Những tháng cuối năm 2010 này quả không phải là khoảng thời gian an lành đối với Tổng thống Barack Obama. Trong vòng chưa đầy một tháng, chính quyền của ông đã phải nhận hai “cú sốc”.
Thứ nhất, đó là cuộc bầu cử Quốc hội Mỹ giữa nhiệm kỳ (ngày 3/11), khi đảng Cộng hòa giành quyền kiểm soát Hạ viện và thu hẹp khoảng cách tại Thượng viện với đảng Dân chủ.
Thứ hai, đó là "màn trình diễn" bắt đầu từ ngày 28/11 của mạng tin WikiLeaks với 250.000 điện tín mà theo người sáng lập Juilian Assange là "phơi bày những góc khuất của nền ngoại giao Mỹ". Assange thì đã bị truy nã, nhưng dù sao vụ việc động trời này cũng đã bị ví như một vụ 11/9 của ngành ngoại giao xứ cờ hoa, bùng nổ đúng thời điểm Nhà Trắng đang chuyển trọng tâm sang đối ngoại, cố tạo dựng lại niềm tin của thế giới vào chính sách đối ngoại của mình. Mất quyền kiểm soát Quốc hội lưỡng viện đồng nghĩa với việc chính quyền Obama phải chấp nhận sự thụt lùi trong các chính sách đối nội. Nghị trường Mỹ bước vào một giai đoạn giằng co trong tiến trình lập pháp. Vậy nên, giải pháp là chú trọng vào các vấn đề đối ngoại để vớt vát hình ảnh. Và đây cũng là sự lựa chọn của Tổng thống Obama khi ngay sau cuộc bầu cử, ông đã thực hiện chuyến công du châu Á dài ngày (từ 5 đến 13/11) tới Ấn Độ, Inđônêxia, Hàn Quốc và Nhật Bản, phát biểu tại các diễn đàn lớn như Hội nghị thượng đỉnh G-20, Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC). Khi đó, giới quan sát nhìn nhận đây là một nỗ lực nhằm đánh bóng hình ảnh sau thất bại trong nước.
Dường như sự lựa chọn này là đúng đắn bởi nó phù hợp với lịch sử nước Mỹ. Các nhà khai quốc Mỹ đã thiết lập một hệ thống mà trong đó tổng thống không có nhiều quyền hạn đối với các vấn đề trong nước và chỉ được toàn quyền hành động khi có vị thế vững chắc tại Quốc hội. Bù lại, Tổng thống có tiếng nói mạnh mẽ hơn trong các quyết sách đối ngoại. Qua nhiều thế kỷ, nhiều đời tổng thống Mỹ, cơ chế này càng được củng cố.
Thế nên, sau những công bố của WikiLeaks, người ta đã ít nhiều nói đến những rào cản vô hình trong các nỗ lực của Mỹ trên trường quốc tế, trong các cuộc đàm phán, thương lượng cũng như trong các mối quan hệ chồng chéo giữa Mỹ với các đối tác. Rõ ràng, hơn ai hết lúc này, Tổng thống Obama và nội các của ông đang phải xoay xở trong "trăm mối tơ vò".
Phương Hồ