Vào thời điểm mùa khô chuẩn bị chuyển sang mùa mưa, một chu kỳ sản xuất nông nghiệp mới sắp bắt đầu, người Khơ Mú chọn ngày tốt để cầu trời cho mưa xuống, giúp mùa màng bội thu, muôn vật sinh sôi phát triển.
Khi lễ cúng chuẩn bị xong, thầy Mo cùng bà con dân bản ra đầu nương để dựng đàn làm lễ, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, bản làng yên vui. Bắt đầu làm lễ, thầy Mo khấn mời tổ tiên: “Hôm nay con cháu làm lễ cầu mưa. Chúng con mời ông bà, tổ tiên về hưởng lễ. Chúng con xin dâng đồ lễ mời ông bà, tổ tiên về ăn, về uống. Ăn cho no đủ rồi phù hộ cho con cháu. Kính mời ông bà, tổ tiên”.
Trời đất giao hòa, người dân bước vào vụ mới, được thể hiện qua điệu múa tra hạt. |
Sau khi khấn cầu tổ tiên xong, thầy Mo cầu xin các vị thần thánh: “Các vị thần cai quản gió mưa, xin cho mưa thuận gió hòa. Cây rừng xanh tươi để có nước ở các khe suối chảy về tưới tiêu ruộng đồng. Hãy phù hộ không cho xảy ra thiên tai, lũ lụt. Mùa màng được bội thu, sản xuất gặp nhiều thuận lợi. Cuộc sống dân bản được no ấm, hạnh phúc”.
Trai làng, gái bản cùng nhau trao tay quả còn. |
Thầy Mo khấn âm dương cầu xin sự đồng ý của thần thánh. Thần thánh đồng ý được thể hiện qua đài âm dương, cả bản cúi đầu tạ ơn. Thầy Mo đại diện thần thánh đi ban phát lộc cho mọi người và nói: “Sang năm có sức khỏe, làm ruộng nương được mùa, con cái an lành vui tươi. Thuận vợ thuận chồng, gia đình hạnh phúc. Thánh thần, tổ tiên ban lộc cho mọi người, ai ai cũng được ấm no, mạnh khỏe, mọi việc thành công”. Sau đó, thầy Mo lấy quả bầu đựng nước để sẵn trên mâm cúng dội lên lá chuối và hô “cơ ma lêu” (có mưa rồi). Dân bản lấy lá chuối che lên đầu và cùng hô “cơ ma lêu”.
Trai, gái trổ tài qua các trò chơi dân gian truyền thống. |
Đã có mưa, thầy Mo hô to: “Hôm nay là ngày hội, ngày vui của bản làng, xin mời ông bà, tổ tiên và thần thánh về chung vui hội với dân bản. Chơi hội, nhảy múa không ngã, uống rượu không say, vui chơi mạnh khỏe”. Trống, chiêng bắt đầu nổi lên, báo hiệu phần hội bắt đầu.
Mưa về, mùa màng bội thu, đời sống người dân phồn thực. |
Các trò chơi: kéo co, đẩy gậy, đi cà kheo, ném còn... diễn ra sôi nổi. Các chàng trai cường tráng, các cô gái duyên dáng cùng nhảy múa. Từng bước chân uyển chuyển hòa quyện, mang ý nghĩa phồn thực, thể hiện sự trường tồn theo thời gian. Phần hội diễn ra trong niềm vui phấn khởi, ước vọng về một vụ mùa mới khởi sắc và những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
Thầy Mo hành lễ mời tổ tiên, các vị thần về hưởng lộc và che chở cho dân bản. |
Thầy Mo ban lộc và cầu chúc sức khỏe cho dân bản. |
Nổi trống, chiêng, bà con dân bản bắt đầu chơi hội. |