Đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp: Không có sở thích nào ngoài làm phim

Hiệp sĩ văn chương và nghệ thuật

Nữ đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp vừa nhận được thư chúc mừng từ Bộ trưởng Văn hóa Pháp Audrey Azoulay, về việc chính thức trao tặng cho chị Huân chương Hiệp sĩ Văn chương và nghệ thuật, một danh hiệu trong bốn huân chương cấp bộ của Pháp, ghi nhận sự đóng góp và thiện ý của đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp trong sự nghiệp văn hóa.

Tước hiệu Hiệp sĩ Văn chương và nghệ thuật là Huân chương của Bộ Văn hóa Pháp, dành tặng các nhân sĩ đã đóng góp trong lĩnh vực văn chương, nghệ thuật Pháp hoặc thế giới. Tước hiệu này là một tưởng thưởng, nhằm ghi nhận những đóng góp không ngừng nghỉ của người được tôn vinh đối với nền văn hóa đa dạng Pháp. Đồng thời cũng là vinh danh những hoạt động văn hóa đã làm bền chắc thêm mối quan hệ giữa nhà nước Pháp và quốc gia của nghệ sĩ. Đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp cho biết, khi được thông báo là mình được nhận huân chương, cô đã “sốc”, bởi cô luôn nghĩ hiệp sĩ là… cổ tích, và cô thật khó tin là mình lại mang một tước hiệu cổ tích đến vậy, cho những công việc rất hiện thực và rất nhỏ bé mình đã làm.

Một trong những dấu mốc quan trọng đưa Hoàng Điệp đến với tước hiệu cao quý này là bộ phim “Đập cánh giữa không trung”, bộ phim dài đầu tay do cô viết kịch bản và làm đạo diễn. Phim kể về Huyền, một cô gái trẻ lỡ mang bầu, trong khi bạn trai lại biến mất sau khi “nướng” sạch tiền của hai người vào những trận chọi gà. Huyền cần tiền để phá thai, nhưng Hoàng - người duy nhất có thể cho cô tiền phá thai lại là người có khoái cảm đặc biệt với những phụ nữ có bầu. Câu chuyện càng trở nên phức tạp, khi Hoàng khiến Huyền cảm thấy hạnh phúc đến nỗi cô gần như quên rằng có một bào thai đang lớn dần lên trong bụng. Cuối cùng, khi tất cả đã rời đi, chỉ còn lại mình Huyền với bào thai...

Có thể thấy, trong “Đập cánh giữa không trung”, Nguyễn Hoàng Điệp không kể một câu chuyện đơn thuần, cô đã kể về những người trẻ tuổi bị mắc kẹt trong xã hội, mắc kẹt với cuộc sống và mắc kẹt trong chính thế hệ của họ. Những con người hoang mang, không có sự lựa chọn, họ không biết mình nên đi tiếp hay dừng lại, cũng giống như hình ảnh xuất hiện trong phim, về một đoàn tàu cứ băng băng đi, không ai biết nó đến từ đâu và sẽ dừng lại ở ga nào…

Đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp cho biết, cô và “Đập cánh giữa không trung” có những duyên nợ khá sâu sắc với nước Pháp. Tháng 5/2013, "Đập cánh giữa không trung" khi đó đang là dự án đã được lựa chọn mời đến La Fabrique les cinemas du Monde - Liên hoan phim Cannes để trình bày. Tại đây, cô gặp nhà đồng sản xuất Pháp Thierry Lenovel. Cuối năm 2013, dự án nhận được khoản hỗ trợ tài chính đặc biệt từ Quỹ văn hóa Pháp trực thuộc Bộ Văn hóa Pháp, sau khi tranh tài cùng hàng trăm dự án xuất sắc khác. Cùng lúc là kết quả từ Liên hiệp các quốc gia Pháp ngữ, chính thức trao tặng khoản hỗ trợ đặc biệt cho giai đoạn sản xuất. Sau đó, "Đập cánh giữa không trung" còn giành thêm một khoản hỗ trợ cho giai đoạn hậu kỳ - điều khá hi hữu với các dự án cạnh tranh trong vòng xét tuyển của Francophonie.

Quãng thời gian làm hậu kỳ của bộ phim hoàn toàn diễn ra tại Pháp cùng các nhà làm phim Pháp. Buổi ra mắt đầu tiên của phim diễn ra ở Paris cho bà con bạn bè Việt Kiều, do câu lạc bộ điện ảnh YDA tổ chức. Sau khi ra mắt ở Venice và giành giải phim hay nhất của Tuần lễ phê bình phim, "Đập cánh giữa không trung" tiếp tục tham gia nhiều liên hoan phim tại Pháp và các quốc gia nói tiếng Pháp, đồng thời gặt hái nhiều giải thưởng như giải Ban giám khảo tại Liên hoan phim 3 lục địa (The Festival of the Three Continents in Nantes), 3 giải thưởng lớn tại Liên hoan phim Fribourg (Thụy Sĩ)…

Mong nhân rộng vẻ đẹp của điện ảnh

Nguyễn Hoàng Điệp kể, cô đến với điện ảnh là nhờ… bố, bởi bố cô đã nhờ một người bạn nộp hộ hồ sơ, để con gái ông thi vào Trường Sân khấu điện ảnh, trong khi chính cô không hề biết. Đến gần ngày thi, cô mới được bố “thông báo” chuẩn bị đi thi ở Trường Sân khấu điện ảnh. Dù bị “bắt” phải đi thi, nhưng với cách ra đề độc đáo, kiểu như: Bạn hãy kể tên Bộ trưởng bộ Lao động, Thương binh và Xã hội… của Trường Sân khấu điện ảnh khi đó đã khiến Điệp tò mò, háo hức.

Năm ấy, Hoàng Điệp đỗ thủ khoa. “Tôi háo hức vào trường với một giấc mộng to lớn. Nhưng trong suốt thời gian theo học, tôi đã vỡ mộng theo đúng nghĩa, vỡ tan tành. Tôi đã nghĩ có lẽ trong suốt cuộc đời sẽ không thấy được thứ gì vỡ vụn đến thế. Nhưng điều thú vị chính là, quá trình tôi vá lại từng mảnh vỡ đó, có hài hước, có đau xót, lại rất riêng tư, nhưng phải thừa nhận, Trường Sân khấu điện ảnh đã đem đến cho tôi cơ hội gần như hoàn thành giấc mộng của mình”, Nguyễn Hoàng Điệp chia sẻ.

Hoàng Điệp tự nhận, mình không có sở thích nào ngoài làm phim. Nhưng vì làm phim rất tốn kém, nên cô đã phải làm nhiều công việc khác để “nuôi” sở thích của mình. Từ viết lách, phê bình, dạy học, tổ chức lớp học, kêu gọi vốn cho nhà làm phim trẻ, sản xuất phim…

Cũng vì mê làm phim, mà suốt 16 năm (từ năm 2000 đến nay), tuy chưa từng theo học ở nước ngoài, nhưng Hoàng Điệp đã nhiều lần ra nước ngoài để tìm kiếm cơ hội cho bản thân, cho các nhà làm phim khác, để tham dự Liên hoan phim… Cô đã từng bôn ba khắp nơi, nhịn đói, ngủ vạ vật ở sân bay lạnh lẽo… để đạt được kỳ vọng. “Tôi giống như một đầu bếp, nghĩ những món mình nấu luôn ngon và bổ dưỡng. Vì thế, tôi thích mời mọi người thưởng thức những món do mình làm ra. Nhưng rồi tôi cũng băn khoăn, liệu món tôi nấu có hợp khẩu vị của mọi người? Hoặc chẳng may trong đó có “thực phẩm” khiến bạn dị ứng? Tôi lúc nào cũng giằng co giữa hai cảm giác đó”, Nguyễn Hoàng Điệp chia sẻ.

“Làm phim với tôi là việc tôi theo đuổi lắm khi trong tuyệt vọng, tôi chưa bao giờ nghĩ rằng mình có điểm gì chung với một hiệp sĩ - người trừ gian diệt bạo, người đứng về chính nghĩa và bảo vệ những điều tốt đẹp… Nhưng phải thú nhận rằng, trong sâu thẳm tôi cũng ước ao, bộ phim mình làm ra, công việc mình cống hiến sẽ góp một tiếng nói, hoặc một bàn tay để nhân rộng vẻ đẹp đích thực của điện ảnh”, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp tâm sự.