Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh Hậu Giang, Bắc Ninh, Đắk Lắk và Lào Cai thảo luận ở tổ. Ảnh: TTXVN phát
Theo tờ trình của Chính phủ, dự án đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku được đề xuất đầu tư với tổng chiều dài khoảng 125km, đi qua địa phận 2 tỉnh: Bình Định (khoảng 40km) và Gia Lai (khoảng 85km). Quy mô tuyến gồm 4 làn xe, có làn dừng khẩn cấp liên tục, bề rộng nền đường 24,75m, vận tốc thiết kế 100km/h. Với phương án trên, sơ bộ tổng mức đầu tư dự án khoảng 43.734 tỷ đồng đề xuất sử dụng nguồn vốn ngân sách từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách Nhà nước năm 2024, nguồn ngân sách Trung ương và địa phương giai đoạn 2021 - 2025 và giai đoạn 2026 - 2030.
Nêu ý kiến về nội dung này, đại biểu Châu Ngọc Tuấn (Gia Lai) cho biết, vùng Tây Nguyên nói chung và tỉnh Gia Lai nói riêng có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế do có tài nguyên thiên nhiên phong phú; nền văn hóa đa dạng, giàu bản sắc; đất đai màu mỡ, thích hợp cho phát triển nông nghiệp, phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là thủy điện, điện gió, điện mặt trời.
Tây Nguyên cũng có lợi thế trong giao thương và trung chuyển hàng hóa giữa các tỉnh Nam Lào, Đông Bắc Campuchia với vùng Duyên hải Nam Trung Bộ. Tuy nhiên, hạ tầng giao thông hiện nay vẫn là điểm nghẽn lớn nhất. Quốc lộ 19 - tuyến huyết mạch nối Gia Lai với cảng biển Quy Nhơn, dù đã được cải tạo nhưng vẫn hạn chế về năng lực thông hành, tốc độ lưu thông thấp, không đáp ứng được yêu cầu vận tải hiện đại, an toàn và bền vững; đặc biệt tại các khu vực đèo dốc, quanh co như đèo An Khê, đèo Mang Yang.
Dự án đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku khi đưa vào vận hành sẽ rút ngắn thời gian vận chuyển còn 2 - 2,5 giờ, giảm 50 - 60% chi phí và thời gian vận tải sẽ giúp giảm chi phí logistics cho hàng hóa từ Tây Nguyên (cà phê, tiêu, cao su...) ra cảng biển để xuất khẩu. Bên cạnh đó, cao tốc này khi hình thành sẽ góp phần thu hút đầu tư FDI, phát triển các khu công nghiệp - cụm công nghiệp, trung tâm logistics dọc tuyến; thúc đẩy đô thị hóa, giãn dân hợp lý, kết nối du lịch và di sản giữa Bình Định và Tây Nguyên.
Đại biểu cho rằng, việc xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku là điều kiện thuận lợi để hình thành hành lang kinh tế - văn hóa - du lịch hiện đại từ biển lên cao nguyên. Để chuẩn bị cho triển khai dự án trên, hiện tỉnh Gia Lai đã chủ động phối hợp triển khai nhiều phần việc, như: thống nhất hướng tuyến, rà soát nguồn vật liệu, vị trí đổ thải; khảo sát 60 mỏ đất đắp (4 triệu m3) và 38 mỏ đá xây dựng sẵn sàng phục vụ thi công. Cùng với đó, bố trí ngân sách tỉnh 500 tỷ đồng cho công tác giải phóng mặt bằng.
Các ý kiến đều thống nhất về sự cần thiết của chủ trương xây dựng tuyến cao tốc Quy Nhơn - Pleiku, song lưu ý tới đây khi hai tỉnh này sáp nhập cần tính toán lại chủ trương đầu tư, phân kỳ đầu tư, chính sách chung cho đền bù giải phóng mặt bằng sao cho đảm bảo hiệu quả; hoặc xem xét, cân nhắc giao cho chủ đầu tư là cấp Bộ (có thể là Bộ Xây dựng) để điều hành chung các dự án; đồng thời cân nhắc tính toán phương án thu hồi vốn cho dự án BOT Quốc lộ 19 cùng trục Bình Định - Gia Lai khi có tuyến đường cao tốc mới, đảm bảo tính nhất quán trong quá trình đầu tư.
Đại biểu Nguyễn Văn Quảng (Đà Nẵng) cho rằng, đầu tư xây dựng giai đoạn 1 có thể 4 làn xe nhưng quy hoạch và triển khai giải phóng mặt bằng phải 6 làn xe để tránh rơi vào tình trạng một số tuyến cao tốc 4 làn xe hiện nay khi mở rộng lên 6 làn lại gặp khó khăn về giải phóng mặt bằng.
Về tốc độ khai thác, đại biểu cũng kiến nghị nâng tốc độ thiết kế lên 120km/h thay vì 100km/h như tờ trình, đảm bảo đáp ứng được nhu cầu vận tải, phát triển kinh tế - xã hội của hai địa phương sau khi sáp nhập.
Cơ bản tán thành chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku, đại biểu Trần Anh Tuấn (Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết, tới đây nhu cầu vốn đầu tư công để xây dựng đường sắt tốc độ cao sẽ rất lớn vậy tại sao không áp dụng hình thức đối tác công - tư trước khi quyết định sử dụng vốn đầu tư công cho dự án này.
Tại phiên thảo luận, các đại biểu chỉ ra thực tế còn có những dự án đường cao tốc phải xin điều chỉnh tổng mức đầu tư; đồng thời đề nghị làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan trong việc phải điều chỉnh chủ trương đầu tư. Nhiều ý kiến cho rằng đây là dự án có địa chất phức tạp, như cần xây dựng nhiều trụ cầu cao gần 100m, 3 hầm dài. Việt Nam chưa có nhiều dự án có trụ cầu cao như vậy, nên nếu không đánh giá kỹ vấn đề này khi giao cho địa phương thì dễ dẫn đến tình trạng chậm tiến độ, không bảo đảm yêu cầu thi công.
Nhiều đại biểu đề nghị với những dự án phức tạp, Chính phủ tính kỹ khâu phân cấp, phân quyền; tránh một nhà thầu nhận quá nhiều dự án, ảnh hưởng đến tiến độ thi công. Đặc biệt, cần tính sát chi phí giải phóng mặt bằng vì từ năm 2026 đã theo giá đất mới, rất có thể lại làm tăng tổng mức đầu tư...
Về dự án đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1, các đại biểu cho rằng không cần phải bàn về sự cần thiết nữa, dự án đang được triển khai rồi và cũng không thể dừng lại được chỉ vì thiếu vốn. Tuy nhiên, các ý kiến băn khoăn về công tác khảo sát vẫn chưa kỹ, dẫn đến phải điều chỉnh nhiều lần, cần phải rút kinh nghiệm sâu sắc, nhất là khâu đo đạc, kiểm đếm trong giải phóng mặt bằng, tái định cư. Các đại biểu Quốc hội đề nghị Chính phủ đánh giá thật đầy đủ, tránh lại phải tiếp tục điều chỉnh những lần sau…