trăm triệu đồng một tháng cùng những chuyến du lịch, đào tạo tại nước ngoài làm cho các ứng viên ham thích và muốn tham gia. Sau đó, nhân viên tuyển dụng bằng nhiều các biện pháp, kể cả dụ dỗ và ép buộc người xin việc nộp các khoản tiền rất lớn với nhiều lý do (như phí đào tạo kỹ năng bán hàng, mua tài liệu kinh doanh…) hoặc bị yêu cầu mua một gói sản phẩm ban đầu để đầu tư hay “gia nhập” doanh nghiệp.

Sau khi đã nộp tiền, người tham gia hay người được tuyển dụng có thể nhận được một khoản hoa hồng nhỏ để khuyến khích họ tuyển thêm người khác hoặc chính họ tiếp tục nộp thêm tiền để có vị trí kinh doanh với mức hoa hồng cao hơn. Thực chất công việc của họ chỉ là tuyển được thêm người, bán hàng hóa với mức giá cao vô lý hoặc nộp thêm nhiều tiền nữa để lên cấp bậc. Nếu không, họ không nhận được bất kỳ các khoản thu nhập nào. Trường hợp muốn khiếu nại về các khoản phí đã nộp, nạn nhân thường không có chứng từ giao dịch với doanh nghiệp, biên lai hay phiếu thu nộp tiền đều không có dấu của doanh nghiệp.

Để hạn chế những thiệt hại không đáng có cho người dân và có biện pháp xử lý đối với những doanh nghiệp bán hàng đa cấp có những hành vi nêu trên, Cục CT&BVNTD lưu ý người dân  cần kiểm tra doanh nghiệp đang tuyển dụng đã được cấp giấy chứng nhận kinh doanh theo phương thức đa cấp hay chưa. Doanh nghiệp hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp phải được đăng ký theo quy định của Nghị định số 40/2018/NĐ-CP ngày 12/3/2018 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp (Nghị định số 40/2018/NĐ-CP).

Hiện nay, chỉ có 22 doanh nghiệp bán hàng đa cấp đang hoạt động theo quy định của Nghị định số 40/2018/NĐ-CP. Các tổ chức hay doanh nghiệp khác (không có tên trong 22 doanh nghiệp nêu trên) có dấu hiệu hoạt động kinh doanh đa cấp trái phép khi chưa được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp. Cục CT&BVNTD khuyến cáo người dân không tham gia các hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp trái phép để hạn chế tối đa các rủi ro, thiệt hại về vật chất và pháp lý.

Tuy nhiên, kể cả giao dịch với các doanh nghiệp bán hàng đa cấp đã được cấp giấy chứng nhận, người dân cần ký và lưu giữ hợp đồng bằng văn bản với doanh nghiệp. Trong tất cả quá trình hoạt động bán hàng đa cấp, đặc biệt là các giao dịch liên quan đến tiền, mua bán hàng hóa, người tham gia cần xác định rõ đối tượng giao dịch với mình là doanh nghiệp bán hàng đa cấp chứ không phải bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào khác (kể cả các cá nhân là nhân viên, quản lý của doanh nghiệp bán hàng đa cấp).

Đặc biệt, người dân lưu ý các hành vi cấm đối với doanh nghiệp đa cấp được quy định tại Điều 5 Nghị định số 40/2018/NĐ-CP, trong đó phổ biến nhất là các hành vi có biểu hiện như: Doanh nghiệp hoặc nhân viên của doanh nghiệp yêu cầu người chưa tham gia phải đóng một khoản tiền nhất định (như phí đào tạo, mua cẩm nang kinh doanh, thẻ thành viên, đồng phục, nộp phí tuyển dụng, khoản đầu tư ban đầu vào doanh nghiệp…) hay phải mua gói sản phẩm để được ký hợp đồng tham gia BHĐC. Nếu không nộp các khoản phí này thì người đăng ký tham gia không được ký hợp đồng BHĐC với với doanh nghiệp. Hoặc hoạt động của doanh nghiệp chỉ tập chung vào việc tuyển dụng người tham gia, không chú trọng vào công việc bán sản phẩm hoặc mua bán hàng hóa chỉ mang tính hình thức...