Nhằm chủ động phòng, chống bệnh dại ở đàn chó, mèo, tỉnh đang tập trung nguồn lực thực hiện đồng bộ các giải pháp về quản lý đàn chó, mèo; phòng, chống bệnh dại theo đúng quy định của Luật Thú y, tránh tình trạng chủ quan, lơ là, để dịch bệnh xảy ra trên động vật và gây bệnh trên người.
Người dân chủ quan, lơ là với bệnh dại
Mới đây nhất, ngày 27/5/2021, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai tiếp nhận cấp cứu bệnh nhân Đặng Văn C. (sinh năm 1964, thôn Giàng Thàng, xã Đồng Tuyển, thành phố Lào Cai) với biểu hiện mệt mỏi, sốt, khó chịu, buồn nôn, vật vã. Sau khám, bác sỹ chẩn đoán mắc bệnh dại lâm sàng và bệnh diễn biến nặng, đưa đến kết luận ông C. bị phát bệnh dại. Khai thác tiền sử bệnh nhân được biết, tháng 3/2021, ông C. bị chó cắn vào tay (chó hoang không rõ địa chỉ), vết thương rách da có chảy máu ít. Ông C. đã chủ quan tự rửa vết thương, lấy lá cây đắp vào chỗ bị chó cắn và không báo cho gia đình, không khai báo y tế. Sau đó, ông C. tử vong vì bệnh dại phát tác không còn khả năng cứu chữa.
Theo nghiên cứu y học, bệnh dại là một bệnh nguy hiểm, với tỷ lệ tử vong cao vì hiện không có thuốc đặc hiệu để điều trị khi đã lên cơn dại. Do đó, tiêm vaccine phòng dại trước phơi nhiễm hay khi bị phơi nhiễm (có thể phối hợp tiêm kháng huyết thanh dại trong trường hợp có chỉ định) là biện pháp dự phòng bệnh dại có hiệu quả nhất. Trên thực tế, cách phòng bị tốt nhất vẫn là tránh bị phơi nhiễm với vật nuôi dẫn đến truyền nhiễm bệnh dại, đặc biệt khi đang trong thời điểm nắng nóng, cũng là thời điểm bệnh dại phát triển, lây nhiễm trên đàn vật nuôi như chó, mèo... Tuy nhiên, không phải người dân nào cũng ý thức được điều này.
Theo phản ánh của người dân, một số tuyến đường và khu dân cư trên địa bàn thành phố đã thực sự trở thành nỗi ám ảnh với những người đi bộ, đặc biệt là trẻ em khi phải chứng kiến những con chó ngoại to lớn không rọ mõm lang thang gầm gừ đe dọa người qua đường. Chị Nguyễn Hồng Minh (phường Bắc Lệnh, thành phố Lào Cai) lo lắng: "Tôi thường xuyên đi bộ tập thể dục buổi tối và thấy khá nhiều chó chạy ngoài đường mà không đeo rọ mõm, không có người dắt. Vài trường hợp chó đuổi theo các cháu nhỏ, đuổi theo xe máy dẫn đến tai nạn giao thông. Tôi đề nghị các cơ quan chức năng xử phạt nghiêm các hộ vi phạm".
Khu vực quảng trường trung tâm thành phố Lào Cai (phường Bắc Lệnh) hay khu vực bờ kè sông Hồng (đường An Dương Vương, phường Kim Tân, Cốc Lếu) nơi người dân thường tập thể dục và đi dạo mát buổi tối cũng xảy ra tình trạng tương tự. Một số gia đình dắt chó theo dạo để vật nuôi phóng uế bừa bãi khu vực công cộng và chạy nhảy khắp nơi trong khi không được rọ mõm.
Bà Vũ Thị Bảo (tổ 34, phường Kim Tân, thành phố Lào Cai) phàn nàn: "Mỗi khi tôi đưa cháu đi dạo ở công viên hay quảng trường, trong lòng luôn bất an bởi sợ chó thả rông có thể cắn người bất cứ lúc nào. Tôi mong những người chủ sở hữu chó nâng cao ý thức hơn nữa".
Việc một số người dân trên địa bàn Lào Cai thả rông chó và không thực hiện các biện pháp bảo đảm an toàn khi thả chó nơi công cộng là nguyên nhân dẫn tới số người hằng năm phải đi tiêm phòng dại do bị chó cắn rất lớn, ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe nhân dân và nguồn lực y tế dự phòng địa phương.
Theo thống kê của Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh, chỉ riêng nửa đầu năm 2021, Lào Cai có khoảng 2.026 người bị phơi nhiễm với chó, mèo nghi dại cần phải đi tiêm phòng, xấp xỉ số người của cả năm 2019, 2020; 1 người tử vong do bệnh dại và chỉ có 18 trường hợp bị xử lý do thả rông chó.
Không chỉ trên địa bàn thành phố, tại các địa bàn vùng cao, tình trạng chó thả rông không rọ mõm còn rất phổ biến. Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Lào Cai Phạm Bá Uyên cho biết, trong khi tỷ lệ tiêm phòng vaccine dại cho đàn chó vùng thấp đạt trên 70% thì tỷ lệ này ở vùng cao chỉ ở mức 40-50% tổng đàn. Trong khi đó, nhận thức của người dân vẫn còn hạn chế, chủ quan không đi tiêm phòng mà điều trị bằng thuốc nam nên khi phát bệnh dại không thể cứu chữa.
Đến năm 2030, Lào Cai loại trừ bệnh dại
Lào Cai đặt mục tiêu đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh, bệnh dại cơ bản được loại trừ; các nội dung, giải pháp khống chế tiếp tục được duy trì và phát huy hiệu quả ngăn chặn, đẩy lùi bệnh dại. Nhằm làm được điều này, các cơ quan chức năng, chính quyền các địa phương đang triển khai những biện pháp cứng rắn để những người nuôi chó nhận thức được việc chó thả rông hoặc không đeo rọ mõm khi ra đường, không tiêm phòng vaccine bệnh dại là hành vi vi phạm pháp luật; đẩy mạnh truyền thông về người bị chó, mèo nghi dại cắn cần được tiêm vaccine điều trị dự phòng bệnh dại theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới.
Trước hết, để tạo miễn dịch cộng đồng, Lào Cai đã triển khai chính sách cấp miễn phí vaccine tiêm phòng dại cho đàn chó, mèo, vật nuôi và hỗ trợ tiêm phòng phơi nhiễm cho người dân trong diện hộ nghèo bị chó mèo cắn.
Ngoài ra, theo Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Lào Cai, để tiến tới cơ bản loại trừ được bệnh dại trên địa bàn, trong thời gian tới, các địa phương chú trọng làm tốt việc rà soát, thống kê đàn chó, mèo; bảo đảm đạt tỷ lệ tiêm phòng tính theo số lượng tổng đàn chó thực tế thuộc diện tiêm phòng của địa phương, đặc biệt ở các xã vùng cao, tỷ lệ tiêm phòng phấn đấu đạt trên 70% tổng đàn chó nuôi. Đồng thời, các thôn, bản, tổ dân phố lập sổ sách theo dõi hộ nuôi chó và số lượng chó nuôi trong từng hộ gia đình phục vụ công tác quản lý và tiêm phòng vaccine phòng dại.
Bên cạnh đó, địa phương hướng dẫn, yêu cầu các hộ nuôi chó, mèo cam kết thực hiện nghiêm túc việc khai báo, đăng ký và tiêm phòng vaccine dại, chấp hành việc xích, nhốt chó, khi cho chó ra đường, nơi công cộng phải có người dắt và đeo rọ mõm theo đúng quy định. Các trường hợp vi phạm quy định về phòng, chống bệnh dại sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định tại Nghị định số 90/2017/NĐ-CP ngày 31/7/2017 của Chính phủ về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thú y.
Hiện tại, riêng thành phố Lào Cai đã triển khai nhiều biện pháp, trong đó tập trung vào việc thống kê, theo dõi số lượng và đẩy mạnh công tác tiêm vaccine phòng dại cho đàn chó, mèo ở tất cả các xã, phường với tỷ lệ đạt 78% tổng đàn.
Trong nửa đầu năm 2021, Lào Cai đã tiêm vaccine phòng dại cho 68% tổng đàn chó nuôi, đạt 82% kế hoạch năm. Hướng tới xây dựng cơ sở an toàn bệnh dại, Lào Cai sẽ đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, hướng dẫn người dân kí cam kết “5 Không” (Không nuôi chó, mèo chưa khai báo với chính quyền địa phương; Không nuôi chó, mèo không tiêm phòng bệnh dại; Không nuôi chó thả rông; Không để chó cắn người; Không nuôi chó, mèo gây ô nhiễm môi trường).
Cũng trong năm nay, địa phương sẽ tiếp tục xây dựng mới 3 cơ sở an toàn dịch bệnh dại tại xã Vạn Hòa (thành phố Lào Cai), xã Tả Van (thị xã Sa Pa), xã Quang Kim (huyện Bát Xát) nâng tổng số cơ sở an toàn dịch bệnh dại trên địa bàn tỉnh lên 17 cơ sở.