Lễ hội Gầu Tào chỉ đơn thuần gắn liền với việc cầu tự “cầu con” đối với các đôi vợ chồng khó có con.
Khai mạc lễ hội, Phó Chủ tịch UBND huyện Phong Thổ Mai Thị Hồng Sim nhấn mạnh, Phong Thổ là huyện vùng cao biên giới, gồm 17 xã, thị trấn, dân số trên 83.000 người; trong đó có 93% là người dân tộc thiểu số với 9 dân tộc sinh sống, mỗi dân tộc có bản sắc văn hóa đặc sắc riêng. Dân tộc Mông ở huyện Phong Thổ có dân số đông thứ 2 trong toàn huyện. Lịch sử dân tộc và điều kiện sống đã sản sinh ra nền văn hóa truyền thống Mông mang đậm dấu ấn miền sơn cước vừa khắc nghiệt, vừa trữ tình.
Gầu Tào là lễ hội lớn nhất, độc đáo và tiêu biểu nhất của dân tộc Mông, có từ rất lâu đời, luôn được người dân trông chờ vào dịp đầu xuân. “Gầu Tào” theo tiếng Mông có nghĩa là “chơi ngoài trời” hay “hội chơi đồi”, ở một số nơi người Mông còn gọi lễ hội theo tiếng Quan Hỏa là “Say Sán” có nghĩa là “Đạp núi”. Lễ hội được tổ chức từ mồng 6 đến ngày 15 tháng Giêng.
Nghi thức múa nhạc cụ là nghi thức không thể thiếu trong lễ hội Gầu Tào.
Theo truyền thuyết dân gian kể lại, lễ hội Gầu Tào chỉ đơn thuần gắn liền với việc cầu tự (cầu con). Đến nay, nhờ sự quan tâm của chính quyền địa phương và cộng đồng, lễ hội được nhân rộng trở thành lễ hội của cộng đồng. Bởi vậy, ngoài việc cầu con còn cầu tạ trời đất, thần linh phù hộ, cầu phúc, cầu lộc cho người dân một năm mới mùa màng bội thu, người người khỏe mạnh, nhà nhà có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Năm 2006, lễ hội Gầu Tào được huyện Phong Thổ phục dựng, duy trì hàng năm ở quy mô cấp xã, thu hút đông đảo nhân dân các dân tộc trong và ngoài khu vực tham dự. Năm nay, lễ hội được tổ chức quy mô cấp huyện, với sự tham gia của 6 đoàn đến từ 6 xã gồm: Dào San, Pa Vây Sử, Tung Qua Lìn, Mù Sang, Lản Nhì Thàng, Sin Suối Hồ. Đây là các xã có đông đồng bào dân tộc Mông sinh sống trên địa bàn huyện.
Sau khi cúng khai hội thầy mo và các gia đình ngồi trò chuyện hy vọng năm mới bình an, may mắn.
Lễ hội Gầu Tào gồm 2 phần: Phần lễ với nghi thức cúng khai hội và nghi thức hát lý mở màn, múa nhạc cụ; phần hội diễn ra với nhiều nội dung phong phú, đa dạng, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc Mông gồm: thi văn nghệ, nấu thắng cố, giã bánh giầy; các trò chơi bịt mắt đánh chiêng, bịt mắt bắt vịt, ném pao, leo cây nêu và thi đấu môn thể thao truyền thống…
Đây là dịp để nhân dân các dân tộc cùng giao lưu văn hóa, tăng thêm sự hiểu biết, đồng thời là sợi dây liên kết giữa cộng đồng các dân tộc. Qua đó, góp phần xây dựng đời sống văn hóa tinh thần vui tươi, lành mạnh, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Qua các hoạt động, lễ hội góp phần tuyên truyền và phát huy tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho các thế hệ trong việc ý thức trách nhiệm giữ gìn, bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống. Dịp này cũng nhằm giới thiệu, tôn vinh và quảng bá giá trị văn hóa độc đáo, đặc sắc của các dân tộc huyện Phong Thổ với du khách trong nước và quốc tế. Từ đó góp phần phát huy tiềm năng du lịch, thu hút du khách thập phương và các nhà đầu tư đến quê hương Phong Thổ tươi đẹp.
Ngay sau khi phần lễ kết thúc, các đại biểu lãnh đạo tỉnh Lai Châu, huyện Phong Thổ, các sở, ban, ngành cùng đông đảo nhân dân và du khách tham gia trò chơi dân gian, thưởng thức ẩm thực của đồng bào Mông nơi đây.
Trò chơi ném pao không thể thiếu trong các lễ hội của đồng bào dân tộc Mông.
Trò chơi leo cây nêu không thể thiếu tại các lễ hội của người Mông nơi đây.