Chúng tôi, những đứa con xa quê Bến Tre hôm nào bây giờ khi gặp nhau dù khó mấy cũng gắng nấu những món ăn quê nhà như để vơi bớt nỗi nhớ cố hương; cũng như để bớt day dứt vì cuộc sống mưu sinh mà ít khi trở về nơi chôn nhau cắt rốn.
Quê tôi xưa có khá nhiều cua đồng, chịu khó lặn lội ra các bờ kênh rạch vài giờ là có thể vác về hàng ký cua đồng đựng trong các thùng thiếc như chơi. Bắt chúng bằng bao tay hay bằng kẹp thì không ổn, vì vậy sau mỗi lần “ ra quân ” là chúng tôi đều bị cua kẹp máu me lem luốc. Vậy mà vui mới lạ.
Cua đồng, một món ăn dân dã, ngon và bổ. Ảnh alipas.com.vn |
Có nhiều cách chế biến từ cua, nhưng quê tôi hay chọn làm hai món ăn rất riêng là cháo cua và bún riêu. Còn chúng tôi thì khoái món cua nướng than ăn với muối tiêu chanh hay muốt ớt hiểm.
Nói đến miền Tây nói chung, Bến Tre nói riêng mà không nhắc tới đặc sản ba khía là thiếu sót lớn. Lúc còn thơ ấu, chúng tôi thường kéo nhau ra các bờ sông “cái” vừa hái bần chua để nấu canh, vừa tổ chức đá banh cạnh các rặng bần, mắm, đước, lại vừa bắt ba khía đem về.
Dân quê tôi rất khoái món ba khía trộn chanh, ớt tỏi, đường, rau sống ăn rất ngon; nhất là khi trời mưa, đói bụng ăn với cơm cháy. Người khá giả thì dùng chúng để chế biến các món như: Ba khía rang me, rang mỡ hành, nấu chao… Xấp nhỏ như tôi thì khoái món ba khía ăn với khoai lang, khoai mì luộc… Người sành điệu thì chọn ba khía có gạch son, thân no tròn, càng màu đỏ, có túi trứng để chế biến vì mùi vị rất thơm ngon.
Gần đây trên lĩnh vực âm nhạc xuất hiện một bài hát mang tên “Anh Ba Khía” rất được mọi người yêu thích vì gợi nỗi nhớ quê thấm thía vô cùng.
Đặc sản thứ ba ở quê tôi là mắm còng. Theo người xưa kể lại thịt chúng “chắc” hay “ ốp ” tùy theo “con trăng” (theo lịch âm). Còng có nhiều loại: còng lửa, còng ta, còng voi, còng gió…Ngày xưa chúng tôi bắt còng rất khó khăn vi chúng đánh hơi nhanh và rất tinh khôn. Nghe động là còng chui sâu dưới hang nhanh như chớp.
Hồi nhỏ nội tôi thường chọn những con còng lớn, thịt chắc để làm mắm còng, số còn lại băm nhuyễn cho vịt tàu hay ngỗng ăn. Mắm thường không làm trái mùa vì mùi vị mất ngon, không thơm. Có thể nói mắm còng xã Châu Bình, huyện Giồng Trôm (Bến Tre) là nổi tiếng nhất tỉnh. Hấp dẫn nhất là ăn mắm còng trộn khóm kèm cơm cháy, tép rang dừa và cháo sò.
Quê tôi còn một món ăn dân dã nhưng khá ngon là nghêu hấp gừng. Vì ở ven biển Bến Tre nên xuất hiện khá nhiều ghe cào nghêu. Đơn vị mua bán hồi xưa là lít làm bằng lon thiếc chứ không cân ký như hiện nay. Chúng tôi thường tụ tập ở ven sông chất rơm hay củi mục để nấu nghêu. Khi chín chúng tự hé vỏ tỏa mùi thơm phức.
Xa quê khá lâu, mỗi khi đi qua những con đường, những trung tâm thương mại, những quán ăn, chợt thấy nôn nao nhớ quê nhà khi nhìn thấy những chú cua đồng, ba khía, nghêu được chế biến phục vụ “ thượng đế” khắp nơi. Riêng mắm còng thì hiếm hơn.
Nhưng vừa rồi tôi chợt giật mình khi đọc một dòng tin “… người ta dùng thuốc trừ sâu làm mồi câu ba khía, nhử cua đồng nên bắt chúng nhanh và nhiều, hậu quả thì không ai lường trước được…”; một thông tin khác xót xa không kém “… nghêu tặc( quê tôi) lộng hành miền sông nước, tận diệt những mầm sống mới sinh sôi…”. Những món ăn chúng tôi yêu thích sao bỗng trở nên đắng lòng đến thế này...
Tô Phục Hưng