Người lao động tại kho dự trữ chiến lược quốc gia Mỹ ở Oklahoma City. Ảnh: AP
Kho dự trữ chiến lược quốc gia Mỹ (SNS) được thành lập vào năm 1999 sau khi Tổng thống Bill Clinton chỉ đạo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) xây dựng nguồn vaccine và chất kháng độc tố để đề phòng trường hợp xảy ra khủng bố sinh học. Ở thời điểm này, SNS mang tên Kho thuốc Quốc gia.
Chính phủ Mỹ từng giữ nguồn kháng sinh để quân đội sử dụng nhưng đây là lần đầu tiên một kho thuốc được hình thành dành cho người dân thường.
Năm 2003, kho dự trữ này được đặt tên chính thức là Kho dự trữ chiến lược quốc gia Mỹ, do Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ cùng Bộ An ninh Nội địa quản lý. Sau này, ngoài thuốc men, SNS còn bổ sung thiết bị y tế.
Một năm sau đó, SNS lại trực thuộc quản lý hoàn toàn của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ. Đạo luật Bioshield được thông qua theo đó bổ sung 5 tỷ USD dành cho vaccine để đối phó trong trường hợp xảy ra khủng bố sinh học. Kể từ năm 2018, Thứ trưởng Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ Robert Kadlec là nhân vật phụ trách SNS.
Kho dự trữ chiến lược quốc gia bao gồm hệ thống các nhà kho bí mật rải rác khắp nước Mỹ do lực lượng trang bị vũ khí bảo vệ. Hãng thông tấn AP (Mỹ) cho biết nguồn cung liên tục được bổ sung và thay thế. Ví dụ như nhà kho của SNS tại bang Oklahoma chứa 4 triệu đôi găng tay, 900.000 khẩu trang y tế, 173.000 kính và đồ che mặt.
SNS còn bao gồm 12 “gói thúc đẩy”, mỗi phần chứa hơn 50 tấn thuốc, máy thở, huyết thanh… Những “gói thúc đẩy” này có thể được vận chuyển và chuyển giao trong 12 tiếng bằng máy bay và xe tải. Chính phủ liên bang từng huy động “gói thúc đẩy” đến New York và Washington sau sự kiện khủng bố 11/9.
Cựu giám đốc của SNS Greg Burel chia sẻ với tờ Business Insider (Mỹ): “Mục đích chính của Kho dự trữ chiến lược quốc gia là chuẩn bị ứng phó với sự kiện tấn công hóa học, sinh học, hạt nhân và phóng xạ”.
Lo sợ về dịch cúm toàn cầu, chính quyền Tổng thống George W. Bush trong năm 2005 đã yêu cầu bổ sung thiết bị bảo hộ cá nhân vào SNS. Một năm sau đó, Quốc hội Mỹ thông qua giao dịch mua 52 triệu khẩu trang y tế và 104 triệu khẩu trang N95.
Ngoài ra, Mỹ còn lưu trữ thuốc giải độc thần kinh đặt tại hơn 1.340 địa điểm trên toàn quốc, hầu hết là bệnh viện và trạm cứu hỏa.
SNS từng triển khai sau các thảm họa thiên nhiên như bão Katrina và Sandy. Hàng chục triệu khẩu trang và đồ bảo hộ từ SNS được điều chuyển khắp nước Mỹ trong dịch H1N1.
Kho dự trữ chiến lược quốc gia Mỹ (SNS) được thành lập vào năm 1999 dưới thời Tổng thống Bill Clinton. Ảnh: Getty Images
Trong thời điểm Mỹ xảy ra dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp COVID-19, SNS đã phát huy tác dụng. Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ xác nhận tính đến 7/4, có 10.628 tấn vật liệu từ SNS được chuyển đi để hỗ trợ chống dịch COVID-19. Vào đầu năm 2020, SNS có gần 123 triệu khẩu trang N95, chỉ đáp ứng được 1% nhu cầu cho nhân viên y tế trước khi COVID-19 được kiểm soát.
Ngày 15/4, quan chức Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ cho biết 90% thiết bị bảo hộ trong SNS đã được sử dụng để chống COVID-19. AP đưa tin rằng Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ trong tháng 3 đã mua thêm khẩu trang N95 nhưng đến cuối tháng 4 mới có thể nhận hàng.
Cơ quan Quản lý Khẩn cấp Liên bang Mỹ thừa nhận số máy trợ thở trong SNS không đáp ứng được nhu cầu hiện tại.
Trong tháng 3, các công ty dược đã quyên góp 30 triệu liều hydroxychloroquine sulfate cho SNS để thử nghiệm điều trị bệnh nhân COVID-19. Một số nghiên cứu ban đầu tại Pháp và Trung Quốc cho biết hydroxychloroquine sulfate có thể được sử dụng để chống COVID-19 nhưng các chuyên gia cảnh báo rằng loại thuốc này gây tác dụng phụ và cần thêm thử nghiệm.
Chất lượng của thiết bị lưu tại SNS cũng là một vấn đề. Trong cuộc họp báo ngày 7/4, Tổng thống Donald Trump cho biết SNS có hơn 10.000 máy trợ thở và hàng nghìn chiếc đã được chuyển đến các tiểu bang. Nhưng đến tháng 3, tờ Business Insider đưa tin khoảng 4.000 máy trợ thở được chuyển tới New York có dấu hiệu thiết linh kiện và hỏng hóc.
Trong khi khẩu trang và máy trợ thở có thể lưu trữ trong khoảng thời gian dài thì thuốc kháng sinh, vaccine và nhiều loại thuốc khác lại có hạn sử dụng. Ông Burel cho biết SNS lên tục quản lý và tiêu hủy thuốc quá hạn.
Trong hơn một thập niên qua, ngân sách dành cho SNS tăng chậm. Trong dịch H1N1 năm 2009, CDC đã khuyến nghị chính quyền liên bang tăng ngân sách cho SNS để chuẩn bị cho những sự kiện trong tương lai.
Trong ngân sách liên bang năm 2020, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ dành 620 triệu USD cho SNS, tăng từ 610 triệu USD năm 2019.
Ông Burel nhận định: “Kho dự trữ này là vấn đề an ninh quốc gia và cần được xem xét nghiêm túc không khác gì ngân sách cho Bộ Quốc phòng để bảo vệ nước Mỹ trước kẻ thù”.