Giải ngân vốn đầu tư công tăng mạnh, đạt gần 44% kế hoạch

Đáng chú ý, tỷ lệ giải ngân vốn ngân sách địa phương đạt tới 57,5%, cao hơn 24,2 % so cùng kỳ năm ngoái. Kết quả tích cực này, phản ánh rõ nỗ lực của các địa phương trong điều hành thực hiện nhiệm vụ đầu tư công.

Theo thống kê của Bộ Tài chính, trong số 42 bộ, cơ quan trung ương, có 4 đơn vị và 19/34 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt từ mức bình quân chung cả nước trở lên. Tuy nhiên, vẫn còn tới 38 bộ, ngành và 15 địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp hơn mức bình quân.

Trước thực tế này, Chính phủ đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét điều chỉnh giảm kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2025 của một số bộ, ngành và địa phương; đồng thời, một số đơn vị vừa được giao bổ sung kế hoạch vốn mới.

Dựa trên điều chỉnh đó, Bộ Tài chính đã tính toán lại tỷ lệ giải ngân theo kế hoạch điều chỉnh, không bao gồm phần vốn mới bổ sung. Kết quả, có 6 bộ, ngành và 23 địa phương đạt mức giải ngân từ bình quân chung trở lên; còn lại 30 bộ, ngành và 11 địa phương vẫn dưới ngưỡng này.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng chỉ rõ, dù tiến độ chung có cải thiện, nhưng một số nguyên nhân tồn tại kéo dài vẫn chưa được xử lý dứt điểm; trong đó, nổi bật là các khó khăn liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, thiếu vật liệu xây dựng, chậm trễ trong phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch. Đặc biệt, quá trình sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính và chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp khiến nhiều địa phương chưa kịp hoàn thiện thủ tục đầu tư đối với các nguồn vốn mới được bổ sung.

Thêm vào đó, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp, đất rừng còn gặp nhiều rào cản về thủ tục. Các vấn đề này có nguyên nhân từ cả khách quan (hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện, cơ sở dữ liệu hạn chế) và chủ quan (năng lực cán bộ, sự phối hợp chưa đồng bộ).

Để phù hợp với bộ máy sau sắp xếp, một số dự án phải tạm dừng hoặc rà soát lại quy mô, phạm vi đầu tư, dẫn đến chưa thể tiếp tục bố trí vốn thực hiện. Trong khi đó, với các dự án ODA, nhiều vướng mắc vẫn chưa được tháo gỡ do chưa hoàn tất quy trình đầu tư, gia hạn thực hiện hoặc chậm ký kết, hiệu lực hiệp định vay.

Một số bộ, ngành, địa phương vẫn đang ưu tiên hoàn tất chứng từ giải ngân vốn năm 2024, dẫn đến kế hoạch năm 2025 chưa được triển khai đồng bộ. Cùng với đó, nhiều địa phương như: Hưng Yên, Quảng Ngãi, Cần Thơ, Lai Châu, Điện Biên, Quảng Trị… gặp khó khăn trong thu ngân sách, đặc biệt là nguồn thu từ đất - một trong những cơ sở quan trọng để phân bổ vốn đầu tư công.

Để đưa tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 về đích 100% như mục tiêu đã đặt ra và góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cả năm đạt 8% trở lên, Bộ Tài chính đã đề xuất các bộ, ngành, địa phương triển khai ngay các giải pháp mang tính then chốt. Trước hết, cần kiên quyết tổ chức thực hiện, không để gián đoạn trong triển khai giải ngân vốn dù đang trong giai đoạn sắp xếp lại bộ máy hành chính.

 “Các bộ, ngành, địa phương cần xác định giải ngân vốn đầu tư công là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm; người đứng đầu bộ, ngành, địa phương phải xác định rõ các vướng mắc và nguyên nhân giải ngân chậm của từng dự án cụ thể; coi chỉ tiêu giải ngân là cơ sở để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ cuối năm”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng đề nghị.

Theo Bộ Tài chính, hiện nay, nhiều cơ chế chính sách về đầu tư công đã được sửa đổi theo hướng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tạo sự chủ động, linh hoạt hơn cho các cấp, ngành, địa phương trong chuẩn bị đầu tư, thực hiện dự án. Trên cơ sở đó, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương cần khẩn trương hoàn thiện các thủ tục đầu tư dự án theo thẩm quyền; chủ động rà soát để kịp thời cắt giảm kế hoạch vốn của các dự án giải ngân chậm để điều chuyển, bổ sung cho các dự án khác có khả năng giải ngân tốt và có nhu cầu đẩy nhanh tiến độ, đặc biệt là các dự án quan trọng, cấp bách, các dự án hạ tầng chiến lược.

Cùng với đó, thực hiện nghiêm pháp luật về đầu tư công, đẩy nhanh và nâng cao chất lượng từ khi chuẩn bị đầu tư các dự án; đồng thời kiên quyết siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm vi phạm.

Theo đó, cần tăng cường theo dõi, đôn đốc tiến độ từng dự án theo tháng, quý; yêu cầu chủ đầu tư báo cáo thường xuyên, đồng thời tháo gỡ kịp thời những vướng mắc phát sinh. Phấn đấu đến hết quý III/2025, tỷ lệ giải ngân phải đạt ít nhất 60% kế hoạch được giao.

Về phía địa phương, cần quyết liệt xử lý các vướng mắc trong giải phóng mặt bằng – được xem là “nút thắt” lớn nhất, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và bổ sung nhân lực chuyên trách cho cấp xã, hạn chế mức thấp nhất tình trạng dự án chờ mặt bằng…

“Việc sớm hoàn thành phân bổ kế hoạch đầu tư công đợt 2, đợt 3 bao gồm phần vốn bổ sung từ tăng thu ngân sách năm 2024 là nhiệm vụ cấp thiết, bảo đảm tiến độ giải ngân từ nay đến cuối năm”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay.