Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc. Ảnh: TTXVN
Các chính sách tài khóa, hỗ trợ về thuế để “nuôi dưỡng nguồn thu”… là rất cần thiết, nhưng việc tập trung hoàn thiện chính sách pháp luật, giải phóng nguồn lực, tháo gỡ khó khăn về vốn, thị trường, pháp lý… cho doanh nghiệp phát triển cũng rất quan trọng và là nền tảng cho phát triển bền vững. Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã trao đổi với báo chí xung quanh các vấn đề về thu ngân sách, chính sách tài khóa và thị trường tài chính.
Thưa Bộ trưởng, thu ngân sách nhà nước 4 tháng đầu năm dù vẫn bám sát tiến độ dự toán nhưng dự báo thời gian tới kinh tế trong và ngoài còn nhiều khó khăn, điều này ảnh hưởng như thế nào đến thu ngân sách và Bộ Tài chính sẽ có các giải pháp gì để thúc đẩy tăng thu?
Bước vào năm 2024, mặc dù nền kinh tế Việt Nam đối mặt với nhiều khó khăn thách thức nhưng với nỗ lực, quyết tâm cao, sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính đã quản lý, điều hành tài khóa đạt nhiều kết quả tích cực.
Lũy kế 4 tháng đầu năm thu ngân sách nhà nước ước đạt 733,4 nghìn tỷ đồng, bằng 43,1% dự toán, tăng 10,1% so cùng kỳ năm 2023 (thu ngân sách trung ương ước đạt khoảng 46,5% dự toán; thu ngân sách địa phương ước đạt khoảng 39,7% dự toán).
Thu ngân sách nhà nước tỷ lệ thuận với tăng trưởng kinh tế. Việc thu ngân sách tốt gắn liền với sức sống của nền kinh tế, của doanh nghiệp. Tất nhiên, tăng trưởng thấp cũng ảnh hưởng đến thu ngân sách nhà nước, nhưng ngành tài chính luôn nỗ lực để “nuôi dưỡng nguồn thu”, “khoan sức dân” và cũng không để lọt các khoản thu theo quy định.
Mặc dù mỗi năm, Chính phủ đề xuất giảm thuế và miễn giảm tiền thuê đất cho người dân và doanh nghiệp, trung bình khoảng 200 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, ngân sách vẫn đạt tiến độ và đạt được kế hoạch đề ra. Điều này thể hiện việc quản lý, điều hành chính sách tài khóa của Chính phủ một cách linh hoạt, mở rộng; đồng thời, tăng các khoản chi, như chi đầu tư xây dựng, phát triển cơ sở hạ tầng, chi phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19.
Phải khẳng định rằng, thời gian qua, Chính phủ đã tập trung chỉ đạo Bộ Tài chính và ngành thuế hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách. Ngành tài chính đã có nhiều sáng kiến trong thu thuế, đã đưa ra nhiều giải pháp, từ vấn đề hóa đơn điện tử cho đến xây dựng trung tâm dữ liệu thuế, xây dựng cổng thông tin điện tử xuyên biên giới.
Ngoài ra, ngành tài chính đã triển khai thu thuế đối với hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản; hướng dẫn người dân, doanh nghiệp kê khai đúng giá chuyển nhượng bất động sản, nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo nguồn thu ngân sách... Những giải pháp này vừa hỗ trợ cho các doanh nghiệp, khoan sức dân vừa thu được những khoản thu tiềm năng mà lâu nay chưa thu được, đảm bảo cho một nguồn lực để thực hiện chi cho đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và chi phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Tôi cho rằng, hoàn thành nhiệm vụ tài chính - ngân sách đòi hỏi phải có nỗ lực cao, sáng tạo và linh hoạt. Tất nhiên, đạt được nhiệm vụ đó nếu chỉ một mình ngành tài chính thì không đủ mà nhiệm vụ này còn là kết quả của sự quyết tâm rất cao từ các cấp, các ngành, các địa phương và đặc biệt là nỗ lực vượt qua khó khăn của người dân, doanh nghiệp.
Thưa Bộ trưởng, thời gian qua các chính sách tài khóa thông qua việc miễn, giảm, gia hạn các loại thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất đã hỗ trợ người dân và doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục các chính sách này như thế nào?
Hơn nửa nhiệm kỳ đã qua, đất nước đã vượt qua nhiều sóng gió, thách thức và đang sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới. Kết quả đó có sự đóng góp rất quan trọng của quản trị ngân sách và thực thi chính sách tài khóa.
Chúng ta vừa trải qua những năm khó khăn sau đại dịch COVID-19. Khi nền kinh tế, doanh nghiệp khó khăn, Chính phủ đã kiên định, nhất quán trong mục tiêu điều hành là ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, đảm bảo các cân đối lớn. Thực hiện chính sách tài khóa mở rộng thông qua việc miễn, giảm, gia hạn các loại thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất, tiền sử dụng đất để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, với số tiền khoảng 700 nghìn tỷ đồng.
Thời gian tới, nhận thấy tình hình còn chưa hết khó khăn, thách thức, trên cơ sở đánh giá kết quả đạt được của giải pháp giảm thuế giá trị gia tăng 2% theo Nghị quyết số 110/2023/QH15, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, cho phép tiếp tục thực hiện chính sách giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng đối với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng thuế suất thuế iá trị gia tăng 10%, trong 6 tháng cuối năm 2024.
Ngoài ra, hiện nay Bộ Tài chính đã có công văn báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép xây dựng nghị định gia hạn thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân và tiền thuê đất trong năm 2024; nghị định gia hạn thời hạn nộp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô sản xuất hoặc lắp ráp trong nước theo trình tự, thủ tục rút gọn, để chính sách sớm đi vào cuộc sống.
Nhiều tổ chức quốc tế dự báo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2024 ở mức từ 5 - 6%. Tuy nhiên, các mức dự báo này thấp hơn mục tiêu Quốc hội giao. Do đó tôi cho rằng, bên cạnh các giải pháp về thuế, phí, vẫn cần tổng hòa, đồng bộ các giải pháp, từ cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục; hỗ trợ về vốn, lãi suất, tháo gỡ khó khăn của nền kinh tế; đặc biệt thúc đẩy đầu tư công, thị trường bất động sản, phát triển sản xuất kinh doanh, thúc đẩy xuất khẩu là những giải pháp cần tập trung quyết liệt.
Bộ Tài chính đang xây dựng các kịch bản để tham mưu, đề xuất với Chính phủ, Quốc hội điều hành tài chính - ngân sách nhà nước hiệu quả. Trong điều hành tài chính - ngân sách thực tế chưa bao giờ vơi hết những khó khăn, nhất là trong 3 năm nay. Tuy nhiên, Bộ Tài chính tiếp tục nỗ lực với quyết tâm cao nhất để vừa đảm bảo nhiệm vụ thu - chi ngân sách, vừa đảm bảo tháo gỡ khó khăn cho người dân, doanh nghiệp, hỗ trợ phục hồi kinh tế một cách hiệu quả nhất.
Cùng với các chính sách tài khóa thông qua miễn, giảm, gia hạn thuế, tiền thuê đất, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục đổi mới, sáng tạo, áp dựng chuyển đổi số, cải cách thủ tục hành chính, xây dựng đồng bộ chính sách pháp luật về tài chính… để đồng hành cùng doanh nghiệp vượt khó, tiếp tục phát triển, đóng góp lớn hơn vào sự phát triển của đất nước.
Chúng tôi cho rằng, hỗ trợ về thuế “nuôi dưỡng nguồn thu”, “khoan thư sức dân” rất cần thiết, nhưng đồng thời tập trung hoàn thiện chính sách pháp luật, giải phóng nguồn lực, tháo gỡ khó khăn về vốn, thị trường, pháp lý… cho doanh nghiệp phát triển là cực kỳ quan trọng và là nền tảng vững bền cho phát triển bền vững.
Với thị trường tài chính, để khơi thông dòng vốn này cho nền kinh tế, thời gian tới Bộ Tài chính sẽ có giải pháp gì để thị trường tài chính ổn định, bền vững hơn, thưa Bộ trưởng?
Thị trường tài chính, trong đó có thị trường chứng khoán, trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bảo hiểm đã chịu tác động rất lớn từ biến động của kinh tế vĩ mô trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, nhờ sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của trung ương, Quốc hội và sự chỉ đạo trực tiếp từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng như nỗ lực của cơ quan quản lý các cấp, các thị trường tài chính đã dần ổn định trở lại và hồi phục dần.
Thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn được đảm bảo hoạt động thông suốt, an toàn, thanh khoản và đang chuyển biến tích cực theo hướng ngày càng minh bạch, lành mạnh hơn. Thể thế, khung khổ pháp lý đang được rà soát, cập nhật, sửa đổi cho phù hợp hơn với bối cảnh mới. Chất lượng hàng hóa trên sàn đang được kiểm soát chặt chẽ hơn theo hướng nâng cao chất lượng. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý đang rất nỗ lực trong việc thúc đẩy quá trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam.
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ sau khi Nghị định 08/2023/NĐ-CP Sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế, cùng với các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp được Chính phủ đẩy mạnh đang có nhiều tín hiệu ấm dần trở lại. Bên cạnh việc thị trường trái phiếu sơ cấp dần lấy lại niềm tin khi có nhiều doanh nghiệp phát hành minh bạch hơn, thị trường giao dịch trái phiếu riêng lẻ thứ cấp được vận hành với thanh khoản khá và thông tin minh bạch, tin cậy hơn.
Thị trường bảo hiểm, đặc biệt là bảo hiểm nhân thọ dù còn nhiều khó khăn nhưng đến nay đã hoạt động quy củ, chất lượng, minh bạch hơn sau sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan quản lý và nhiều đơn vị liên quan. Trong thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan để có các giải pháp thúc đẩy thị trường tài chính phát triển minh bạch, lành mạnh, bền vững, đóng góp thực chất hơn nữa vào kinh tế đất nước với phương châm doanh nghiệp mạnh thì thị trường phát triển tốt, bền vững.
Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!