Một doanh nghiệp may tại Thái Nguyên.
Tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội Khóa XIV, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Kim Thúy (Đoàn ĐBQH TP.Đà Nẵng) đã có phiếu chất vấn Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc về biện pháp của Chính phủ trong xử lý nợ đọng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) tại các doanh nghiệp (DN) giải thể, phá sản; DN có chủ là người nước ngoài bỏ trốn…
Theo đại biểu đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy, tính đến ngày 30/9/2018, tổng số tiền nợ BHXH của các DN đã giải thể, phá sản, chấm dứt hoạt động; DN có chủ là người nước ngoài bỏ trốn lên tới 1.003 tỉ đồng. Việc này đã làm ảnh hưởng đến quyền lợi của 59.000 người lao động (NLĐ), tiềm ẩn nguy cơ gây mất ổn định trật tự xã hội…
Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy cũng nêu, theo quy định tại Khoản 7, Điều 10, Luật BHXH 2014, Bộ LĐ-TB&XH trình Chính phủ quyết định biện pháp xử lý trong trường hợp cần thiết để bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của NLĐ. Tuy nhiên, đến nay, Luật BHXH đã có hiệu lực gần 3 năm nhưng Chính phủ vẫn chưa có biện pháp xử lý đối với khoản nợ BHXH nói trên.
Do vậy, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy đề nghị Thủ tướng cho biết nguyên nhân dẫn đến sự chậm trễ trên và trách nhiệm thuộc về ai? Bao giờ Chính phủ có biện pháp xử lý nợ đọng BHXH? Khoản nợ này có được xem là nợ công hay không?
Trước những vấn đề đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy nêu, Thủ tướng Chính phủ cho rằng, thực hiện quy định tại Khoản 7 Điều 10 Luật BHXH 2014, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đã triển khai nhiều biện pháp bảo đảm quyền lợi của NLĐ.
Cụ thể: Cho phép các DN đang gặp khó khăn còn chậm đóng BHXH, BH thất nghiệp được đóng riêng cho từng NLĐ để kịp thời giải quyết quyền lợi cho những NLĐ đủ điều kiện hưởng chế độ BHXH (ốm đau, thai sản, tai nạn lao động bệnh nghề nghiệp (TNLĐ-BNN), hưu trí, tử tuất); ghi nhận quá trình đóng BHXH cho NLĐ chấm dứt HĐLĐ để kịp thời giải quyết chế độ BH thất nghiệp hoặc tiếp tục tham gia BHXH tại các đơn vị, DN mới (Khoản 3 Điều 18 của Nghị định 115/2015/NĐ-CP).
Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Chỉ thị số 05/CT-TTg ngày 2/4/2015 về tăng cường thực hiện chính sách BHXH, BHYT; Chỉ thị số 34/CT-TTg ngày 26/12/2016 về tăng cường thực hiện đồng bộ các nhóm giải pháp phát triển đối tượng tham gia BHXH. Đồng thời, Chính phủ kiến nghị Quốc hội bổ sung tội trốn đóng BHXH, BH thất nghiệp trong Bộ luật Hình sự 2015; ban hành Nghị quyết số 102/NQ-CP ngày 3/8/2018 về giao chỉ tiêu phát triển đối tượng cho các địa phương; ban hành Nghị quyết số 125/NQ-CP ngày 8/10/2018 ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 của Hội nghị Trung ương 7 khóa XII về cải cách chính sách BHXH.
Chính phủ đã chỉ đạo Bộ LĐTBXH có nhiều văn bản gửi Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam, BHXH Việt Nam và UBND các tỉnh, thành phố đề nghị đôn đốc, chỉ đạo triển khai thực hiện nghiêm các quy định của Luật BHXH, trong đó tập trung các giải pháp mở rộng diện bao phủ BHXH, tăng cường tính tuân thủ pháp luật, hạn chế tình trạng trốn đóng, chậm đóng BHXH…
Như vậy, thời gian qua, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đã có nhiều biện pháp triển khai thực hiện. Qua đó, đã từng bước hạn chế tình trạng nợ đóng, chậm đóng BHXH, BH thất nghiệp, giúp số nợ giảm hơn so với những năm trước và quyền lợi của NLĐ trong đơn vị, DN nợ BHXH cũng được giải quyết kịp thời hơn. Tuy nhiên, việc bảo đảm quyền lợi NLĐ vẫn chưa được giải quyết triệt để, nhất là với những DN phá sản, bị rút giấy phép kinh doanh hoặc có chủ là người nước ngoài bỏ trốn.
Chính phủ đã giao Bộ LĐTBXH chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, đề xuất các phương án (Báo cáo số 32/BC-BLĐTBXH ngày 29/3/2017 của Bộ LĐ-TB&XH) và xây dựng văn bản quy định bảo đảm quyền lợi của NLĐ (Tờ trình số 50/TTr-BLĐTBXH ngày 3/8/2018 về đề nghị xây dựng Nghị định quy định quản lý thu BHXH, BHYT, BH thất nghiệp và bảo đảm quyền lợi của NLĐ). Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu, xây dựng văn bản liên quan những DN phá sản, bị rút giấy phép kinh doanh, có chủ là người nước ngoài bỏ trốn lại gặp vướng mắc từ Luật BHXH, Luật Việc làm và Luật NSNN nên vượt quá thẩm quyền của Chính phủ. Mặt khác, thông lệ quốc tế cũng không quy định đối với các trường hợp này.
Do vậy, để bảo đảm quyền lợi của NLĐ, trong thời gian tới, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp tăng cường tính tuân thủ pháp luật, hạn chế tình trạng trốn đóng, chậm đóng BHXH, BH thất nghiệp; xây dựng ứng dụng tra cứu thông tin về BHXH trên thiết bị di động nhằm cung cấp kịp thời thông tin đóng, hưởng BHXH tới NLĐ; đồng thời rà soát, thống kê cụ thể số NLĐ bị ảnh hưởng quyền lợi, để làm cơ sở cho việc nghiên cứu, đánh giá tác động toàn diện, tránh tạo tiền lệ để các DN khác lợi dụng…
Thủ tướng Chính phủ cũng khẳng định, việc xác định nợ công được thực hiện theo quy định tại Khoản 2, Điều 1 và Điều 4 của Luật Quản lý nợ công. Luật Quản lý nợ công chỉ điều chỉnh các quan hệ liên quan đến hoạt động vay, sử dụng vốn vay trả nợ và nghiệp vụ quản lý nợ công. Chủ thể nợ BHXH mà ĐB Thúy đề cập là DN (người SDLĐ). Vì vậy, khoản nợ BHXH của DN không phải quan hệ nợ nên không thể xác định là nợ công.