Những khó khăn ở Cao Bằng

Đến nay, Cao Bằng là một trong những tỉnh phê duyệt quy hoạch xây dựng xã nông thôn mới (NTM) muộn trong cả nước. Điều đáng nói, trong số 177 xã cần lập quy hoạch xây dựng xã NTM của tỉnh, mới có 93 xã được phê duyệt qui hoạch. Trong 68 hồ sơ đồ án được tỉnh kiểm tra, thì mới có 17 đồ án đạt yêu cầu. Chất lượng đồ án quy hoạch kém, đồng nghĩa với không mang tính khả thi khi triển khai, điều đó dẫn đến việc xây dựng NTM không đạt hiệu quả.

Quy hoạch chưa sát

Trong năm 2013, Cao Bằng phấn đấu hoàn thành lập quy hoạch cho tất cả các xã, với kinh phí bình quân của mỗi xã là 306 triệu đồng. Nhưng đối với các xã đã hoàn thành quy hoạch, hầu hết các đồ án chưa thể hiện được “3 trong 1”, đó là: Định hướng phát triển hạ tầng KT - XH; kế hoạch sử dụng đất; quy hoạch phát triển sản xuất. Do địa hình phức tạp, đất canh tác rải rác nên khó quy hoạch dân cư thành xóm tập trung, khó bố trí khu trung tâm xã để xây dựng các công trình hạ tầng xã hội, nhất là việc lấy đất đủ diện tích cho các công trình để đạt theo tiêu chí về xây dựng NTM cũng như quy hoạch hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật: Điện, nước sinh hoạt, giao thông, thủy lợi…

Hạ tầng cơ sở nông thôn xã Bế Triều, Hòa An (Cao Bằng) đã được đầu tư.

Đây cũng là nguyên nhân ảnh hưởng đến kết quả thực hiện các tiêu chí NTM, hiện Cao Bằng chưa có xã nào đạt trên 14 tiêu chí so với Bộ tiêu chí Quốc gia về xây dựng NTM (gồm 19 tiêu chí). Đường giao thông liên thôn xóm là khó khăn tiếp theo ở nhiều địa bàn nên đây là cản trở lớn. Về quy hoạch sản xuất, việc phát triển vật nuôi, cây trồng mang tính hàng hóa tại các địa phương chưa có định hướng lâu dài mà chỉ theo thời điểm, xã nào thấy cây, con nào phù hợp thì đưa vào chứ chưa có sự thống nhất, đồng bộ.

Các xã đã được phê duyệt quy hoạch thì nội dung trong quy hoạch chưa đầy đủ, chưa có quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch sản xuất. Một số đồ án đã phê duyệt nhầm lẫn giữa đề án và đồ án, các bản vẽ thể hiện không đầy đủ nội dung, hồ sơ chưa đạt yêu cầu.

Huyện Thông Nông có 10 xã và một thị trấn, đã phê duyệt quy hoạch được 9 xã, một xã đang thực hiện quy hoạch, là xã đạt tỷ lệ cao, nhưng đồ án quy hoạch của sáu xã có nội dung đồ án quy hoạch chưa đúng theo Sổ tay hướng dẫn của Bộ Xây dựng, hiện huyện đang phối hợp với đơn vị tư vấn lập lại đồ án theo quy định. Các đồ án quy hoạch của ba xã: Vị Quang, Lương Thông, Bình Lãng có bản vẽ quy hoạch thể hiện thiếu nhiều nội dung, như: Quy hoạch sản xuất không thể hiện kênh mương thủy lợi, thuyết minh thiếu giải pháp cụ thể, định hướng phát triển đầu ra cho sản phẩm đem lại giá trị kinh tế cao chưa rõ ràng; quy hoạch hạ tầng kỹ thuật thể hiện chưa rõ; quy hoạch chi tiết khu trung tâm xã thể hiện không theo quy định. Đồ án quy hoạch của 3 xã đều chưa đạt yêu cầu, cần lập và phê duyệt lại.

Các xã: Thể Dục, Ca Thành (Nguyên Bình), Đào Ngạn, Trường Hà (Hà Quảng)… chất lượng đồ án quy hoạch chưa đạt yêu cầu do thiếu định hướng phát triển không gian xã, nhất là mạng lưới điểm dân cư các thôn xóm chưa nêu rõ các lý do và giải pháp cụ thể; quy hoạch hệ thống hạ tầng kỹ thuật chưa rõ ràng. Các xã: Ca Thành, Sóc Hà, Lũng Nặm (Hà Quảng)… có định hướng rõ ràng về phát triển đầu ra cho sản phẩm đem lại giá trị kinh tế cao. Xã Hà Trì (Hòa An), Sóc Hà bản vẽ quy hoạch sản xuất thiếu kênh mương thủy lợi… Đặc biệt, xã Trường Hà trong thuyết minh phần đánh giá và phân tích các điều kiện tự nhiên, thực trạng và nguồn nhân lực phát triển chưa đề cập đến sự tác động của Khu di tích Quốc gia đặc biệt Pác Bó; quy hoạch trung tâm xã, điểm dân cư tập trung còn nhiều bất cập, nhất là khu trụ sở UBND xã, một số đất dự phòng phát triển, đất dịch vụ, thể thao… bố trí phân tán, tốn kinh phí đầu tư.

Chưa thống nhất

Để đảm bảo thời gian, tiến độ, chất lượng theo yêu cầu, các xã đã ký hợp đồng với các đơn vị tư vấn giúp tiến hành lập quy hoạch. Ngoài một số đơn vị tư vấn trong tỉnh (Công ty TNHH Kiến trúc xinh Cao Bằng, Trung tâm Kiến trúc quy hoạch xây dựng Cao Bằng, Công ty cổ phần Tư vấn xây dựng Cao Bằng…), các địa phương cơ bản hợp đồng với các đơn vị ở Hà Nội, như: Công ty cổ phần Tư vấn quy hoạch và Xây dựng Hà Nội, Viện Nghiên cứu phát triển nông thôn và miền núi… Một số đơn vị tư vấn năng lực hạn chế, thiếu am hiểu về phong tục tập quán, điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương cần lập quy hoạch; một số đồ án sao chép quy hoạch của các xã vùng đồng bằng để áp dụng vào nông thôn miền núi nên tất yếu dẫn đến quy hoạch chưa sát thực tế.

Công trình chợ Nà Rị, xã Nam Tuấn, Hòa An (Cao Bằng).

Điều đáng nói nữa là nhiều xã có đồ án quy hoạch “na ná” giống nhau (trong khi mỗi xã có đặc điểm khác nhau), bởi cùng một đơn vị tư vấn tham gia. Cả 6 xã của huyện Thông Nông đã được huyện phê duyệt đồ án quy hoạch và một số xã của các huyện: Nguyên Bình, Hà Quảng, Hòa An đều cùng một đơn vị tư vấn là Công ty cổ phần Tư vấn quy hoạch và Xây dựng Hà Nội. Do năng lực của cán bộ địa phương chưa đáp ứng, mà công tác lập qui hoạch có nhiều nội dung cần sự am hiểu chuyên môn sâu nên các xã “phó mặc” cho các đơn vị tư vấn dẫn đến tiến độ, chất lượng và tính khả thi của đồ án quy hoạch không cao, không đảm bảo theo yêu cầu xây dựng xã nông thôn mới. Một số đơn vị tư vấn chưa nêu cao trách nhiệm trong việc tập trung chuyên môn giúp địa phương lập quy hoạch, không nghiên cứu qui hoạch kinh tế - xã hội, qui hoạch sử dụng đất dẫn đến sự chồng chéo. Một số ít xã chưa lấy ý kiến của người dân nên khi công bố quy hoạch, người dân không nhất trí.

Bên cạnh đó, việc quản lý đồ án quy hoạch của một số địa phương chưa thực hiện theo quy định, hầu hết các xã đồ án quy hoạch được duyệt chưa công khai, thực hiện công bố quy hoạch hoặc tổ chức công bố chậm. Một số hồ sơ đồ án quy hoạch thiếu các văn bản pháp lý theo quy định, như: Biên bản ghi nhận ý kiến đóng góp của đại diện các xóm, các ban, ngành, đoàn thể cấp xã, Điều lệ quản lý kiến trúc quy hoạch. Một số đồ án quy hoạch trước khi thẩm định không gửi hồ sơ xin ý kiến của các cơ quan chuyên môn nên nội dung chưa đúng theo các thông tư hướng dẫn.

Hà Đăng