80 năm Quốc khánh: Xây dựng tỉnh Thái Nguyên trở thành trung tâm công nghiệp hiện đại

Lịch sử hào hùng

Theo lịch sử Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên, từ tháng 3 đến tháng 8/1945, phong trào khởi nghĩa từng phần nổ ra ở nhiều địa phương; trong đó có Thái Nguyên. Những ngày này, các châu, huyện trong tỉnh cũng được lệnh của Ủy ban Khởi nghĩa đưa lực lượng của địa phương phối hợp với Quân Giải phóng đánh chiếm thị xã Thái Nguyên. Chiều 20/8/1945, một cuộc mít tinh của quần chúng được tổ chức tại sân vận động thị xã Thái Nguyên. Đại tướng Võ Nguyên Giáp thay mặt Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc tuyên bố xóa bỏ chính quyền của phát xít Nhật và tay sai, thành lập chính quyền nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Thái Nguyên, thực hiện các chính sách của Ủy ban giải phóng dân tộc Việt Nam, đánh dấu sự thắng lợi của cuộc khởi nghĩa ở Thái Nguyên.

Tiếp đó, ngày 25/8/1945, nhân dân Bắc Kạn cũng vùng lên lật đổ chính quyền thực dân phong kiến, thành lập chính quyền cách mạng. Thành công trong việc giành chính quyền tại Thái Nguyên và Bắc Kạn không chỉ góp phần quyết định vào thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám mà còn thể hiện vai trò tiên phong, tính chủ động, sáng tạo và sức mạnh đoàn kết của nhân dân các dân tộc hai tỉnh. Từ đó, hai tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn đã trải qua nhiều lần chia tách, sáp nhập trong các thời kỳ phát triển của đất nước.

Gần đây nhất, ngày 12/6/2025, Quốc hội khóa XV đã thông qua nghị quyết sắp xếp toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của tỉnh Bắc Kạn và tỉnh Thái Nguyên thành tỉnh mới có tên gọi là tỉnh Thái Nguyên chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025 cùng với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Tỉnh Thái Nguyên sau khi hợp nhất có diện tích tự nhiên trên 8.300 km2, dân số gần 1,8 triệu người; 92 xã, phường, tiếp giáp với 6 tỉnh, thành phố (gồm: Bắc Ninh, Cao Bằng, Lạng Sơn, Phú Thọ, Tuyên Quang và Thủ đô Hà Nội).

Sự kiện lịch sử này đã có tác động tích cực tới sự phát triển kinh tế - xã hội của vùng đất giàu truyền thống cách mạng khi bộ máy được tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tối ưu hóa nguồn lực và giảm chi phí hành chính; không gian phát triển được mở rộng để khai thác hiệu quả hơn các tiềm năng, lợi thế về lịch sử, văn hóa, địa lý...

Đột phá trong phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế kỹ thuật

Với lợi thế về công nghiệp luyện kim, công nghiệp chế tạo, công nghiệp phụ trợ, tiếp nối giai đoạn trước, giai đoạn 2020 - 2025, kinh tế Thái Nguyên có bước phát triển ổn định, bền vững với nhiều điểm sáng, hoạt động sản xuất kinh, doanh sau COVID-19 được phục hồi và phát triển khá. Mức tăng trưởng kinh tế của tỉnh bình quân đạt 7,3%/năm, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực. Đến năm 2025, tổng sản phẩm (GRDP) trên địa bàn tỉnh đạt khoảng 202.925 tỷ đồng, gấp 1,6 lần năm 2020; GRDP bình quân đầu người năm 2025 đạt 119 triệu đồng/người, gấp 1,5 lần năm 2020 (79,4 triệu đồng/người).

Công nghiệp là động lực chính dẫn dắt tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Giai đoạn 2021 - 2025, giá trị sản xuất công nghiệp tăng bình quân 8%/năm; riêng năm 2025 ước đạt 1,156 triệu tỷ đồng. Khu vực kinh tế có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đóng vai trò chủ đạo, giá trị sản xuất công nghiệp của khu vực FDI Thái Nguyên năm 2025 ước đạt 1,06 triệu tỷ đồng. Sản xuất nông, lâm nghiệp của tỉnh chuyển dịch mạnh theo hướng hàng hóa, nâng cao chất lượng và thương hiệu sản phẩm. Nhờ phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn, thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tăng từ 16.440 tỷ đồng năm 2020 lên khoảng 24.735 tỷ đồng (ước tính của năm 2025)...

Bước vào giai đoạn mới, để đáp ứng yêu cầu phát triển, Thái Nguyên đặc biệt quan tâm đầu tư xây dựng, phát triển các khu, cụm công nghiệp. Hiện, tỉnh đã quy hoạch 19 khu công nghiệp và 1 khu công nghệ thông tin tập trung với tổng diện tích 6.402 ha. Từ đó, địa phương thành lập 12 khu công nghiệp, trong đó 6 khu đang hoạt động; đồng thời quy hoạch 68 cụm công nghiệp với tổng diện tích hơn 2.700 ha. Hạ tầng giao thông được ưu tiên đầu tư, đặc biệt là các dự án liên kết, kết nối vùng.

Giai đoạn 2020 - 2025, tỉnh đã bố trí hơn 14.900 tỷ đồng cho 38 dự án giao thông, dự kiến hoàn thành 29 dự án. Nổi bật nhất trong giai đoạn này là Dự án liên kết, kết nối các tỉnh Thái Nguyên, Bắc Ninh và Phú Thọ do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Thái Nguyên làm chủ đầu tư với tổng mức đầu tư hơn 4.200 tỷ đồng, quy mô 42,55 km. Đến nay, dự án đã hoàn thành giai đoạn 1, thông xe kỹ thuật toàn tuyến.

Chuẩn bị cho giai đoạn phát triển mới, Thái Nguyên đã xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 với tổng nhu cầu vốn hơn 165.300 tỷ đồng; trong đó tập trung vào các công trình dự án quy mô lớn trên các lĩnh vực hạ tầng quan trọng, các dự án giao thông mang tính liên kết, kết nối vùng, các địa phương lân cận như: Hà Nội, Tuyên Quang, Lạng Sơn, Cao Bằng.

Bên cạnh đó, hạ tầng nông nghiệp và nông thôn được tỉnh chú trọng đầu tư. Hệ thống trường học, nhà văn hóa, trạm y tế, trụ sở xã, chợ nông thôn, viễn thông, công trình cấp nước, thủy lợi… cũng được địa phương đầu tư nâng cấp đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và sản xuất của nhân dân. Hạ tầng thông tin và truyền thông được quan tâm phát triển. Mạng lưới bưu chính được mở rộng; ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong cơ quan nhà nước được đẩy mạnh; các nền tảng chính quyền điện tử (Trung tâm Điều hành thông minh, ứng dụng C-ThaiNguyen, ThaiNguyen-ID) đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập kênh tương tác hiệu quả giữa chính quyền, người dân và doanh nghiệp...

Vững bước tiến vào kỷ nguyên mới

Nghị quyết số 11-NQ/TW ngày 10/2/2022 của Bộ Chính trị về "phương hướng phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" đã xác định phát triển tỉnh Thái Nguyên trở thành một trong các “cực tăng trưởng” của vùng Trung du miền núi Bắc Bộ. Đây là điều kiện thuận lợi để địa phương nâng cao vị trí, vai trò, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt sau hợp nhất, tỉnh có quy mô dân số và diện tích lớn hơn, mở rộng không gian phát triển, tạo động lực để bứt phá, phát triển vững chắc hơn về mọi mặt; xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ, hiện đại; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; nâng cao toàn diện đời sống của nhân dân, xây dựng Thái Nguyên trở thành trung tâm công nghiệp hiện đại, có thu nhập trung bình cao trước năm 2030, phấn đấu thành tỉnh phát triển có thu nhập cao trước năm 2045.

Để đạt được mục tiêu này, Bí thư Tỉnh ủy Thái Nguyên Trịnh Việt Hùng cho biết, tỉnh tiếp tục quan tâm đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội theo hướng đồng bộ, hiện đại; tập trung nguồn lực để xây dựng, cải tạo, nâng cấp tuyến đường giao thông huyết mạch, kết nối vùng, các tuyến đường gắn với những khu du lịch, dịch vụ, nghỉ dưỡng. Địa phương phát triển hạ tầng nông thôn đồng bộ, quan tâm đầu tư hạ tầng dịch vụ thiết yếu ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; đẩy mạnh phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, viễn thông, hạ tầng số, hạ tầng dữ liệu…

Đảng bộ và chính quyền tỉnh tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, cải thiện môi trường đầu tư, rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách, tháo gỡ khó khăn, tạo động lực và môi trường thuận lợi để thu hút đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, kinh tế tư nhân. Các địa phương đẩy mạnh tái cơ cấu ngành Nông nghiệp gắn với liên kết sản xuất, phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch, hữu cơ; nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm và thúc đẩy chế biến, tiêu thụ nội địa, xuất khẩu nông sản chủ lực, huy động nguồn lực. Các ngành, địa phương nâng cao chất lượng xây dựng nông thôn mới, đặc biệt đối với các xã phía Bắc của tỉnh; tăng cường quản lý tài nguyên, khoáng sản, bảo vệ môi trường; phòng, chống thiên tai, dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi; chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng, chống cháy rừng...

Với niềm tin và khát vọng về một Thái Nguyên giàu mạnh, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân các dân tộc trong tỉnh phát huy tinh thần đoàn kết, năng động, sáng tạo, chung sức, đồng lòng vượt qua mọi khó khăn, thách thức, hoàn thành thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra; góp phần cùng cả nước hoàn thành mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” trong giai đoạn phát triển mới.