Gia Lai vươn lên trở thành cực tăng trưởng năng động của khu vực

Chỉ trong thời gian ngắn thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, tỉnh ghi nhận dấu ấn quan trọng về kinh tế - xã hội, khởi động hàng loạt dự án hạ tầng chiến lược như cao tốc Quy Nhơn - Pleiku, nâng cấp Cảng hàng không Phù Cát, điều chỉnh quy hoạch Khu kinh tế Nhơn Hội…

Nhân dịp kỉ niệm 80 năm Quốc khánh, phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai Hồ Quốc Dũng về những định hướng lớn và khát vọng phát triển của tỉnh trong giai đoạn mới.

Xin ông cho biết những dấu ấn nổi bật của tỉnh Gia Lai trong quá trình phát triển gắn với lịch sử hào hùng của dân tộc, của đất nước cho đến giai đoạn hiện nay?

Ngày 1/7/2025 đánh dấu bước ngoặt lịch sử với sự kiện sáp nhập tỉnh Bình Định và Gia Lai, mở ra một kỷ nguyên phát triển cho tỉnh Gia Lai mới. Đây không chỉ là sự sáp nhập về địa lý hành chính mà còn là sự kết nối và phát huy sức mạnh từ di sản văn hóa, lịch sử và cách mạng của hai vùng đất: Đất võ Bình Định giàu truyền thống và đại ngàn Tây Nguyên hùng vĩ.

Tỉnh Gia Lai với lợi thế kép từ rừng, biển, cao nguyên và duyên hải đang định hình một không gian phát triển chiến lược mang tầm vóc "biển liền đại ngàn", mở ra những tiềm năng to lớn. Dù thừa nhận đây là một hành trình dài với không ít thách thức nhưng với quyết tâm chính trị cao, tỉnh đã gặt hái được những kết quả ban đầu.

Nhiệm vụ trọng tâm và nền tảng của tỉnh Gia Lai ngay sau sáp nhập là kiện toàn tổ chức bộ máy và phương thức quản trị. Tỉnh khẩn trương ổn định tổ chức bộ máy, thống nhất công tác quy hoạch, đồng thời đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và chuyển đổi số. Quá trình này tuân thủ lộ trình tinh gọn bộ máy theo chỉ đạo của Trung ương, tạo nền tảng vững chắc để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị.

Tỉnh nghiêm túc thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách liên quan đến việc sắp xếp và bố trí đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức dôi dư, đảm bảo quyền lợi chính đáng, ổn định tư tưởng và giữ vững kỷ cương công vụ. Mục tiêu xuyên suốt là giảm thiểu tối đa những bất tiện cho người dân và doanh nghiệp, xây dựng môi trường đầu tư thông suốt, minh bạch và hiệu quả, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm. Tầm nhìn chiến lược về trục Đông - Tây, kết nối "biển liền đại ngàn" đang dần được hiện thực hóa thông qua việc phát triển một mạng lưới hạ tầng giao thông đồng bộ gồm cảng biển, sân bay, đường cao tốc và cửa khẩu.

Tỉnh chủ động phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành Trung ương để thúc đẩy tiến độ các dự án trọng điểm quốc gia, đặc biệt là tuyến cao tốc Quy Nhơn - Pleiku và đường sắt tốc độ cao. Việc nâng cấp Cảng hàng không Phù Cát, điều chỉnh quy hoạch Khu kinh tế Nhơn Hội gắn với logistics và mở rộng kết nối Cảng Quy Nhơn cũng như phát triển Khu kinh tế Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh là những bước đi chiến lược quan trọng. Trong giai đoạn chờ triển khai dự án cao tốc Quy Nhơn - Pleiku, tỉnh sẽ phối hợp xử lý các điểm nghẽn trên Quốc lộ 19 nhằm bảo đảm lưu thông an toàn, liên tục trên trục Đông - Tây.

Sáu tháng đầu năm 2025 ghi nhận những chuyển biến tích cực trên bức tranh kinh tế - xã hội của Gia Lai. Tốc độ tăng trưởng GRDP ước đạt 7,49%, với sự đóng góp đáng kể từ các ngành nông nghiệp, công nghiệp - xây dựng và dịch vụ. Trên nền đó, tỉnh ưu tiên thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền, đồng thời đẩy mạnh phát triển công nghiệp chế biến nông sản, nông nghiệp công nghệ cao và khai thác tiềm năng năng lượng tái tạo. Đặc biệt, tỉnh đã hoàn thành Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trước thời hạn chung một tháng, thể hiện rõ cam kết "không để ai bị bỏ lại phía sau".

Về mặt văn hóa, tỉnh đang triển khai "chiến lược di sản kép" độc đáo, kết hợp bảo tồn và phát huy giá trị "miền đất võ" Bình Định với "Không gian văn hóa Cồng chiêng" Tây Nguyên, tạo nên một thương hiệu văn hóa - du lịch đặc sắc. Công tác quốc phòng - an ninh luôn được củng cố vững chắc, định hướng phát triển theo mô hình tăng trưởng xanh và bao trùm.

Trong bối cảnh mới, theo ông đâu là yếu tố then chốt để Gia Lai “chuyển mình” và định hình vị thế trong khu vực?

Trong bối cảnh mới đầy biến động sau sáp nhập, Gia Lai nhận thức sâu sắc sức ép ngày càng tăng từ cạnh tranh vùng, đòi hỏi chuyển đổi xanh - số và liên kết hạ tầng mạnh mẽ. Để hiện thực hóa sự “chuyển mình” đầy ý nghĩa, yếu tố then chốt không chỉ nằm ở việc hợp nhất về mặt hành chính mà còn ở việc kiến tạo một mô hình liên kết vùng chặt chẽ, lấy trục Đông - Tây làm nền tảng cốt lõi.

Mô hình này được hoạch định rõ ràng với sự phân vai đặc thù cho hai vùng: Vùng duyên hải, với hạt nhân là khu vực thành phố Quy Nhơn trước đây, sẽ đóng vai trò trung tâm kinh tế biển, logistics và du lịch quốc tế; trong khi đó, vùng cao nguyên, với hạt nhân là khu vực thành phố Pleiku trước đây sẽ là trung tâm phát triển nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo và du lịch văn hóa - sinh thái đặc trưng. Để hiện thực hóa tầm nhìn này, Gia Lai tập trung vào năm trụ cột hành động cụ thể, mang tính đột phá và bền vững:

Về quản trị và điều hành, trọng tâm là kế hoạch thống nhất cách thức làm việc của hai bộ máy hành chính trước đây. Điều này bao gồm việc tập trung nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ cũng như hoàn thiện hạ tầng công nghệ tại khu vực cao nguyên. Đồng thời, một hệ thống hướng dẫn nhất quán về các thủ tục hành chính sẽ tiếp tục được hàn thiện, ban hành. Mục tiêu là giảm thiểu tối đa các chi phí phát sinh cho người dân cũng như doanh nghiệp, từ đó, tạo dựng một môi trường đầu tư thông suốt và minh bạch.

Về liên kết hạ tầng và logistics, tỉnh ưu tiên đồng bộ trục Cảng Quy Nhơn/khu bến cảng Phù Mỹ - sân bay Phù Cát - cao tốc Quy Nhơn-Pleiku - cửa khẩu Lệ Thanh và giải quyết triệt để các điểm nghẽn trên Quốc lộ 19. Quan trọng hơn, chiến lược này ưu tiên đầu tư mạnh mẽ vào các tuyến đường kết nối theo mô hình “xương cá”, nối liền hành lang chính với các vùng sản xuất chuyên canh và các địa phương thuộc vùng cao nguyên. Mục tiêu xuyên suốt là đảm bảo sự lan tỏa kinh tế công bằng, tránh tình trạng các dự án hạ tầng lớn chỉ phục vụ cho việc khai thác tài nguyên thô rồi vận chuyển ra cảng.

Để vùng cao nguyên không chỉ đơn thuần là nơi cung cấp nguyên liệu thô, Gia Lai sẽ triển khai các chính sách ưu đãi đặc biệt nhằm khuyến khích các nhà máy chế biến sâu nông - lâm sản đặt tại đây. Mục tiêu là để các giá trị kinh tế được tạo ra và giữ lại ngay tại vùng nguyên liệu, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Song song đó, một “Bản đồ Quy hoạch sử dụng đất tích hợp” sẽ được xây dựng nhằm quản lý chặt chẽ và giảm thiểu tối đa các xung đột tiềm tàng, đặc biệt là giữa phát triển nông nghiệp công nghệ cao và các dự án năng lượng tái tạo.

Thay vì phát triển hai vùng đô thị cạnh tranh ngang bằng, Gia Lai xác định mỗi nơi một vai trò riêng biệt để phát huy tối đa thế mạnh. Khu vực thành phố Quy Nhơn trước đây sẽ đảm nhận vai trò trung tâm kinh tế, dịch vụ tổng hợp của toàn tỉnh. Khu vực thành phố Pleiku trước đây sẽ là hạt nhân phát triển chuyên biệt cho vùng cao nguyên, tập trung khai thác thế mạnh về nông nghiệp công nghệ cao và du lịch văn hóa đặc thù. Một chương trình thu hút nhân tài với chính sách phù hợp và ưu đãi sẽ được xây dựng riêng cho vùng cao nguyên. Quan trọng hơn hết, mọi chính sách nhân lực đều phải gắn liền với mục tiêu gốc rễ là giảm nghèo bền vững, đặc biệt quan tâm đến sự phát triển của đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong quá trình phát triển du lịch, Gia Lai luôn đặt nguyên tắc tôn trọng và bảo tồn văn hóa bản địa lên hàng đầu. Mọi dự án phát triển du lịch đều phải trải qua quy trình tham vấn và nhận được sự đồng thuận từ cộng đồng, các nghệ nhân và già làng, đảm bảo không làm mai một bản sắc văn hóa gốc. Từ đó, hai dòng sản phẩm du lịch riêng biệt nhưng có tính kết nối sẽ được phát triển: “Du lịch biển - Di sản lịch sử” tại phía Đông của tỉnh và “Du lịch trải nghiệm văn hóa - sinh thái” ở phía Tây của tỉnh. Sự kết hợp này hứa hẹn tạo ra một hành trình trải nghiệm phong phú, đa dạng và đầy tôn trọng bản sắc văn hóa của từng địa phương.

Tóm lại, chiến lược của chúng tôi không phải là một sự sáp nhập cơ học mà là một mô hình liên kết thực chất, tôn trọng và phát huy thế mạnh đặc thù của hai tiểu vùng duyên hải và cao nguyên.

Sau sáp nhập, bên cạnh những thuận lợi chắc chắn sẽ có không ít khó khăn. Vậy theo ông, khó khăn lớn nhất hiện nay là gì và định hướng của tỉnh trong thời gian tới như thế nào?

Quá trình sáp nhập luôn đặt ra những thách thức không nhỏ và đối với tỉnh, khó khăn lớn nhất nằm ở việc bảo đảm năng lực thực thi. Điều này đòi hỏi sự đồng bộ hóa quy hoạch, quy trình và dữ liệu, ổn định tổ chức và nhân sự, đồng thời duy trì nhịp độ đầu tư - kinh doanh, đảm bảo dịch vụ công không bị gián đoạn. Bên cạnh đó, việc điều phối giữa hai tiểu vùng Đông - Tây và giải quyết các "điểm nghẽn" về hạ tầng - logistics cũng là những thách thức không nhỏ. Tình trạng chênh lệch phát triển giữa các xã vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số càng đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt, với ưu tiên hàng đầu là đảm bảo "không ai bị bỏ lại phía sau".

Để giải quyết những thách thức này, tỉnh đã lựa chọn cách tiếp cận không dàn trải, có lộ trình và trọng tâm rõ ràng. Trong giai đoạn ngắn hạn, ưu tiên hàng đầu là ổn định bộ máy trên tinh thần đoàn kết, ban hành quy chế phối hợp và thống nhất quy trình theo nguyên tắc "một chuẩn quy hoạch - một quy trình - một đầu mối" ở các lĩnh vực trọng yếu. Tỉnh cũng công khai thời hạn giải quyết thủ tục, thiết lập đầu mối hỗ trợ doanh nghiệp để dịch vụ công không bị gián đoạn. Cơ chế "KPI + bảng điều hành số" sẽ được thí điểm và nhân rộng. Đồng thời, tỉnh tiến hành rà soát, hợp nhất và điều chỉnh Quy hoạch tỉnh, xác định trục động lực và vai trò từng vùng, loại bỏ chồng chéo để tạo sự đồng bộ và hiệu quả.

Trong giai đoạn trung hạn, tỉnh tập trung vào việc mở khóa hành lang Đông - Tây "biển liền đại ngàn" thông qua các dự án trụ cột. Việc đẩy nhanh tiến độ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku, nâng cấp Cảng hàng không Phù Cát, mở rộng kết nối Cảng Quy Nhơn đồng bộ với khu bến cảng Phù Mỹ và điều chỉnh Khu kinh tế Nhơn Hội là những bước đi quan trọng để tạo động lực phát triển cho cả hai vùng.

Bên cạnh đó, việc phát triển Khu Kinh tế Cửa khẩu Lệ Thanh và xử lý các điểm nghẽn trên Quốc lộ 19 cũng góp phần quan trọng vào việc thông suốt logistics. Trên nền tảng kết nối hạ tầng, tỉnh tái cơ cấu kinh tế theo chuỗi giá trị, ưu tiên công nghiệp chế biến nông - lâm - thủy sản, hình thành trung tâm kho bãi, vận tải đa phương thức, phát triển nông nghiệp công nghệ cao, thúc đẩy năng lượng tái tạo và nâng cấp du lịch chất lượng cao. Mọi dự án đều tuân thủ đánh giá môi trường nghiêm ngặt, bảo vệ rừng - biển và bảo tồn di sản.

Với tầm nhìn dài hạn, tỉnh hướng đến việc tái định vị mình thành cực tăng trưởng năng động của khu vực Trung Trung Bộ và Tây Nguyên, dựa trên hệ sinh thái cảng - cao tốc - sân bay - cửa khẩu làm trục, kinh tế số và đổi mới sáng tạo làm động lực mới. Để hiện thực hóa mục tiêu này, tỉnh tổ chức nguồn lực theo nguyên tắc "đòn bẩy", huy động vốn ODA, nguồn hỗ trợ từ ngân sách Trung ương cho hạ tầng liên vùng, tập trung ngân sách địa phương cho giảm nghèo bền vững, an sinh - phúc lợi, phát triển nhân lực và hạ tầng thiết yếu vùng khó khăn, đồng thời huy động nguồn vốn PPP, FDI và xã hội hóa cho các lĩnh vực cảng - logistics, du lịch, công nghiệp chế biến, năng lượng.

Nhận thức rõ vai trò then chốt của nhân lực, tỉnh triển khai đào tạo có địa chỉ, nâng cao kỹ năng cho lực lượng hiện có và thực thi chính sách thu hút, giữ chân nhân tài. Giảm nghèo bền vững được thực hiện thông qua ba trụ cột: Hạ tầng thiết yếu, sinh kế bền vững và dịch vụ cơ bản với KPI đến cấp xã để theo dõi kết quả.

Nguyên tắc thực thi là việc thuộc thẩm quyền của Trung ương thì tỉnh chủ động chuẩn bị, phối hợp và kiến nghị kịp thời; việc trong thẩm quyền của tỉnh thì tỉnh chủ trì và chịu trách nhiệm đến cùng về kết quả, tiến độ. Tỉnh áp dụng mô hình quản trị theo nguyên tắt 6 rõ (rõ người, rõ việc, rõ quy trình, rõ sản phẩm, rõ tiến độ, rõ trách nhiệm), bảo đảm minh bạch và trách nhiệm giải trình; mọi thông tin tiến độ được cập nhật công khai và tiếp thu phản hồi định kỳ từ người dân, doanh nghiệp.

Với kỷ cương thực thi làm nền, liên kết hạ tầng làm trụ, quy hoạch rõ - bộ máy mạnh - nhân lực chất lượng làm động lực, chúng tôi tin tưởng sẽ vượt qua thách thức sau sáp nhập, bứt phá và vươn lên trở thành cực tăng trưởng năng động của khu vực.

Xin trân trọng cảm ơn ông!