Tháp Montparnasse cao vọt, khác biệt so với những tòa nhà thấp tầng xung quanh. Ảnh: AFP
Có một câu chuyện cười ở Paris rằng đỉnh tháp Montparnasse có tầm nhìn đẹp nhất ở thủ đô nước Pháp. Không phải vì từ đây có thể quan sát được Tháp Eiffel hay Vương cung thánh đường Sacre-Coeur, mà do nó là nơi duy nhất mà bạn không phải nhìn thấy chính tòa nhà chọc trời này.
Kể từ khi tòa tháp 59 tầng bằng kính màu chocolate được khánh thành năm 1973, nó bị nhiều người dân Paris chỉ trích là đã làm hỏng đường chân trời của “Kinh đô ánh sáng”. Nó là tòa nhà chọc trời duy nhất ở Paris, cao 210 mét.
Kênh CNN (Mỹ) cho biết không quá ngạc nhiên khi ban đầu tòa nhà được thiết kế bởi các kiến trúc sư Jean Saubot, Eugène Beaudouin, Urbain Cassan và Louis de Hoÿm de Marien này nhận được cái nhìn không thiện cảm. Paris nổi tiếng nhờ sự đồng nhất về kiến trúc. Theo lịch sử, người dân Paris gần như phản đối theo phản xạ đối với những thay đổi lớn trong diện mạo thành phố của họ.
Tháp Eiffel, được hoàn thành vào năm 1889 và ban đầu bị chế giễu. Và nhiều người cũng không hài lòng với kim tự tháp bằng kính nổi tiếng của kiến trúc sư I.M. Pei đặt bên ngoài Bảo tàng Louvre vào giữa những năm 1980. Mặc dù người dân Paris cuối cùng cũng ghi nhận những công trình mang tính biểu tượng này, nhưng họ vẫn chỉ trích tháp Montparnasse khi ngày 18/6 là lễ kỷ niệm 50 năm ngày khánh thành.
Sự ra đời của tòa nhà chọc trời duy nhất
Một con phố tại Montparnasse năm 1930. Ảnh: Getty Images
Quy hoạch và phong cách kiến trúc của thành phố Paris chủ yếu có từ giữa thế kỷ 19. Vào thời điểm đó, thành phố được coi là quá đông đúc, ẩm ướt và nhiều bệnh tật. Cựu Tổng thống Napoléon III đã chọn Nam tước Georges-Eugene Haussmann, khi đó là tỉnh trưởng của Seine, để biến thủ đô Pháp thành một thành phố châu Âu hiện đại, sôi động.
Ông Haussmann đã san bằng nhiều con phố thời trung cổ chật chội và các tòa nhà đổ nát của Paris để nhường chỗ cho những đại lộ rộng rãi, quảng trường công cộng, công viên xanh tươi và hệ thống thoát nước mới, tất cả đều giúp hồi sinh và làm sạch thành phố. Phần dễ thấy nhất trong di sản của Haussmann là phong cách kiến trúc mang tên ông: các tòa nhà chung cư kiểu Haussmannian, với sáu tầng có mặt tiền bằng đá phổ biến khắp Paris và tạo cho thành phố nét thẩm mỹ đồng nhất.
Khoảng một thế kỷ sau, Paris phải đối mặt với cuộc khủng hoảng khác. Mặc dù Paris vẫn còn nguyên vẹn, nhưng Chiến tranh Thế giới Thứ hai đã khiến phần lớn nước Pháp hư hỏng. Tái phát triển đồng nghĩa với cơ hội hiện đại hóa đất nước một lần nữa, lần này bằng cách bổ sung thêm các đường cao tốc trên toàn quốc và các tòa nhà chọc trời mới tương tự ở Mỹ và Anh.
Georges-Eugene Haussmann đã góp phần hình thành kiến trúc điển hình của Paris ngày nay. Ảnh: CNN
Giáo sư Virginie Picon-Lefebvre tại trường kiến trúc Ecole Nationale Superieure d’Architecture Paris-Belleville nhận định: “Trên đống đổ nát của chiến tranh, họ muốn xây dựng một thứ gì đó hoàn toàn mới cho một thế hệ mới”. Khu vực phía Nam Paris - Montparnasse - là một trong những ứng viên đầu tiên cho dự án đổi mới đô thị quy mô lớn của Paris trong thời kỳ bùng nổ kinh tế sau Chiến tranh Thế giới thứ hai.
Khu vực này đã trải qua một số biến đổi. Vào những năm 1920, nơi đây là tụ điểm của phong cách Bohemian đối với các nhà văn và nghệ sĩ như Salvador Dali và Ernest Hemingway. Nhưng đến những năm 1950, nó đã trở thành khu vực tồi tàn với những con hẻm nhỏ và nhà ga xe lửa quá đông đúc.
Các kế hoạch được vạch ra cho tòa tháp và động lực tăng lên sau khi Tổng thống Charles de Gaulle quay trở lại nắm quyền năm 1958. Mục tiêu là xây dựng khu vực hiện đại phục vụ cho thế hệ doanh nhân mới với các văn phòng, tòa nhà chung cư, nhà ga tàu hỏa được cải tạo, đường cao tốc đến sân bay mới được xây dựng ở phía Nam Paris và tháp Montparnasse.
Bà Picon-Lefebvre giải thích thằng ban đầu, có nhiều kỳ vọng về hiện đại hóa Paris, đặc biệt là trong giới kiến trúc sư, kỹ sư và nhà phát triển. Kế hoạch được đưa ra bao gồm nhiều tòa nhà cao tầng và xây dựng một khu kinh doanh ở phía Tây Paris có tên là La Defense.
Nhưng dư luận nhanh chóng quay lưng lại với tháp Montparnasse và người dân địa phương chỉ trích chiều cao của công trình này khi nó nằm trong khu phố toàn các tòa nhà thấp hơn. Người phàn nàn rằng tòa nhà chọc trời đơn độc không phù hợp với một thành phố mà hầu hết các tòa nhà chỉ cao sáu tầng.
Bất chấp những lo ngại này, dự án vẫn tiếp tục. Cựu Tổng thống Georges Pompidou đã phê chuẩn việc phát triển tháp Montparnasse vào năm 1969, và một năm sau việc khởi công được tiến hành.
Tòa tháp Montparnasse được hoàn thiện năm 1973. Ảnh: CNN
Trong một bộ phim tài liệu về tháp Montparnasse được chiếu trên truyền hình Pháp gần đây, có hình ảnh tư liệu với cảnh một người qua đường thốt lên “Thật kinh khủng”. Một người phụ nữ khác đứng trước tòa tháp gần hoàn thiện và nói nó “xấu kinh khủng”.
Tuy nhiên, một số cư dân cho rằng tòa tháp khá hiện đại và là dấu hiệu của sự tiến bộ. Có nhiều chính khách nổi tiếng từng lựa chọn Tháp Montparnasse như các cựu Tổng thống Pháp François Mitterrand, Jacques Chirac và Emmanuel Macron. Cả ba nhân vật này đều từng lập văn phòng chiến dịch vận động tranh cử ở Tháp Montparnasse.
Bà Picon-Lefebvre giải thích rằng mặc dù Tháp Montparnasse không được ưa chuộng nhưng nó vẫn có các văn phòng được trang bị tốt, tầm nhìn tuyệt đẹp ra Paris và dễ dàng tiếp cận qua phương tiện giao thông công cộng. “Thật thoải mái khi làm việc ở đó”, bà nói.
Tương lai của các tòa tháp chọc trời
Đến nay, công chúng vẫn không mấy thiện cảm với tòa tháp. Ảnh: CNN
Công chúng không mấy mặn mà với tháp Montparnasse. Hội đồng thành phố Paris đã cấm xây dựng các tòa nhà cao hơn 37 mét từ năm 1977, phần lớn do sự phản đối kịch liệt của công chúng. Đến năm 2010, chính quyền thành phố nới lỏng quy định chiều cao và cho phép xây dựng các tòa nhà cao tầng ở ngoại vi thành phố nhưng vẫn nằm trong ranh giới của thủ đô. Quyết định đó đã khơi lại cuộc tranh luận công khai. Các nhà phê bình coi tháp Montparnasse như một ví dụ cảnh báo, vì nhiều người dân Paris vẫn coi tòa nhà chọc trời 50 tuổi này là chướng mắt.
Một ứng cử viên cuộc bầu cử thị trưởng Paris năm 2014 trong chiến dịch tranh cử thậm chí còn ngỏ ý phá hủy tòa tháp. Ứng cử viên này không giành chiến thắng và thị trưởng đương nhiệm Anne Hidalgo, gọi đề xuất này là “vô nghĩa”. Nhưng thị trưởng Hidalgo cũng thừa nhận răng tòa tháp “chắc chắn không phải là đẹp nhất.”
Vào năm 2015, chính quyền thành phố Paris phê duyệt xây dựng tòa nhà chọc trời thứ hai Tháp Triangle cao 180 mét ở rìa quận 15 phía Tây Nam.
Mặc dù thị trưởng Hidalgo ban đầu ủng hộ Tháp Triangle, nhưng chính quyền của bà một lần nữa thắt chặt quy định với các tòa nhà chọc trời. Giới hạn chiều cao 37 mét đối với các tòa nhà đã được khôi phục trong tháng 6 và thuộc kế hoạch chống biến đổi khí hậu và giảm lượng khí thải carbon trong thành phố. Tháp Triangle dự kiến sẽ được hoàn thành vào năm 2026. Do đó, cần thời gian để biết được liệu nó có gây phẫn nộ giống như "người tiền nhiệm" 50 tuổi là tháp Montparnasse hay không.