Thực hiện tốt chính sách hỗ trợ đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật Đất đai có ý nghĩa rất quan trọng nhằm hoàn thiện thể chế, chính sách về quản lý và sử dụng đất đồng bộ, phù hợp với thể chế phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa theo mục tiêu Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII. Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) có tác động rất lớn đến đời sống kinh tế - xã hội của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Thường trực Hội đồng Dân tộc tổ chức nhiều hoạt động lấy ý kiến nhân dân, chuyên gia, nhà khoa học, chính quyền các địa phương làm căn cứ xây dựng báo cáo tham gia thẩm tra Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) để trình Kỳ họp thứ Năm của Quốc hội, đáp ứng nguyện vọng, nhu cầu chính đáng, hợp pháp của đồng bào dân tộc thiểu số.

Tại Hội thảo, các đại biểu tập trung thảo luận về công tác thu hồi đất, vật nuôi, cây trồng, xác định giá đất, bảng giá đất, tạo quỹ đất, chuyển đổi mục đích sử dụng. Theo các đại biểu, việc quy định bồi thường vật nuôi chưa bao quát được tất cả vật nuôi, do vậy không có cơ sở pháp lý để bồi thường cho người dân. Dự thảo Luật chưa có quy định mật độ cây trồng trong bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất nên cần bổ sung quy định chi tiết về nguyên tắc bồi thường cây trồng, vật nuôi. Trách nhiệm của Nhà nước về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số, cần cụ thể hóa vấn đề nguồn lực thực hiện các chính sách dân tộc, quan tâm triển khai thực hiện tốt chính sách hỗ trợ đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số vào trong Luật; bổ sung quy định cho phép cộng đồng dân cư sử dụng đất, trong đó có đồng bào dân tộc thiểu số được góp vốn bằng quyền sử dụng đất để phát triển kinh tế, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống.

Luật cần quy định cụ thể về hình thức, phương án góp vốn để ràng buộc trách nhiệm và nghĩa vụ của từng thành viên trong cộng đồng dân tộc thiểu số; quy định trách nhiệm của cơ quan chức năng ở địa phương trong hoạt động trợ giúp pháp lý về lĩnh vực đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số nhằm tránh tình trạng lợi dụng sự thiếu hiểu biết để chiếm dụng quyền sử dụng đất, thâu tóm đất đai, nhất là đất sản xuất của đồng bào dân tộc thiểu số.

Các đại biểu cũng đề nghị, Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) cần quy định cụ thể về quyền bình đẳng được tiếp cận đất đai của đồng bào dân tộc thiểu số; đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số rất ít người; nghĩa vụ, trách nhiệm của đồng bào dân tộc thiểu số đối với đất đai và Nhà nước; trách nhiệm của Nhà nước về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số; trách nhiệm về tài chính của Nhà nước trong thực hiện chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số; các hành vi bị nghiêm cấm…

Theo ông Lê Sơn Hải, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc, để thực hiện hiệu quả các chính sách về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số, khắc phục những mặt còn tồn tại, hạn chế, cần tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng về đất đai gắn với công tác dân tộc như quan tâm quán triệt sâu sắc tinh thần Nghị quyết 24-NQ/TW ngày 12/3/2003 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về công tác dân tộc, Kết luận 65-KL/TW của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết 24-NQ/TW. Đặc biệt quan tâm lãnh đạo thực hiện chính sách hỗ trợ đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số khu vực Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam bộ, nơi các thế lực thù địch thường xuyên lợi dụng lòng tin của đồng bào dân tộc thiểu số để chống phá Đảng và Nhà nước; lãnh đạo giải quyết tốt vấn đề lũng đoạn thị trường đất đai, thâu tóm đất sản xuất; vấn đề di cư tự do.

Ông Lê Sơn Hải cho rằng, cần xem xét, bổ sung vào Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) mục riêng quy định về “Đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số” nhằm bảo vệ quyền lợi và chỉ rõ trách nhiệm, nghĩa vụ của đồng bào dân tộc thiểu số đối với vấn đề đất đai, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào dân tộc thiểu số; trong đó nên quy định cụ thể về quyền bình đẳng được tiếp cận đất đai của đồng bào dân tộc thiểu số; đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số rất ít người; nghĩa vụ, trách nhiệm của đồng bào dân tộc thiểu số đối với đất đai và Nhà nước; trách nhiệm của Nhà nước về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số; trách nhiệm về tài chính của Nhà nước trong thực hiện chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số…

Ông Trần Việt Trường, Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ nêu ý kiến, chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số là trách nhiệm của Nhà nước. Trong quyền và nghĩa vụ của cộng đồng dân cư sử dụng đất nên bổ sung quy định cho phép cộng đồng dân cư sử dụng đất, trong đó có đồng bào dân tộc thiểu số được góp vốn bằng quyền sử dụng đất để phát triển kinh tế, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống; cần quy định cụ thể về hình thức, phương án góp vốn để ràng buộc trách nhiệm và nghĩa vụ của từng thành viên trong cộng đồng dân tộc thiểu số, quy định trách nhiệm của cơ quan chức năng ở địa phương trong hoạt động trợ giúp pháp lý về lĩnh vực đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số nhằm tránh tình trạng lợi dụng sự thiếu hiểu biết của đồng bào dân tộc thiểu số để chiếm dụng quyền sử dụng đất.

Quy định chế tài, đề nghị bổ sung các quy định về chế tài trong Luật nhằm tránh tình trạng thâu tóm đất đai, nhất là đất sản xuất của đồng bào dân tộc thiểu số. Đối với đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường, thành phố Cần Thơ mong muốn nhận được sự hỗ trợ về mặt kinh phí từ Trung ương để sử dụng đo đạc, cấp quyền sử dụng đất phần diện tích nông trường chuyển giao địa phương quản lý, trong đó đối tượng thụ hưởng có đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, vùng có vị trí chiến lược về quốc phòng, an ninh…

Ghi nhận những đóng góp tại Hội thảo, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm đề nghị Thường trực Hội đồng Dân tộc, Tiểu ban Khoa học - Công nghệ - Môi trường của Hội đồng Dân tộc nghiên cứu kỹ lưỡng, tiếp thu tối đa các ý kiến đóng góp tại hội thảo. Trên cơ sở các kết quả đã thực hiện, khẩn trương hoàn thiện nội dung tham gia thẩm tra Dự án Luật gửi đến Ủy ban Kinh tế; phối hợp chặt chẽ, hiệu quả với Ủy ban Kinh tế và cơ quan soạn thảo của Bộ Tài nguyên và Môi trường tổng hợp báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội những vấn đề còn vướng mắc trong chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số, để xem xét, cho ý kiến.