Vành đai ngăn dịch tả lợn châu Phi 

Tuyến đầu chống dịch

Từ ngày 17/7, khi dịch tả lợn châu Phi xuất hiện ở xã Đông Thái Ninh (Hưng Yên), cũng là thời điểm hệ thống thú y viên cơ sở được kích hoạt. Lực lượng thú y cơ sở đã là những người đầu tiên ở ổ dịch. Họ trực tiếp tiếp xúc với nguồn bệnh, làm việc liên tục cả ngày lẫn đêm để khoanh vùng, lấy mẫu, tiêu hủy lợn mắc bệnh.

Anh Nguyễn Phúc Hanh, Thú y viên xã Hưng Hà chia sẻ, ngày thường, công việc chủ yếu là tiêm phòng vaccine vào các vụ Xuân Hè, Thu Đông. Nhưng từ khi xã xuất hiện dịch tai xanh, khối lượng công việc tăng gấp nhiều lần. Địa bàn rộng, chăn nuôi lại phân tán nên việc xác minh ổ dịch, phun tiêu độc khử trùng gặp rất nhiều khó khăn.

Tại xã Diên Hà – địa bàn có tổng đàn lợn lớn nhất tỉnh, với 61.000 con – khối lượng công việc của thú y viên cơ sở nặng nề gấp bội. Anh Phạm Ngọc Trưởng, thú y viên xã, chia sẻ, có những đêm khuya hay sáng sớm, điện thoại liên tục đổ chuông báo lợn ốm, lợn chết. "Chúng tôi phải lập tức có mặt, xác minh, kiểm đếm, đóng dấu kiểm dịch, phun thuốc, rắc vôi khử trùng… Công việc không theo kế hoạch, nhiều khi bất ngờ, nhưng bắt buộc phải xử lý ngay", anh Trưởng tâm sự.

“Chúng tôi liên tục cập nhật tình hình để báo lên xã rồi tổ chức tiêu hủy. Trong lúc dịch bệnh như thế này, lượng người cần rất nhiều, vừa để phòng, vừa để chống. Cán bộ thú ý phải dựa vào dân, trưởng thôn để cùng làm việc cho hiệu quả, chứ mình thì khó có thể xoay xở", anh Trưởng cho biết thêm.

Qua tìm hiểu, tại xã Diên Hà, từ khi sáp nhập xã, trên địa bàn có 2 thú y viên, nhưng mới đây có người đã xin nghỉ, còn lại mình anh Trưởng "gách vác cả xã" nên có lúc bị quá tải. Trong khi đó, mức phụ cấp chỉ 2,1 triệu đồng/ tháng. "Về mức thù lao nó chẳng đáng gì cả nhưng xác định là công việc của chúng tôi, khi có việc thì làm thôi chứ cũng không băn khoăn gì cả”, anh Trưởng chia sẻ. 

Cần cơ chế "giữ chân" thú y viên

Không chỉ chịu áp lực về khối lượng công việc, cán bộ thú y cơ sở còn phải đối mặt với rủi ro sức khỏe. Việc thường xuyên tiếp xúc với mầm bệnh, trực tiếp tham gia tiêu hủy lợn chết, phun hóa chất khử trùng… tiềm ẩn nguy cơ cao. Thế nhưng chế độ đãi ngộ lại chưa tương xứng.

Theo ông Nguyễn Văn Lượng, Trưởng phòng Kinh tế xã Hưng Hà (Hưng Yên), sau khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, nhiều cán bộ thú y ở các xã trước sáp nhập có gặp gỡ lãnh đạo giãi bày tâm tư về phụ cấp. Có những người đã làm nghề thú ý cơ sở được 20 năm cũng muốn nghỉ nhưng được động viên vẫn vui vẻ làm việc ngăn dịch. Song, ông Lượng cũng phân tích, cán bộ thú y cơ sở là người gần dân, sát dân phát hiện kịp thời những mầm dịch bệnh để báo cáo lãnh đạo địa phương xử lý. Do tính chất quan trọng như vậy, đề nghị cấp có thẩm quyền quan tâm phụ cấp cho cán bộ thú y cơ sở, từ đó yên tâm công việc. “Đây là nghề đặc thù, thường xuyên phải tiếp xúc với dịch bệnh nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe nhưng ngày công lao động lại ít nên mong mỏi được cấp trên tăng cường kinh phí cho thú y cơ sở”, ông Nguyễn Văn Lượng đề xuất.

Ngày 16/8, khi xã Diên Hà xuất hiện ổ dịch tả lợn châu Phi, "kịch bản" chống dịch được triển khai ngay lập tức. Hệ thống thú y cơ sở phối hợp cùng lực lượng công an triển khai tiêu độc, khử trùng, khoanh vùng, kiểm soát vận chuyển lợn bệnh. Ông Nguyễn Văn Chuyển, Phó Chủ tịch UBND xã Diên Hà khẳng định: “Vai trò của thú y viên cơ sở là đặc biệt quan trọng. Nhưng với chỉ một cán bộ thú y thì quá mỏng, không thể đảm đương hết khối lượng công việc. Chúng tôi đã đề nghị cấp trên có kế hoạch bổ sung nhân lực.”

Mặc dù lực lượng thú y viên cơ sở còn mỏng, song nhờ sự chỉ đạo sớm, quyết liệt và vào cuộc tích cực của các cấp các ngành, dịch bệnh trên địa bàn Hưng Yên đến nay cơ bản được khống chế. Làm rõ hơn về hiệu quả phòng chống dịch tả lợn châu Phi, bà Nguyễn Thị Bến, Phó Chi cục trưởng Chăn nuôi và Thú y tỉnh cho biết, quan điểm xuyên suốt của tỉnh Hưng Yên là "Phát hiện sớm – tiêu diệt gọn". Lũy kế đến ngày 19/9, trên địa bàn tỉnh bệnh dịch tả lợn châu Phi xảy ra tại 221 hộ, 103 thôn của 33 xã; số lợn mắc, chết và tiêu hủy là 4.860 con. Đáng nói, số  lợn bệnh phải tiêu hủy ở Hưng Yên thấp hơn nhiều so với các tỉnh xung quanh. Kết quả trên có sự đóng góp của lực lượng thú y cơ sở là rất đáng kể.

Trước câu hỏi, hiện nay thú y viên cơ sở còn mỏng, thu nhập thấp nhưng có vai trò lớn, cần có chế độ gì với đội ngũ này, bà Bến cho biết, thú y cơ sở là một trong những nhân tố quyết định thành công trong phòng chống dịch. Đây là nghề đặc thù, thường xuyên phải tiếp xúc với dịch bệnh, nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe cao, nhưng ngày công lao động và chế độ đãi ngộ còn thấp. Theo Luật Thú y, vị trí nhân viên thú y cấp xã vẫn tồn tại, song quá trình sắp xếp, cơ cấu tổ chức chưa đồng bộ. "Chúng tôi mong cơ quan trung ương sớm ban hành hướng dẫn cụ thể để hỗ trợ, tạo điều kiện cho lực lượng này”, Phó Chi cục trưởng Chăn nuôi và Thú y tỉnh nói.

Từ thực tiễn chống dịch ở Hưng Yên, có thể thấy rằng thú y viên cơ sở không chỉ là người trực tiếp ngăn chặn dịch bệnh, mà còn là điểm tựa niềm tin của bà con chăn nuôi. Để giữ chân lực lượng này, cần có những giải pháp căn cơ, như nâng phụ cấp, điều chỉnh thù lao xứng đáng với khối lượng công việc và rủi ro nghề nghiệp.

Âm thầm, bền bỉ, cán bộ thú y cơ sở chính là “vành đai” quan trọng bảo vệ ngành chăn nuôi Hưng Yên trước nguy cơ dịch bệnh. Dù thu nhập còn khiêm tốn, lực lượng này vẫn kiên trì bám việc, góp phần giúp tỉnh giảm thiểu thiệt hại, giữ ổn định sản xuất. Quan tâm hơn tới chế độ, chính sách cho họ cũng chính là đầu tư cho sự an toàn của đàn lợn, cho sinh kế của nông dân và cho sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp địa phương.