Trong những ngày này, cái lạnh giá bắt đầu len lỏi khắp bản làng hai xã Hang Kia và Pà Cò, huyện Mai Châu, thì cũng là dịp trăm hoa đua nở, nhà nhà chuẩn bị đón Tết cổ truyền của đồng bào người Mông trên đất Hòa Bình. Người Mông đón Tết trước Tết Nguyên đán của người Kinh một tháng (1/12 âm lịch). Để chuẩn bị một năm mới no ấm, sung túc, đầy đủ, người Mông vẫn thường làm những chiếc bành dầy chay to bằng bàn tay.
Trước Tết, tiếng chày rộn rã khắp thôn bản, trong nhà ngoài ngõ, đâu đâu cũng thấy những chàng trai vung chày giã gạo, thứ gạo nếp nương thơm, dẻo mà người Mông trồng ở những mảnh đất tốt nhất trong vùng. Từ chiều 29 - 30 Tết, nhà nào cũng đồ những phản cơm thật to để giã bánh, thường thì mỗi nhà đồ từ 5 đến 10 kg gạo để đủ lượng bánh trong suốt dịp Tết cổ truyền. Ông Vàng A Nhà, Phó Chủ tịch UBND xã Hang Kia cho biết: Theo tập tục nơi đây, mỗi dịp Tết đến, nhà nào cũng phải có bánh dầy để tiếp khách. Cứ vào khoảng 29 đến 30 Tết, mọi người đều ngâm gạo, đồ lên rồi đem giã luôn. Khi giã phải giữ cho hạt cơm nóng, dẻo, có vậy bánh dầy mới thơm, ngon mùi lúa nương. Lượng bánh làm ra phải nhiều, để đủ dùng và tiếp khách trong cả tháng ăn Tết.
Ông Sùng A Đua, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Hang Kia cho biết: Trước Tết từ 1 đến 2 ngày, không khí quanh bản luôn ấm đượm tình dân tộc. Ngoài những chàng trai giã gạo làm bánh dầy, còn có những người phụ nữ hăng hái cùng tham gia, những lúc người giã nghỉ tay uống nước thì họ cũng thử làm những công việc mà “phái mạnh” hay làm. Để làm ra chiếc bánh dầy của người Mông, đòi hỏi người đàn ông phải có sức khỏe bền bỉ, giã liên tục trong khi cơm đồ vẫn phải được giữ nóng, không được để nguội, bánh sẽ mất ngon. Người giã phải là người có kinh nghiệm, giã đều tay đến khi hạt cơm dẻo nhuyễn. Sau khi giã xong nguyên liệu, bánh được nặn theo đúng kích cỡ, đường kính khoảng 14 cm, bảo quản trong 2 miếng lá chuối còn xanh.
Ngồi sưởi ấm bên bếp lửa, thưởng thức vị thơm ngon, dẻo của món bánh dầy truyền thống mới cảm nhận được những nét đẹp độc đáo trong phong tục tập quán riêng người Mông.
Nguyễn Quốc Trị