Đồng chí Uông Chu Lưu, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội phát biểu khai mạc. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Phát biểu tại Hội thảo, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh Nguyễn Xuân Thắng cho biết: Cuộc đời của cụ Nguyễn Văn Tố là tấm gương cao đẹp của một nhà trí thức yêu nước nồng nàn, suốt đời phấn đấu, hy sinh cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc và sự phát triển của đất nước. Hội thảo là hoạt động thiết thực và có ý nghĩa, góp phần tuyên truyền, giáo dục truyền thống yêu nước, tấm gương đạo đức cách mạng mẫu mực, sáng ngời của thế hệ cha anh cho các thế hệ hôm nay và mai sau.
Cụ Nguyễn Văn Tố bị địch bắt ở Bắc Kạn trong cuộc tấn công của quân Pháp lên Việt Bắc (Thu Đông năm 1947). Mặc dù kẻ địch dùng mọi thủ đoạn mua chuộc, tra tấn dã man, cụ Nguyễn Văn Tố đã thể hiện khí phách hiên ngang của một trí thức yêu nước, bất khuất trước kẻ thù. Ngày 25/10/1947, cụ đã anh dũng hy sinh trước mũi súng quân thù.
Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Cụ Nguyễn Văn Tố là một học giả nổi tiếng về văn hóa Việt Nam, uyên thâm cả văn hóa phương Đông và văn hóa phương Tây. Cụ đã để lại nhiều công trình nghiên cứu chuyên sâu và liên ngành, bao quát nhiều lĩnh vực khoa học như: lịch sử, văn học, văn bản học, khảo cổ học, ngôn ngữ học, dân tộc học, tôn giáo, văn hóa dân gian...
Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, là Trưởng ban Thường trực Quốc hội đầu tiên của đất nước, cụ Nguyễn Văn Tố đã cùng các thành viên Ban Thường trực Quốc hội phối hợp chặt chẽ với Chính phủ, dành nhiều thời gian chỉ đạo các tiểu ban của Quốc hội cho ý kiến về các dự án sắc lệnh của Chính phủ; xét 98 dự án Sắc lệnh, những Sắc lệnh đó đều có tính cách các đạo luật; thông qua nhiều nghị quyết về nội trị, ngoại giao. Đồng thời, tích cực phối hợp với các bộ, ngành trong việc hoàn thành các nhiệm vụ cứu đói, bình dân học vụ, phòng chống thiên tai.
Là người thông tỏ Tây học nhưng cụ Nguyễn Văn Tố luôn giữ cho mình một cốt cách dân tộc, quanh năm khăn xếp, áo the, hết lòng chăm lo xóa nạn mù chữ và nâng cao dân trí cho những người lao động. "Với lòng yêu nước nồng nàn, bản lĩnh kiên cường và tấm lòng trung chính, cụ đã đến với cách mạng như một lẽ tự nhiên", Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Quang cảnh Hội thảo. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Tham luận tại Hội thảo, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho rằng, cụ Nguyễn Văn Tố có công rất lớn trong công tác cứu đói sau khi Cách mạng tháng Tám thành công. Trên cương vị là người đứng đầu Bộ Cứu tế xã hội, Bộ trưởng Nguyễn Văn Tố đã thực hiện nhiều chuyến “vi hành” đến các địa phương Thái Bình, Thái Nguyên, Hưng Yên, Nam Định, chỉ đạo thành lập Hội Cứu đói.
Ban đầu, Hội được thành lập ở một số tỉnh đồng bằng Bắc Bộ, sau đó nhanh chóng lan rộng khắp cả nước. Từ các làng, xã, thôn, bản đến các xí nghiệp sản xuất, các cơ quan đều thành lập các hội lớn, nhỏ để vận động đồng bào đóng góp lương thực ủng hộ người nghèo. Các biện pháp cụ đưa ra đã khơi dậy truyền thống yêu nước, nhân ái, đồng cam cộng khổ, đoàn kết đùm bọc, giúp đỡ lẫn nhau của toàn dân tộc trong hoàn cảnh hiểm nghèo.
Ngoài việc thành lập Hội Cứu đói, Bộ trưởng Nguyễn Văn Tố còn trực tiếp kêu gọi các địa phương hưởng ứng lời kêu gọi tương thân, tương ái của Chủ tịch Hồ Chí Minh, thực hiện các biện pháp như “Hũ gạo tiết kiệm” và “Những ngày đồng tâm nhịn ăn”, kêu gọi đồng bào chia sẻ với những hoàn cảnh khó khăn. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền vận động các nhà tư sản, địa chủ ủng hộ tiền của, thóc gạo cứu đói cũng được chú trọng. Với sự đồng lòng của nhân dân khắp nơi trên cả nước cùng nhau đánh đuổi giặc đói, đến cuối năm 1946 nạn đói đã gần được giải quyết.
Không chỉ thực hiện các biện pháp mang tính chất hành chính nhằm đẩy lùi nạn đói, Bộ trưởng Bộ Cứu tế xã hội Nguyễn Văn Tố còn tiến hành tổ chức nhiều triển lãm về chủ đề “nạn đói” nhằm tố cáo tội ác của thực dân Pháp và phát xít Nhật đối với nhân dân ta. Đồng thời, tranh thủ kêu gọi sự ủng hộ lạc quyên của đông đảo đồng bào đối với nhân dân lao động.
Các đại biểu tham dự Hội thảo đã tập trung tham luận về những đóng góp lớn lao, nổi bật của cụ Nguyễn Văn Tố cho sự nghiệp văn hóa, giáo dục của nước nhà với vai trò là một tấm gương tiêu biểu của trí thức Việt Nam; những đóng góp to lớn của cụ đối với cách mạng Việt Nam với vai trò là một vị Bộ trưởng trong Chính phủ của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và là người đầu tiên đứng đầu Quốc hội của nước Việt Nam độc lập. Những phẩm chất đạo đức cách mạng cao quý, tư tưởng của cụ Nguyễn Văn Tố về một nhà nước dân chủ, đoàn kết, trọng dân, thương dân vẫn mãi còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.