Lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn là một trong số lưu vực sông lớn ở nước ta có ảnh hưởng trực tiếp xuống vùng bờ biển Quảng Nam - Đà Nẵng. Các hoạt động phát triển kinh tế mạnh mẽ cùng với cách tiếp cận quản lý tài nguyên nước hiện nay, chưa hoàn toàn phù hợp với lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam - Đà Nẵng.
Đây chính là nhân tố làm suy giảm chức năng và sự sống của lưu vực và là yếu tố trở ngại cho phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam trong tương lai. Vì vậy, cần tăng cường hơn nữa cơ chế phối hợp giữa tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng, giữa các ban, ngành và các bên liên quan để quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ biển Quảng Nam - Đà Nẵng.
Tại cuộc đối thoại, các nhà quản lý, chuyên gia trong và ngoài nước đã tập trung làm rõ những vấn đề liên quan trong quản lý tổng hợp lưu vực sông, vùng bờ biển: nhu cầu và cách tiếp cận quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam - Đà Nẵng; tổng quan về hoạt động của dự án Quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ biển Đà Nẵng và Quảng Nam: một cách tiếp cận từ đầu nguồn xuống biển...
Công nhân Công ty CP Thủy điện A Vương bảo dưỡng thiết bị điều khiển nâng hạ cửa van cung tại đập A Vương trên sông Vu Gia - Thu Bồn. Ảnh: Ngọc Hà/TTXVN. |
Mục đích của đối thoại bàn tròn lần này là tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan, đặc biệt là cơ chế phối hợp liên vùng, liên tỉnh giữa tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng để áp dụng thử nghiệm phương thức quản lý tổng hợp lưu vực sông và vùng bờ biển; chia sẻ thông tin, các bài học kinh nghiệm giữa các nhà khoa học, quản lý trong và ngoài nước liên quan; thảo luận dự thảo Thỏa thuận phối hợp giữa tỉnh Quảng Nam và Thành phố Đà Nẵng áp dụng thử nghiệm “Quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam - Đà Nẵng” làm cơ sở cho lãnh đạo hai tỉnh ký kết, triển khai thực hiện.
Tiến sỹ Vũ Thanh Ca, Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế và Khoa học công nghệ, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam, Trưởng ban điều phối Quốc gia Chương trình Sáng kiến rừng ngập mặn cho tương lai, chia sẻ: "Với những kinh nghiệm phối hợp quản lý lưu vực đã có ở Việt Nam và những kinh nghiệm học được từ cơ chế điều phối, hợp tác liên vùng, liên quốc gia trên thế giới và trong khu vực Đông Á, việc thỏa thuận phối hợp quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ biển Quảng Nam - Đà Nẵng sẽ giúp tỉnh Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng phối hợp quản lý tốt hơn lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ biển Quảng Nam - Đà Nẵng để phát triển bền vững trên cơ sở khai thác, sử dụng hiệu quả nhất những nguồn tài nguyên sẵn có”.
Lưu vực sông, vùng bờ biển là hai hệ thống tự nhiên liên kết với nhau về mặt không gian, có tầm quan trọng đặc biệt đối với tài nguyên nước, các dạng tài nguyên thiết yếu khác phục vụ sự phát triển của quốc gia và đời sống con người. Cách quản lý truyền thống, thiếu liên ngành, liên vùng và chưa xem xét ảnh hưởng của lưu vực sông tới vùng bờ biển hiện nay đang đẩy các lưu vực sông, vùng bờ biển vào thế phát triển thiếu bền vững. Đặc biệt, trong thời gian qua, biển đã xâm thực ăn sâu vào hàng chục mét kể từ bờ biển tại khu vực Cửa Đại, Hội An...
Trước tình hình đó, mô hình Quản lý tổng hợp lưu vực sông và vùng bờ biển: một cách tiếp cận từ đầu nguồn xuống biển đã được khởi xướng, được nhiều tổ chức quốc tế trong đó của IUCN thúc đẩy, áp dụng thí điểm. Đây là phương thức quản lý nhấn mạnh đến hai nguyên tắc then chốt: Tính phụ thuộc lẫn nhau của hệ thống lưu vực sông và vùng bờ biển; tính lồng ghép về thể chế, cơ chế chính sách, tính liên vùng, liên tỉnh trong quản lý lưu vực sông, vùng bờ biển.
Tại Việt Nam, lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ biển Quảng Nam - Đà Nẵng được lựa chọn nghiên cứu nhằm áp dụng thử nghiệm phương thức quản lý mới này với sự trợ giúp kỹ thuật của IUCN thông qua Chương trình Rừng ngập mặn cho tương lai (MFF). Với những nỗ lực không ngừng của IUCN, của chính quyền tỉnh Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng, bước đầu, các bên liên quan đã đạt được sự đồng thuận về dự thảo Thỏa thuận Phối hợp giữa UBND thành phố Đà Nẵng và UBND tỉnh Quảng Nam về áp dụng thử nghiệm “Quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ biển Quảng Nam - Đà Nẵng”.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Lê Trí Thanh cho biết, các ý kiến, kinh nghiệm của các nhà quản lý, các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý tổng hợp lưu vực sông và vùng bờ biển đã giúp tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng có thêm năng lực quản lý tổng hợp lưu vực sông, vùng bờ biển theo hướng phát huy tiềm năng, lợi thế các lưu vực sông, vùng bờ biển, góp phần bảo vệ tốt sự đa dạng của tài nguyên thiên nhiên tại địa phương.