Ông Sugano Yuichi, Trưởng đại diện Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) văn phòng Việt Nam.
Thưa ông, trước khi đi vào khai thác thương mại, đơn vị đã có những chuẩn bị ra sao để tuyến metro số 1 đảm bảo chất lượng dịch vụ tốt nhất cho hành khách khi vận hành?
JICA rất vui mừng và tự hào khi tuyến metro số 1 chính thức vận hành thương mại. Tôi muốn gửi lời tri ân sâu sắc tới những nỗ lực to lớn của tất cả các bên liên quan đã góp phần vào thành công của dự án. Khi tuyến metro hoạt động, người dân và du khách đến TP Hồ Chí Minh sẽ được trải nghiệm phương tiện giao thông hiện đại, đúng giờ và an toàn. JICA kỳ vọng tuyến metro số 1 sẽ góp phần cải thiện đời sống của người dân thông qua việc giảm ùn tắc giao thông, ô nhiễm không khí, đồng thời thắt chặt mối quan hệ Việt Nam - Nhật Bản.
Sau khi hoàn thành công tác xây dựng và lắp đặt, tất cả các hệ thống đều đã được thử nghiệm tích hợp hệ thống và sau đó tiến hành chạy thử nhiều lần. Đồng thời, các nhân viên lái tàu và nhân viên nhà ga đã được đào tạo thực hành bài bản. HURC1 cũng đã xây dựng hoàn chỉnh hệ thống quy trình vận hành, sổ tay hướng dẫn và nâng cao năng lực đội ngũ nhân viên, đáp ứng yêu cầu vận hành.
Người dân và du khách chờ đợi 17 năm để có thể trải nghiệm tuyến metro số 1 đi vào hoạt động.
Các thủ tục cuối cùng trước khi đi vào khai thác thương mại bao gồm chứng nhận an toàn phòng cháy chữa cháy, chứng chỉ môi trường, chứng nhận an toàn hệ thống và nghiệm thu của Hội đồng Kiểm tra Nhà nước.
Thưa ông, tuyến metro này có những điểm nhấn về công nghệ, vật liệu xây dựng và nhân lực gì so với các dự án trước đó ở Nhật Bản? Việc chuyển giao công nghệ Nhật Bản cho các đối tác tại Việt Nam được thực hiện ra sao?
Thành công của dự án này có sự đóng góp lớn từ công nghệ và tri thức của Nhật Bản. Tôi lấy ví dụ như các đoàn tàu được chế tạo với khả năng vận hành êm ái, ít rung lắc, hiệu quả năng lượng cao và được trang bị đầy đủ các thiết bị an toàn. Quá trình xây dựng đã được áp dụng theo các công nghệ tiên tiến, đặc biệt tại khu vực Nhà hát Thành phố, vốn là nơi khá đông đúc. Đường hầm và nhà ga được xây dựng bằng công nghệ đào hầm bằng robot khiên đào (TBM) với công nghệ giúp giảm thiểu tác động đến các công trình lân cận. Công ty xây dựng Nhật Bản liên danh với các công ty Việt Nam. Vì vậy, trong quá trình thi công, các công nghệ tiên tiến cũng như kỹ thuật quản lý thi công chuyên nghiệp đã được chuyển giao cho các đối tác Việt Nam.
Người dân trải nghiệm đi tàu metro số 1.
Ngoài cơ sở hạ tầng hữu hình, kinh nghiệm vận hành và bảo trì của Nhật Bản cũng đã được chuyển giao cho Công ty TNHH MTV Đường sắt đô thị số 1 TP Hồ Chí Minh (HURC1), là công ty vận hành và bảo trì tuyến đường sắt đô thị số 1, kể từ khi công ty này được thành lập vào năm 2015.
Thưa ông, sau khi hoàn thành, dự án sẽ được vận hành và quản lý thương mại ra sao? Những tiêu chí đánh giá tác động và tính hiệu quả của dự án?
Về quản lý vận hành, HURC1 sẽ đảm nhiệm công tác vận hành và bảo trì. JICA đã cung cấp hỗ trợ kỹ thuật để hỗ trợ thành lập HURC1 từ năm 2011 - 2013 và từ năm 2017 đến nay tiếp tục hỗ trợ tăng cường năng lực cho công ty. Thông qua hợp tác, JICA cùng các chuyên gia Nhật Bản đã hỗ trợ HURC1 xây dựng các nội quy, quy chế, sổ tay nội bộ cần thiết về vận hành an toàn, cũng như các kế hoạch kinh doanh ngoài đường sắt nhằm khuyến khích người dân chuyển đổi từ phương tiện cá nhân sang phương tiện công cộng.
Tổng chiều dài tuyến đường sắt đô thị số 1 là 19,7km, gồm 2,6km đi ngầm và 17,1km đi trên cao với 14 nhà ga (3 ga ngầm và 11 ga trên cao).
Các chuyên gia Nhật Bản cũng đã hỗ trợ HURC1 thực hiện nhiều lần chạy thử với nhiều kịch bản khác nhau để chuẩn bị sẵn sàng cho giai đoạn vận hành thương mại. Hiện nay, HURC1 và MAUR đang có kế hoạch tuyển dụng các chuyên gia giàu kinh nghiệm để hỗ trợ HURC1 trong công tác vận hành và bảo trì trong giai đoạn đầu.
Ông có thể chia sẻ chi tiết hơn về kế hoạch khai thác thương mại tuyến metro số 1 trong giai đoạn đầu, đặc biệt là sự kết nối với các phương tiện giao thông công cộng khác? Các kịch bản ứng phó với tình huống khẩn cấp và các giải pháp khuyến khích người dân sử dụng metro?
Hiện nay, kế hoạch vận hành đã được TP Hồ Chí Minh nghiên cứu và công bố, phù hợp và đáp ứng nhu cầu của người dân. Về phương án kết nối với các phương tiện giao thông công cộng khác: Cầu bộ hành được xây dựng để tạo điều kiện thuận lợi và an toàn cho di chuyển đến các nhà ga, một số nhà ga đã bố trí bãi đỗ xe, các tuyến xe buýt kết nối đã được tăng cường bổ sung.
Tuyến metro số 1 có 17 đoàn tàu, mỗi đoàn tàu có 3 toa với khả năng chuyên chở của mỗi đoàn tàu là 930 khách (147 ghế gồi, 783 vị trí đứng), tốc độ tối đa là 110km/h cho đoạn trên cao và 80km cho đoạn ngầm.
Đối với kịch bản ứng phó khẩn cấp, trong quá trình chạy thử, HURC1 đã diễn tập 47 kịch bản để chuẩn bị cho vận hành thương mại, từ các kịch bản vận hành thường quy đến các kịch bản cho các tình huống khẩn cấp như hỏa hoạn, cháy nổ, mất điện, ngập nước, mất tín hiệu... ở các vị trí khác nhau trên toàn tuyến.
Đối với giải pháp khuyến khích người dân sử dụng tuyến metro số 1: TP Hồ Chí Minh sẽ miễn phí vé trong tháng đầu tiên. Chính quyền TP Hồ Chí Minh cũng đã phê duyệt chính sách ưu đãi giá vé cho các nhóm đối tượng đặc biệt như người có công với cách mạng, người cao tuổi, người khuyết tật, học sinh, sinh viên và trẻ em.
Ngoài ra, với sự hỗ trợ hợp tác kỹ thuật của JICA, HURC1 đã tổ chức nhiều hội thảo, tọa đàm nhằm tuyên truyền về lợi ích khi chuyển đổi từ phương tiện cá nhân sang phương tiện giao thông công cộng, đồng thời phổ biến thông tin về nhà ga, thời gian tàu chạy, lộ trình tuyến, hướng dẫn mua vé và tìm tuyến phù hợp... Sắp tới, sau khi đưa vào khai thác thương mại, tôi hy vọng rằng tuyến metro số 1 sẽ trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống của người dân thành phố.
Xin cảm ơn ông!