'Ma trận' hàng lậu cận Tết

Dạo quanh một vòng tại các khu phố hàng Buồm, chợ Hôm - Đức Viên, chợ Mơ trong những ngày giáp Tết này mới thấy sức hút của vô vàn các loại bánh, kẹo, mứt, nước ngọt với màu sắc đa dạng bắt mắt.

Không chỉ vậy, tại các gian hàng thực phẩm, các món khoái khẩu của dân nhậu như lòng lợn, chân gà, giò chả đều được bày bán la liệt nhằm phục vụ nhu cầu của các thượng khách.

Cách đó không xa, những quầy hàng khô với những gói phụ gia bảo quản, chống thiu mốc măng, miến, bóng bì cũng đang được nhân viên đóng gói để chuyển đến các nhà hàng, những tỉnh lân cận và thậm chí ra cả sân bay để xuất cho kiều bào Việt Nam xa xứ.

Và, tất cả những loại thực phẩm ấy được xuất đi từ những chợ dân sinh đều không nhãn mác bao bì, không hạn sử dụng nhằm phục vụ những món ăn “khuất mắt” mà ai biết rằng trong đó có không biết bao nhiêu là mầm bệnh gây hiểm họa khôn lường.

Theo chân đoàn kiểm tra của Cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương), chúng tôi lội ngược đường đi của thực phẩm lậu theo tuyến Hà Nội - Hưng Yên - Hải Dương, tới biên giới Quảng Ninh.

Đây được coi là một trong những địa bàn trọng điểm với nhiều cửa khẩu Móng Cái, Hoành Mô, Bắc Phong Sinh, các điểm thông quan như Lục Lầm, Ka Long, Bắc Luân và hàng chục điểm mở lớn nhỏ trên biên giới.

Đại diện Cục Quản lý thị trường cho biết, những lô hàng này chỉ là những món nhỏ lẻ mà giới buôn lậu lợi dụng chính sách cư dân biên giới thuê người dân tại đây xách về hay còn gọi là “nài” để qua mắt lực lượng chức năng.

Ngoài ra, với những thủ đoạn tinh vi, hàng ngàn ký lô thực phẩm lậu được tuồn về thị trường nội địa theo đường mòn, lối mở, thậm chí ngụy trang bằng nhiều hình thức và hiên ngang vào Việt Nam qua đường chính ngạch.

Lân la hỏi chuyện một cửu vạn chuyên chở hàng thuê, hàng đêm nhóm cửu vạn này thường ra đợi sẵn tại các bến đò trên sông Ka Long và thồ lên xe máy hoặc xe tải nhỏ vận chuyển từ biên giới vào điểm tập kết.

Hàng hóa thì ôi thôi đủ loại, chả thiếu món gì. Chỉ cần thị trường có nhu cầu là giới buôn lậu nắm bắt và đáp ứng ngay. Từ cá trắm giòn, cá quả, ếch, baba, chim bồ câu được chuốc thuốc làm tươi, các loại gạch cua giả, gà thải, gà trọc và gói gia vị lẩu đến các loại nội tạng, bì lợn bốc mùi hôi thối, hoa quả ngâm thuốc được đóng trong các thùng xốp chỉ đợi “vượt biên” để lên các bàn tiệc.

Đơn cử, mới đây Đội Cảnh sát môi trường Công an quận Hoàng Mai phối hợp với Đội quản lý thị trường số 15 và Công an phường Hoàng Văn Thụ bắt quả tang một cơ sở ở đường Hoàng Mai (Hà Nội) có khoảng 100 kg tôm chứa trong các thùng xốp đá, 1 thùng bột màu trắng là tạp chất để pha chế rồi bơm vào tôm giúp căng, mọng và tăng trọng lượng.

Ngoài ra, Đội Quản lý thị trường số 23 phối hợp cùng Công an huyện Đan Phượng (Hà Nội) kiểm tra cơ sở hộ kinh doanh Hoàng Hải tại địa chỉ số 43, khu liền kề 3, đô thị mới Tân Tây Đô, xã Tân Lập, huyện Đan Phượng, Hà Nội.

Qua đó, lực lượng chức năng đã phát hiện và thu giữ gần 7 tấn kẹo đã chảy nước, bốc mùi chua. Không những thế, cơ sở còn chứa gần 3 tấn bột trắng nghi là đường đã vón cục và 60 thùng bánh các loại cùng các vỏ hộp, nhãn mãc, máy móc đóng gói dập hạn sử dụng.

Còn tại TP Hồ Chí Minh, liên tiếp trong những ngày đầu tháng 1/2018, Ban quản lý An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh đã kiểm tra đột xuất và thu giữ số lượng lớn sản phẩm động vật không rõ nguồn gốc và sử dụng chất tẩy trắng.

Ngoài ra, Đội Quản lý thị trường số 1 và Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Bắc Ninh còn phối hợp với Tổ công tác, Phòng Cảnh sát môi trường tiến hành kiểm tra xe ôtô tải đang lưu thông trên tuyến đường Nguyễn Trãi, thành phố Bắc Ninh. Theo đó, lực lượng chức năng đã phát hiện và bắt giữ trên xe có chứa gần 850 kg mỡ và lòng lợn đang trong quá trình phân hủy.

Tuy nhiên, đại diện lực lượng chức năng vẫn thừa nhận rằng: Việc kiểm tra kiểm soát thực phẩm lậu vào thị trường nội địa vẫn còn gặp không ít khó khăn bởi những thủ đoạn bất chấp mọi thủ đoạn và kỹ xảo tinh vi.

Nguyên nhân do lực lượng chức năng nhân sự vẫn còn mỏng, cơ sở vật chất và trình độ vẫn hạn chế nên nhiều lúc còn bị đuối và vẫn còn nhiều trường hợp lọt lưới, ngang nhiên đưa hàng vào nội địa để tiêu thụ.

Xắn tay vào cuộc

Chị Trần Quỳnh Trang, dân cư tại khu đô thị Park Hill cho biết, từ nhiều năm nay gia đình chị thường xuyên đặt hàng ở quê gửi lên để sử dụng. Thậm chí trong những ngày Tết do nhu cầu tăng, gia định chị còn lên kế hoạch đặt trước để chọn được những mặt hàng tươi ngon và ưng ý.

Theo chị Trần Quỳnh Trang, sở dĩ gia đình chị phải làm như vậy vì thị trường thực phẩm hiện nay thực sự hỗn loạn, không biết đâu là thật-giả. Do đó, từ lâu gia đình chị không mua hàng tại các chợ dân sinh. Còn với siêu thị, cũng chỉ mua những đồ gia dụng, bởi không ít siêu thị do bán không hết hàng đã bóc tem và gian dối trong hạn sử dụng như trường hợp siêu thị Big C plaza Hồ Gươm mới đây.

Dù vậy, không phải người tiêu dùng nào cũng có mối liên hệ từ người thân ở quê để đạt hàng như chị Trần Quỳnh Trang. Bởi vậy, nhiều lúc họ cũng phải chấp nhận “khuất mắt trông coi” khi lựa chọn thực phẩm để bữa ăn của gia đình hàng ngày thêm phong phú.

Nhằm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm cho người tiêu dùng trong dịp Tết và mùa lễ hội 2018, các đơn vị chức năng và doanh nghiệp trong cả nước đã tổ chức những phiên chợ quê, phiên chợ Tết xanh và hàng tiêu dùng 2018, hội chợ Xuân 2018… nhằm đưa nông sản tươi, ngon, sạch và đảm bảo chất lượng đến với người tiêu dùng, đồng thời truyền tải thông điệp “Người Việt ưu tiên dùng hàng Việt Nam”.

Chia sẻ về ý nghĩa của việc mang những sản phẩm xanh tới người tiêu dùng, bà Vũ Kim Hạnh - Phó Giám đốc trung tâm hỗ trợ và hỗ trợ doanh nghiệp (BSA) cho biết: Bên cạnh việc giúp người tiêu dùng được sử dụng những sản phẩm an toàn, các phiên chợ Tết và Hội chợ Xuân cũng là dịp để hỗ trợ các câu lạc bộ thanh niên khởi nghiệp, hợp tác xã nông nghiệp trên toàn quốc tiêu thụ sản phẩm trong nước.

Đến với các hội chợ này, người tiêu dùng có thể thỏa sức chọn lựa các sản phẩm nổi tiếng từ khắp các vùng miền như các loại trái cây Nam Bộ, nước mắm Phú Quốc, nước mắm Nha Trang, nước mắm Phan Thiết…

Cùng đó là các sản phẩm nổi tiếng từ các địa phương như Cốm làng Vòng, hành, tỏi (Lý Sơn), chè Tân Cương (Thái Nguyên), Cam Cao Phong, Cam Vinh, gạo nương (Tuyên Quang), gạo đồi, chè tuyết, rượu chít, rượu táo mèo, mật ong (Điện Biên), mộc nhĩ, nấm hương, măng chua, miến dong (Cao Bằng), bánh đậu xanh, bánh gai (Hải Dương), chả, giò, bánh chưng Ước Lễ, trà hoa cúc vàng Hưng Yên, cam sành Hàm Yên, cam Cao Phong, nếp Khâu Nủa Tản, lạp xưởng dân tộc Tày.

Theo Cục Quản lý thị trường, do đây là tháng cao điểm nên các lực lượng chức năng trên cả nước đã đồng loạt ra quân kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm dịp Tết Nguyên đán.

Chẳng hạn như tại địa bàn Hà Nội, Sở Công Thương Hà Nội đã yêu cầu lực lượng quản lý thị trường kiểm soát chặt chẽ thị trường, ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng tuồn vào tiêu thụ tại Thủ đô trong dịp Tết.

Ngoài ra, các cơ quan quản lý Nhà nước cũng sẽ mạnh tay hơn nữa trong việc xử phạt các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp kinh doanh thực phẩm bẩn, không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Đặc biệt những quy định mới về xử lý các hành vi vi phạm an toàn thực phẩm của Bộ luật Hình sự sửa đổi năm 2017 có hiệu lực từ ngày 1/1/2018 hy vọng sẽ là liều thuốc đặc trị đối với các vụ vi phạm an toàn thực phẩm.

Tuy nhiên, bên cạnh việc vào cuộc của cơ quan chức năng rất cần sự chung tay góp sức của người tiêu dùng trong việc tẩy chay với thực phẩm bẩn. Ngoài ra, với các cơ sở kinh doanh, cần tuân thủ các biện pháp an toàn vệ sinh thực phẩm nhằm đảm bảo sức khỏe cho mọi người và cũng là cho cả chính mình.