Với đường biên giới dài, địa hình hiểm trở, dân cư phân tán, khí hậu khắc nghiệt và không ít thách thức an ninh, Lai Châu đặt ra những yêu cầu rất cao đối với nhiệm vụ quốc phòng - an ninh. Trong bối cảnh ấy, lực lượng vũ trang tỉnh đã và đang phát huy tốt vai trò nòng cốt, luôn đứng ở tuyến đầu bảo vệ chủ quyền biên giới, giữ bình yên cuộc sống Nhân dân, xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh ngày càng vững chắc.
Những năm qua, nhờ sự quan tâm đầu tư của Đảng, Nhà nước và đặc biệt là những chủ trương, cơ chế, chính sách chiến lược dành cho các tỉnh miền núi, biên giới, Lai Châu đã tạo dựng được nguồn lực quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội.
Tuy nhiên, bên cạnh thuận lợi là muôn vàn khó khăn: Địa hình núi cao, chia cắt mạnh; nhiều xã vùng sâu, vùng xa còn hạn chế về điều kiện sống; các loại tội phạm lợi dụng địa bàn biên giới để hoạt động; tình hình an ninh trật tự tiềm ẩn nhiều nguy cơ phức tạp.
Các thế lực thù địch không ngừng lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, kích động tư tưởng ly khai, xuyên tạc đường lối, chủ trương của Đảng, gây ảnh hưởng đến khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Dân quân xã Bum Nưa (Ban Chỉ huy Phòng thủ khu vực 2 - Bum Tở) huấn luyện thực hành bắn đạn thật.
Trong bối cảnh đó, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Lai Châu luôn xác định nhiệm vụ quân sự, quốc phòng là trọng tâm, thường xuyên được quán triệt sâu sắc, triển khai quyết liệt và đồng bộ. Từ Nghị quyết số 28-NQ/TW, ngày 22/9/2008 của Bộ Chính trị về xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc, các nghị quyết Trung ương về chiến lược bảo vệ Tổ quốc đến các nghị định của Chính phủ về củng cố quốc phòng - an ninh… tất cả đều được tỉnh cụ thể hóa thành chương trình hành động, kế hoạch triển khai sát với đặc thù địa phương. Các chủ trương lớn được vận dụng linh hoạt, sáng tạo, tạo nên nền tảng vững chắc cho quá trình xây dựng lực lượng vũ trang tỉnh vững mạnh toàn diện, mẫu mực, tiêu biểu.
Đại tá Trần Thanh Bình, Phó Chính ủy Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Lai Châu khẳng định: Công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, chiến sĩ luôn được đặc biệt coi trọng. Lực lượng vũ trang tỉnh thường xuyên tổ chức tuyên truyền nâng cao nhận thức về vai trò, trách nhiệm của mỗi quân nhân trong bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia; bồi dưỡng bản lĩnh chính trị, lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, Nhà nước và Nhân dân; ý thức chấp hành kỷ luật, lối sống lành mạnh, tinh thần đoàn kết nội bộ. Bên cạnh đó, lực lượng vũ trang tỉnh chú trọng nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực tham mưu, khả năng sẵn sàng chiến đấu, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh và các lực lượng chức năng luôn chủ động nắm, phân tích, dự báo tình hình; phối hợp chặt chẽ trong quản lý địa bàn, nhất là địa bàn biên giới. Công tác tuần tra biên giới, kiểm soát cửa khẩu, lối mở, hoạt động trinh sát, đấu tranh với các loại tội phạm… được triển khai thường xuyên, bài bản, hiệu quả. Lực lượng vũ trang tỉnh cũng duy trì trao đổi thông tin định kỳ với lực lượng quản lý biên giới phía Trung Quốc, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định trên tuyến biên giới Lai Châu.
Lễ ra quân huấn luyện của lực lượng vũ trang tỉnh Lai Châu năm 2025.
Việc chuẩn bị lực lượng, phương tiện theo phương châm “4 tại chỗ” luôn được đảm bảo sẵn sàng cho các tình huống thiên tai, cháy rừng, dịch bệnh hay các sự cố bất ngờ. Từ năm 2020 đến nay, tỉnh đã huy động gần 5.000 lượt cán bộ, chiến sĩ tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm cứu nạn; vận chuyển hơn 150 tấn hàng hóa cứu trợ; di dời hơn 1.600 lượt người đến nơi an toàn; giúp lợp lại hơn 2.400 ngôi nhà bị thiệt hại.
Song song với đó, tỉnh luôn quan tâm xây dựng tiềm lực khu vực phòng thủ trên cả ba mặt: Tiềm lực chính trị, tiềm lực kinh tế, xã hội và tiềm lực quân sự. Công tác quy hoạch thế trận quân sự, xây dựng công trình phòng thủ, căn cứ chiến đấu, hạ tầng thông tin liên lạc… được triển khai bài bản, khoa học. Nhiều hạng mục quan trọng như chốt dân quân các xã biên giới, nhà làm việc Ban Chỉ huy Quân sự cấp xã, sở chỉ huy, kho tàng, trạm kỹ thuật được đầu tư, nâng cấp đồng bộ.
Công tác diễn tập khu vực phòng thủ tỉnh, diễn tập phòng thủ dân sự, diễn tập chiến đấu phòng thủ cấp xã được tổ chức thường xuyên, nghiêm túc và chất lượng cao. Điển hình, cuộc diễn tập khu vực phòng thủ tỉnh năm 2022 được đánh giá xuất sắc. Đây là dịp để nâng cao năng lực chỉ đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền; trình độ hiệp đồng, tác chiến của lực lượng vũ trang tỉnh; khả năng xử lý các tình huống phức tạp trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc. Mới đây nhất, UBND tỉnh Lai Châu phối hợp với Bộ Tư lệnh Quân khu 2, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng tổ chức diễn tập điểm Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Lai Châu năm 2025. Đây là hình thức diễn tập tác chiến phòng thủ trên địa bàn biên giới trong khu vực phòng thủ tỉnh; đây là nội dung mới, sau khi sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp và tổ chức lại lực lượng Bộ đội Biên phòng trực thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh.
Thời gian qua, lực lượng vũ trang tại 11 xã do Ban Chỉ huy Phòng thủ khu vực 2 - Bum Tở quản lý thường xuyên được củng cố, kiện toàn tổ chức biên chế, bảo đảm số lượng và chất lượng. Lực lượng bộ đội thường trực được xây dựng theo hướng “Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”. Lực lượng dân quân tự vệ được củng cố, kiện toàn, chiếm 2,3% dân số, với đủ các thành phần, binh chủng. Lực lượng dự bị động viên được phúc tra, kiểm tra, sắp xếp đủ 100% các đơn vị, đầu mối. Công tác tuyển chọn công dân nhập ngũ hằng năm đạt 100% chỉ tiêu.
Trung tá Giàng A Dơ, Phó Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Phòng thủ khu vực 2 - Bum Tở cho biết, đơn vị hiện đang quản lý 11 xã vừa được thành lập khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, trong số đó, phần lớn là xã biên giới. Khắc phục khó khăn đặc thù, các ban chỉ huy quân sự xã chủ động tham mưu chính quyền địa phương xây dựng lực lượng dân quân đủ thành phần. Riêng lực lượng dân quân thường trực biên giới được xây dựng bảo đảm quân số thường trực 24/24 giờ, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ cấp trên huy động.
Lãnh đạo tỉnh và các sở ngành tỉnh tham quan mô hình học cụ, giáo án huấn luyện tại Lễ ra quân huấn luyện của lực lượng vũ trang tỉnh Lai Châu năm 2025.
Dự báo thời gian tới, tình hình thế giới và khu vực tiếp tục dự báo diễn biến phức tạp. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn gia tăng, an ninh phi truyền thống diễn biến khó lường; tội phạm ma túy, buôn lậu, mua bán người, xuất nhập cảnh trái phép tiếp tục gia tăng trên tuyến biên giới. Các thế lực thù địch tiếp tục thúc đẩy âm mưu “Diễn biến hòa bình”, lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo để tuyên truyền xuyên tạc, kích động chống phá. Việc tổ chức lại đơn vị hành chính cấp xã cũng đặt ra nhiều yêu cầu mới trong bố trí lực lượng, xây dựng thế trận khu vực phòng thủ tỉnh.
Lai Châu tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng đối với nhiệm vụ quốc phòng - an ninh. Chủ động nắm chắc tình hình, không để bị động, bất ngờ, nhất là trên các tuyến, khu vực trọng điểm. Xây dựng lực lượng vũ trang tỉnh theo hướng “Tinh, gọn, mạnh”, có bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ chuyên môn cao, kỷ luật nghiêm, sẵn sàng chiến đấu cao. Phát huy sức mạnh nhân dân trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân và biên phòng toàn dân. Từng thôn bản, từng xã biên giới phải trở thành “pháo đài lòng dân” vững chắc, là lực lượng nòng cốt hỗ trợ lực lượng vũ trang trong bảo vệ biên cương Tổ quốc.
Với truyền thống “Trung thành, đoàn kết, sáng tạo, anh dũng, quyết thắng”, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, Đảng ủy Quân khu 2, Bộ Quốc phòng, lực lượng vũ trang tỉnh Lai Châu sẽ tiếp tục nỗ lực xây dựng lực lượng vững mạnh toàn diện, mẫu mực, tiêu biểu; hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, góp phần quan trọng vào việc giữ vững chủ quyền biên giới quốc gia và thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV, nhiệm kỳ 2025-2030./.