Khu nhà ở dân cư trên đường Nguyễn Hữu Cảnh, quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh. Ảnh tư liệu/minh họa: Hồng Đạt/TTXVN
Theo UBND Thành phố Hồ Chí Minh, qua rà soát, nghiên cứu kỹ các trường hợp tại khoản 1 Điều 3 Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đồng thời cân nhắc kỹ các yếu tố đặc thù về truyền thống lịch sử, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán, vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, cộng đồng dân cư, yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết các bất cập trong quản lý địa giới hành chính, UBND Thành phố đề nghị không thực hiện sắp xếp đối với 43 đơn vị hành chính cấp xã thuộc diện sắp xếp (42 phường, 1 thị trấn). Giai đoạn 2023 - 2025, Thành phố dự kiến thực hiện sắp xếp 80 đơn vị hành chính cấp xã (80 phường).
Các đơn vị hành chính thuộc diện sắp xếp nhưng Thành phố đề nghị không sắp xếp, hoặc thực hiện sắp xếp nhưng chưa đảm bảo tiêu chuẩn theo quy định dựa trên các lý do: Đã được định hướng thành lập phường thuộc quận hoặc thành phố và đảm bảo tiêu chuẩn của phường theo quy định (thị trấn Hóc Môn); khu vực các phường bị ngăn cách bởi các tuyến giao thông lớn; các phường có các đặc điểm về văn hóa, dân tộc riêng biệt (dân tộc Hoa chiếm tỷ lệ lớn); các phường được công nhận là phường trọng điểm về quốc phòng.
Ngoài ra, Thành phố Hồ Chí Minh còn căn cứ vào quy định Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính (tiêu chuẩn của quận là phải có từ 10 phường trở lên). Do đó, việc đảm bảo sau sắp xếp mỗi quận có ít nhất 10 phường là phù hợp với quy định và đặc thù đô thị loại đặc biệt như Thành phố Hồ Chí Minh. Thành phố chủ động lần sắp xếp này, phấn đấu đạt hai tiêu chí cơ bản là dân số trên 15.000 người và điều kiện hạ tầng kinh tế - xã hội.
Bên cạnh đó, UBND Thành phố cũng giải trình về sự phù hợp với quy hoạch khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính. Hiện, 5 huyện của Thành phố (Nhà Bè, Hóc Môn, Cần Giờ, Bình Chánh, Củ Chi) đang hoàn chỉnh hồ sơ để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt dự án đầu tư - xây dựng huyện thành quận hoặc thành phố trực thuộc Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2021 - 2030. Các xã, thị trấn trực thuộc các huyện nêu trên được định hướng thành lập phường thuộc quận (hoặc thành phố) và đảm bảo tiêu chuẩn để thành lập phường theo quy định.
UBND Thành phố kiến nghị Ủy ban Pháp luật xem xét, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định ban hành Nghị quyết và thời điểm có hiệu lực của Nghị quyết là ngày 1/1/2025 để tạo điều kiện cho Thành phố trong công tác chuẩn bị, kiện toàn tổ chức bộ máy, thay đổi con dấu và các điều kiện cần thiết khác cho hoạt động của đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp.
Thành phố Hồ Chí Minh hiện có 312 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 249 phường, 5 thị trấn và 58 xã. Trong tờ trình gửi Chính phủ trước đó, UBND Thành phố xác định có 120 đơn vị hành chính cần được sắp xếp; tuy nhiên do yếu tố đặc thù, 42 phường và 1 thị trấn sẽ không thực hiện sắp xếp (3 phường liền kề điều chỉnh địa giới). Như vậy, giai đoạn 2023 - 2025, Thành phố sắp xếp 80 phường (77 phường thuộc diện sắp xếp và 3 phường liền kề) thuộc 10 quận thành 38 phường, giảm 39 phường so với hiện tại.