Bên lề Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng (ảnh) đã trao đổi với báo chí xung quanh dự án Luật Xây dựng (sửa đổi).
Thưa Bộ trưởng, điểm mới nhất của Luật Xây dựng (sửa đổi) lần này là gì?
Luật Xây dựng (sửa đổi) lần này đã có đổi mới căn bản, ví dụ như các nguồn vốn khác nhau có phương thức quản lý khác nhau, trong đó đề cao trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước về xây dựng và đề cao trách nhiệm của quan chức, công chức có quyền, có trách nhiệm. Khi có quyền giám sát rồi, nếu công trình xảy ra thất thoát lãng phí, chất lượng kém thì phải có trách nhiệm, thay vì như trước đây đứng ngoài cuộc.
Luật cũng tập trung vào quản lý vốn của Nhà nước. Đây là nguồn vốn dễ gây thất thoát, lãng phí nhất nên các quy định tập trung quản lý chặt chẽ về chi phí, quy hoạch, chất lượng, an toàn và đảm bảo môi trường. Từ đó có một loạt những điều khoản quy định để quản lý từ khâu vị trí công trình đến khảo sát, lập dự án, thẩm tra thiết kế cơ sở; rồi đến giai đoạn chuẩn bị xây dựng và giai đoạn thực hiện xây dựng, công tác nghiệm thu, bảo hành, bảo trì công trình. Tất cả các giai đoạn của đầu tư xây dựng là phải đảm bảo chất lượng.
Nhiều ý kiến cho rằng trách nhiệm của các ban quản lý công trình không cao, vấn đề này sẽ được giải quyết thế nào, thưa Bộ trưởng?
Vấn đề này là một trong các nguyên nhân gây thất thoát. Hiện nay đất nước ta có hàng nghìn ban quản lý (BQL) xây dựng. Theo luật hiện hành, ai sử dụng công trình thì người đó là chủ đầu tư và người chủ đầu tư có quyền thành lập BQL công trình để quản lý các công trình cho mình. Điều này chỉ phù hợp với các nguồn vốn ngoài Nhà nước. Còn với nguồn vốn Nhà nước thì không phù hợp nên phải khắc phục. Việc phải chia ra nhiều BQL dẫn đến chất lượng của mỗi BQL rất thấp. Mặt khác, các BQL này chỉ tồn tại khi công trình còn. Đến khi xây dựng xong công trình, BQL cũng giải thể. Đây là nguyên nhân dẫn đến trách nhiệm của các BQL không cao.
Nhằm khắc phục thực trạng trên, trong Luật Xây dựng sửa đổi yêu cầu thành lập các BQL chuyên nghiệp, trong đó có BQL khu vực, BQL chuyên ngành. Chẳng hạn như các tỉnh chỉ cần các BQL chuyên ngành về dân dụng, trong đó bao gồm cả y tế, giáo dục và các công trình công cộng… sử dụng ngân sách của tỉnh. Một BQL công trình về giao thông và một BQL công trình về nông nghiệp, nông thôn gồm thủy lợi, mương máng… Nếu làm như vậy, chắc chắn có ít BQL, nhưng các BQL này sẽ tồn tại lâu dài, góp phần tăng chất lượng, năng lực và trách nhiệm. Các BQL phải có trách nhiệm đến cùng với chất lượng công trình cả khi công trình đã xây dựng xong, đưa vào khai thác sử dụng.
Thưa Bộ trưởng, việc kiểm soát chất lượng các công trình xây dựng sẽ có đổi mới gì?
Để kiểm soát công trình xây dựng thì phải kiểm soát từ các khâu ban đầu vì công trình xây dựng thất thoát không chỉ đang xây dựng, mà thất thoát ngay từ khi đưa ra chủ trương. Khi chúng ta đặt công trình vào vị trí không phù hợp, đã gây lãng phí rất lớn và có thể gọi đó là sự thất thoát vô hình. Tức là, khi đặt công trình ở nền đất tốt, giá sẽ rẻ, nhưng cũng công trình đó đặt ở nền đất xấu, giá tăng lên rất nhiều. Tuy không bị mất cắp, nhưng đã lãng phí rất lớn. Hoặc có những công trình không cần thiết xây dựng mà chúng ta vẫn cứ xây dựng, sẽ dẫn đến lãng phí gần như 100% vì không sử dụng đến khi xây dựng xong. Cho nên, phải quản lý công trình trong suốt quá trình từ khâu xem xét các vị trí đặt công trình, đến kiểm soát thiết kế cơ sở. Thiết kế cơ sở là vấn đề cốt lõi của một dự án, tạo ra hình dáng công trình, chức năng công trình và quyết định giá cả của công trình và hiệu quả sử dụng công trình. Do vậy, các cơ quan quản lý Nhà nước về xây dựng phải tập trung quản lý ngay từ thiết kế cơ sở, thay vì trước đây không quản chặt vấn đề này nên thất thoát rất lớn.
Vấn đề nữa là quản lý trong quá trình thiết kế kỹ thuật, xem có tiết kiệm, bền vững, an toàn, đảm bảo môi trường, phòng cháy chữa cháy không? Vấn đề quan trọng khác là quản lý trong vấn đề thi công, phải kiểm soát quá trình thi công có đúng thiết kế không? Vật liệu đưa vào công trình đúng chất lượng hay không và có làm đúng quy trình để đảm bảo an toàn không? Và quá trình nghiệm thu, bàn giao xem khối lượng vật liệu xây dựng có đúng, hay tăng khống lên. Trong quá trình đó, yêu cầu cơ quan quản lý Nhà nước về xây dựng phải có mặt và có trách nhiệm để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, đặc biệt là vốn đầu tư của Nhà nước.
Xin cám ơn Bộ trưởng!
Xuân Minh(ghi)