Cảng hàng hóa Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN
Theo Wall Street Journal ngày 4/3, Mỹ vừa áp dụng mức thuế bổ sung 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, bổ sung vào mức thuế 10% đã được áp dụng một tháng trước đó. Đây là một phần trong chiến lược thương mại rộng lớn hơn của chính quyền Tổng thống Donald Trump, khi cùng lúc áp đặt mức thuế 25% đối với hàng hóa từ Mexico và Canada có hiệu lực từ thứ Ba (4/3). Canada đã phản ứng nhanh chóng với kế hoạch áp thuế 25% đối với gần 100 tỷ USD hàng nhập khẩu của Mỹ. Tuy nhiên, phản ứng từ Trung Quốc còn quyết liệt hơn với một loạt các biện pháp toàn diện.
Phản ứng đa chiều từ Trung Quốc
Ngay sau khi Mỹ công bố thuế quan mới, Bắc Kinh đã triển khai chiến lược phản công trên nhiều mặt trận:
Thứ nhất, áp thuế quan trả đũa: Trung Quốc nhanh chóng công bố mức thuế trả đũa nhắm vào thực phẩm và hàng nông sản của Mỹ, đánh trực tiếp vào một trong những lĩnh vực xuất khẩu quan trọng của Mỹ.
Thứ hai, khiếu nại WTO: Bắc Kinh đã đệ đơn kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) để phản đối mức thuế mới. Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố rằng đợt tăng thuế quan mới nhất của Nhà Trắng "vi phạm nghiêm trọng các quy tắc của WTO và làm suy yếu nền tảng hợp tác kinh tế và thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ". Đây là lần thứ hai Trung Quốc khiếu nại lên WTO về thuế quan của Mỹ, sau đơn kiện trước đó vào tháng 2 vừa qua.
Thứ ba, mở rộng danh sách kiểm soát xuất khẩu: Bộ Thương mại Trung Quốc đã thêm 15 công ty Mỹ vào danh sách kiểm soát xuất khẩu, bao gồm nhiều công ty công nghệ quốc phòng. Trong số đó có nhà sản xuất thiết bị bay không người lái Skydio và công ty khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo Shield AI do Andreessen Horowitz hậu thuẫn, chuyên sản xuất các hệ thống hỗ trợ AI cho thiết bị bay không người lái. Việc đưa vào danh sách này sẽ ngăn Trung Quốc xuất khẩu các mặt hàng lưỡng dụng cho các công ty này.
Thứ tư, bổ sung "danh sách đen" thương mại: Bắc Kinh cũng đã thêm 10 công ty Mỹ vào danh sách "thực thể không đáng tin cậy" của Trung Quốc. Các công ty này bị cấm xuất khẩu hoặc nhập khẩu vào Trung Quốc hoặc thực hiện các khoản đầu tư mới vào nước này. Đáng chú ý, công ty công nghệ sinh học Illumina của Mỹ bị cấm xuất khẩu máy giải trình tự gen sang Trung Quốc sau khi được bổ sung vào danh sách này.
Ngay trước khi Trung Quốc công bố các biện pháp trả đũa, Lâu Cần Kiệm (Lou Qinjian), người phát ngôn về kỳ họp Quốc hội thường niên của Trung Quốc, tuyên bố tại một cuộc họp báo rằng Mỹ đã vi phạm các quy tắc của WTO khi áp dụng thuế quan đơn phương. Ông nhấn mạnh: "Trong khi hai nước có thể có bất đồng, điều quan trọng là tôn trọng lợi ích cốt lõi và mối quan tâm chính của nhau và tìm ra giải pháp phù hợp. Chúng tôi không bao giờ chấp nhận bất kỳ hành động gây sức ép hoặc đe dọa nào, và sẽ kiên quyết bảo vệ chủ quyền, an ninh và lợi ích phát triển của mình".
Tác động kinh tế tiềm tàng
Các nhà kinh tế đã bày tỏ lo ngại về làn sóng thuế quan mới này. Theo họ, thuế quan có khả năng làm tăng giá cả đồng thời làm chậm nền kinh tế, gây nguy cơ xảy ra "lạm phát đình trệ" - sự kết hợp nguy hiểm giữa tăng trưởng yếu và lạm phát cao.
Michael Feroli, nhà kinh tế trưởng của JPMorgan Chase tại Mỹ, dự báo rằng nếu thuế quan vẫn có hiệu lực, chúng có thể đẩy lạm phát lên cao vào tháng 3, tháng 4 và tháng 5 khi các công ty tăng giá để bù đắp cho chi phí nhập khẩu cao hơn.
Chuyên gia Feroli cũng cảnh báo rằng thuế quan có thể gây tổn hại cho các nhà xuất khẩu của Mỹ nếu nền kinh tế của Canada và Mexico bị ảnh hưởng và nếu họ trả đũa bằng thuế quan riêng. "Nếu các quốc gia đó rơi vào suy thoái, thì chỉ riêng điều đó thôi cũng đủ để dự đoán xuất khẩu của Mỹ sang các quốc gia đó sẽ chậm lại", chuyên gia này nhận định.
Ngoài ra, dù Trung Quốc đã đệ đơn kiện lên WTO, nhưng cần lưu ý rằng cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại của tổ chức này "đã không còn hiệu quả kể từ nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump". Điều này đặt ra câu hỏi về hiệu quả của việc sử dụng kênh ngoại giao đa phương này để giải quyết tranh chấp thương mại hiện tại.
Như vậy, với việc cả hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đều áp dụng các biện pháp thuế quan nhằm vào nhau, đẩy cuộc chiến thương mại nguy cơ leo thang, gây ra những lo ngại nghiêm trọng về tác động đến nền kinh tế toàn cầu vốn đang phải đối mặt với nhiều thách thức.