Để bảo đảm an toàn các tuyến đê, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của cộng đồng dân cư sinh sống dọc triền sông, UBND thành phố Hà Nội đã chỉ đạo các cấp, ngành, địa phương xây dựng, triển khai các giải pháp hạn chế vi phạm pháp luật đê điều. Tuy nhiên, để xử lý dứt điểm tình trạng vi phạm pháp luật đê điều trên địa bàn thành phố vẫn còn nhiều gian nan.
Muôn hình vạn trạng kiểu vi phạm
Thống kê của Chi cục Đê điều và Phòng, chống lụt bão Hà Nội cho thấy, từ đầu năm đến nay, trên địa bàn thành phố phát sinh 170 vụ vi phạm pháp luật đê điều. Các vi phạm chủ yếu là xây dựng công trình; chứa vật liệu xây dựng trong hành lang bảo vệ công trình đê điều, không gian thoát lũ; đào xẻ, xây dốc, phá chạch, đắp và tôn cao đê… Địa phương phát sinh nhiều vụ vi phạm là các huyện: Gia Lâm 31 vụ, Thường Tín 29 vụ, Ba Vì 18 vụ…
Gia cố tuyến đê hữu Hồng, xã Phú Thịnh, thị xã Sơn Tây, Hà Nội. Ảnh: Viết Tôn
Theo ông Trần Hồng Minh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Đê điều và Phòng, chống lụt bão Hà Nội, so với những năm trước đây, số vụ vi phạm pháp luật nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp an toàn tuyến đê đã giảm. Tuy nhiên, số vụ phát sinh vẫn còn lớn, chưa đáp ứng yêu cầu của thành phố về phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm.
Bên cạnh đó, tình hình vi phạm đê điều trên địa bàn thành phố diễn ra rất nhiều kiểu vi phạm. Nguyên nhân chính là do chính quyền địa phương chưa thực hiện trách nhiệm ngăn chặn, xử lý vi phạm kiên quyết, dứt điểm.
Mặt khác, trước đây một số địa phương cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhưng không xem xét đến Luật Đê điều, dẫn đến tình trạng nhà dân có đầy đủ giấy tờ lại nằm trong hành lang bảo vệ đê. Ngoài ra, ý thức chấp hành pháp luật về đê điều của một bộ phận dân cư còn hạn chế…
Từ đầu năm đến nay, xã Kim Lan, huyện Gia Lâm để xảy ra 10 vụ xây dựng nhà lưới trồng hoa trong không gian thoát lũ sông Hồng, vi phạm pháp luật đê điều. Mặc dù, nhiều vụ vi phạm xảy ra từ đầu năm nhưng đến thời điểm này, xã Kim Lan vẫn chưa xử lý được vụ nào.
Giải thích về thực trạng này, Phó Chủ tịch UBND xã Kim Lan Nguyễn Tiến Mừng cho biết, diện tích tự nhiên của xã nằm trọn trong không gian thoát lũ sông Hồng.
Theo quy định của Luật Đê điều, tất cả các công trình xây dựng trên địa bàn xã đều phải xin giấy thỏa thuận của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội. Tuy nhiên, do chưa nắm được quy định này và “ngại” đến cơ quan nhà nước để làm các thủ tục nên người dân, thậm chí một số doanh nghiệp, cơ quan nhà nước chưa chấp hành và phản ứng quyết liệt khi bị lập biên bản vi phạm, đình chỉ thi công…
Theo Hạt Quản lý đê số 6, Chi cục Đê điều và Phòng, chống lụt bão Hà Nội, trong 31 vụ vi phạm pháp luật đê điều của huyện Gia Lâm từ đầu năm đến nay có 17 vụ do lỗi thiếu giấy phép, thỏa thuận xây dựng trong phạm vi bảo vệ công trình đê điều...
Còn tại huyện Sóc Sơn, giải thích về nguyên nhân phát sinh 13 vụ vi phạm pháp luật đê điều, bà Vi Thị Bình Anh, Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết, trên địa bàn huyện có một số đoạn đê đi qua khu dân cư sinh sống từ lâu đời và chưa được cắm mốc giới hành lang bảo vệ.
Bên cạnh đó, một số đoạn đê đi qua các xã: Xuân Thu, Kim Lũ, Việt Long, Tân Hưng… đã được tôn cao, đắp áp trúc, cứng hóa mặt đê, đáp ứng yêu cầu phòng, chống lũ. Tuy nhiên, do các đoạn đê này không có đường hành lang chân đê nên một số gia đình đã tự ý đổ đất, xếp bao tải đất vào mái đê, phục vụ nhu cầu lưu thông từ nhà lên mặt đê…
Giải pháp đồng bộ
Để ngăn chặn, xử lý dứt điểm các trường hợp vi phạm pháp luật đê điều, ngày 10/10/2018, UBND thành phố đã có văn bản yêu cầu các sở, ngành, địa phương liên quan kiên quyết xử lý các vụ việc vi phạm mới phát sinh, vi phạm nghiêm trọng ảnh hưởng đến an toàn đê điều, thoát lũ, an toàn giao thông. Các đơn vị tăng cường quản lý bãi bồi ven sông và kiên quyết thu hồi hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền thu hồi đối với diện tích đất bãi sông sử dụng sai mục đích, vi phạm pháp luật...
UBND thành phố Hà Nội cũng giao Thanh tra thành phố làm rõ trách nhiệm và xử lý các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan trong các vụ việc vi phạm nghiêm trọng pháp luật đê điều… Sở Nội vụ thanh tra, làm rõ việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của cán bộ, công chức có liên quan, báo cáo UBND thành phố xử lý những quận, huyện, thị xã để xảy ra nhiều vi phạm pháp luật về đê điều, nhưng không kiên quyết xử lý hoặc xử lý không dứt điểm…
Ông Phạm Văn Khương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội cho biết, thực hiện chỉ đạo của UBND thành phố, Sở đã chỉ đạo các đơn vị nghiên cứu, đề xuất UBND thành phố ưu tiên đầu tư các công trình phục vụ quản lý đê điều.
Cụ thể, cắm mốc chỉ giới thoát lũ, chỉ giới bảo vệ đê điều, xây dựng đường hành lang chân đê, dốc lên đê. Đồng thời, xây dựng các tuyến kè kết hợp làm đường ven sông để vừa ngăn chặn tình trạng đổ chất thải xây dựng lấn chiếm bãi sông, lòng sông kết hợp phát triển kinh tế - xã hội, cảnh quan môi trường...
Tương tự, các quận, huyện, thị xã đã chỉ đạo các xã, phường, thị trấn xây dựng kế hoạch, lộ trình hoàn thành việc xử lý dứt điểm các trường hợp vi phạm tồn đọng, triển khai các giải pháp phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm mới…
Các quận, huyện, thị xã cũng đề xuất các cấp, các ngành sớm ban hành hướng dẫn trình tự thủ tục thiết lập hồ sơ xử lý vi phạm đê điều và công trình thủy lợi theo Nghị định số 104/2017/NĐ-CP ngày 14/9/2017 của Chính phủ về việc Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng, chống thiên tai; khai thác và bảo vệ công trình thủy lợi, đê điều.
UBND huyện Gia Lâm đề nghị Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội tham mưu các cấp, ngành thay đổi phương pháp thống kê số vụ vi phạm theo hướng chỉ thống kê những vụ việc có tính chất xâm hại trực tiếp công trình đê điều; đồng thời đơn giản hóa thủ tục cấp giấy thỏa thuận xây dựng công trình trong không gian thoát lũ...
UBND quận Tây Hồ đề nghị các cấp, ngành sớm phê duyệt đề án sử dụng đất ven sông Hồng, tạo thuận lợi cho quản lý đê điều, đáp ứng nhu cầu của nhân dân trong sử dụng đất, tăng nguồn thu cho ngân sách…
Nhiều huyện đề nghị Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội bố trí kinh phí xây dựng các tuyến đường hành lang chân đê, dốc lên mặt đê tả Đáy, tả Cà Lồ, hữu Hồng, hữu Cầu…. Đồng thời, xây dựng kế hoạch, phương án di chuyển các hộ dân sinh sống trong hành lang bảo vệ đê điều theo đúng quy định của Luật Đê điều.