Bất an, tù túng và ô nhiễm trong khu tập thể cũ xuống cấp tại quận Cầu Giấy

Video "Thấp thỏm sống trong Khu tập thể cũ 5 tầng Nghĩa Đô xuống cấp nghiêm trọng": 

Cách đây hàng chục năm, các cơ quan chức năng đã lên kế hoạch cải tạo Khu tập thể 5 tầng Nghĩa Đô. Vì nhiều lý do, hiện tại người dân vẫn phải tiếp tục sống trong các căn hộ đã và đang xuống cấp trầm trọng. Khu tập thể gồm 2 khối nhà được xây từ thời bao cấp, đến nay hầu hết các hộ đã cơi nới bằng cách khoan các cột chịu lực vào bức tường chung tập thể, đua ra bên ngoài từ 1 - 2 m, sau đó dựng "chuồng cọp" kiên cố để làm bếp, nhà tắm, chỗ phơi quần áo... 

Đặc điểm của các căn hộ lấn chiếm là hộ sau cơi nới lại đua ra khoảng không nhiều hơn hộ trước. Chuồng cọp chồng lên chuồng cọp, tất cả chủ yếu "bấu víu" vào một bức tường chung tập thể, nên kết cấu khu nhà méo mó, biến dạng và tiềm ẩn nhiều nguy cơ cháy nổ, đổ sập... Thêm vào đó, các căn hộ đua ra đều sử dụng hệ thống cột chịu lực tạm bợ, nên theo thời gian, khi các cột sắt chịu lực đã mọt ruỗng, bức tường trơ cốt vữa gạch...thì nguy cơ đổ sập có thể xảy ra bất cứ lúc nào...

Chưa hết, khoảng không gian sân chung khu tập thể - giếng trời cũng bị các hộ dân lấn chiếm, biến thành nơi xả nước thải, rác thải, bốc mùi xú uế, mất vệ sinh, gây ô nhiễm môi trường sống nghiêm trọng và tiềm ẩn nguy cơ lây lan dịch bệnh. Hệ thống nước thải của một số căn hộ bị hỏng, chủ nhà phải lắp đặt hệ thống ống xả thải lộ thiên, cắm thẳng vào bể phốt chung. Các căn hộ đầu hồi thậm chí còn có cây dại mọc, có cây sắp thành cổ thụ, bám trên tường nhà như vách núi. 

Thật khó tưởng tượng đây là hình ảnh của một khu tập thể nằm giữa trung tâm quận nội đô Cầu Giấy của Hà Nội. Không ít hộ dân đã "bỏ của chạy lấy người", niêm phong nhà, chuyển đi nơi khác ở, để lại căn hộ như nhà hoang. Đa số các hộ dân ở lại đều sống trong không gian chật chội, tù tùng, ngột ngạt, bất an...

Nhiều người dân đang sinh sống tại khu tập thể này cho biết, UBND TP Hà Nội và UBND quận Cầu Giấy từ năm 2013 đã có chủ trương chấp thuận đầu tư, xây dựng Dự án cải tạo nhà A, B Khu tập thể Nghĩa Đô; giao liên doanh Công ty Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội, Công ty TNHH Thủ đô 2, Công ty Cổ phần Nhật Quân Anh nghiên cứu lập, thực hiện dự án theo hình thức hợp tác kinh doanh, xây dựng mới công trình, thay thế khu nhà cũ đã hư hỏng, xuống cấp. Dự án có tổng diện tích gần 7.700 m2, bao gồm 515 căn hộ, quy mô dân số khoảng 2.100 người, trong đó tái định cư tại chỗ cho 246 hộ dân, trả lại cho Thành phố 54 căn, còn lại 215 căn chủ đầu tư được kinh doanh để thu hồi vốn. Tổng mức đầu tư khoảng 995 tỷ đồng, xây dựng từ năm 2013 - 2016, nhưng đến này, dự án vẫn dừng lại ở chủ trương...

Thực trạng các khu tập thể cũ xuống cấp của Hà Nội đã được đề cập, phản ánh nhiều trên báo chí, nhưng việc cải tạo, sửa chữa, xây mới đang gặp quá nhiều khó khăn, thách thức, dẫn đến "ì ạch", nhất là việc bố trí tái định cư cho các hộ dân, đảm bảo hài hòa lợi ích các bên. Vì vậy, những căn hộ chen chúc nhau, những mảng tường bong vữa trơ cốt gạch, mạng điện chằng chịt, ống thoát nước lộ thiên, ô nhiễm môi trường… vẫn tiếp tục là những hình ảnh hiện hữu ở những khu tập thể cũ đã xuống cấp đến mức báo động giữa lòng Thủ đô Hà Nội.

Những khu tập thể này đang đe dọa tính mạng của người dân sinh sống trong mỗi căn hộ. Tình trạng này tiếp tục kéo dài, người dân chỉ biết tồn tại để chờ ngày khu tập thể “sập”. Thống kê của Sở Xây dựng Hà Nội, Thủ đô hiện có hơn 1.500 khu tập thể, chung cư cũ từ 4 - 5 tầng, cả độc lập và đơn lẻ, chủ yếu được xây dựng từ những năm 1960 - 1994. Do tác động của thời gian, cư dân, nhiều khu tập thể đã xuống cấp ở mức C, thậm chí là mức D, nghĩa là cần di dời khẩn cấp. Mặc dù là vấn đề bức thiết, tuy nhiên, việc di dời người dân, cũng như công tác cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ vẫn là bài toán khó giải.

Nhằm cải thiện chỗ ở, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, gắn với tái thiết đô thị, TP Hà Nội đã ban hành Quyết định 5289/QĐ-UBND thực hiện Đề án Cải tạo, xây dựng lại khu tập thể, chung cư cũ, với các kế hoạch cụ thể. Song, việc di dời người dân vẫn là "điểm nghẽn" phức tạp.

Theo quy định, nếu doanh nghiệp thực hiện dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư, người dân có thể nhận được hệ số bồi thường tối đa gấp 2 lần. Những hộ dân có căn hộ 30 m2, sau cải tạo có thể được bố trí căn hộ mới rộng 60 m2. Còn nếu người dân và nhà đầu tư không tìm được tiếng nói chung, Nhà nước phải đứng ra thực hiện thì hệ số bồi thường bằng 1, nghĩa là sau khi thực hiện dự án cải tạo, xây dựng mới, hộ dân có căn hộ 30 m2 chỉ được bồi thường đúng diện tích 30 m2.

Theo kế hoạch, giai đoạn 2021 - 2025, TP Hà Nội sẽ cải tạo 10 khu tập thể, chung cư cũ có mức độ nguy hiểm cấp độ D. Để làm được điều này, Ban Chỉ đạo cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ thành phố đã yêu cầu UBND các quận Ba Đình, Đống Đa, Thanh Xuân, Cầu Giấy khẩn trương thực hiện di dời các hộ dân khỏi nhà nguy hiểm, khảo sát hiện trạng, kiểm định, lập quy hoạch, hoàn thành chậm nhất trong quý II/2023 và tổ chức lựa chọn chủ đầu tư dự án trong quý III/2023. Hy vọng, tiến độ cải tạo, xây dựng lại các khu tập thể, chung cư cũ của TP Hà Nội sớm được triển khai.