Quang cảnh hội thảo.
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long, Quy hoạch Điện VIII được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định số 500 ngày 15-5-2023, đưa ra nhiều điểm đổi mới, trong đó có tính động và mở.
Quy hoạch này hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 theo cam kết tại COP26, đồng thời đảm bảo tốc độ tăng trưởng GDP khoảng 7%/năm giai đoạn 2021-2030 và từ 6,5 - 7,5% trong giai đoạn 2031 - 2050.
Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn đối diện nhiều khó khăn. Nhiều dự án quan trọng đang chậm tiến độ, đặc biệt là nguồn nhiệt điện khí LNG, khi chỉ có 3/13 dự án đang triển khai đúng kế hoạch. Các dự án tua-bin khí nội địa như Báo Vàng và Cá Voi Xanh gặp thách thức do chưa xác định rõ trữ lượng và tiến độ khai thác.
Nhiều dự án năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời gặp rào cản do giá điện chưa đủ hấp dẫn và quy trình thủ tục đầu tư còn phức tạp. Bên cạnh đó, các dự án điện khí nhập khẩu yêu cầu vốn đầu tư lớn, công nghệ hiện đại, thời gian chuẩn bị và xây dựng kéo dài.
Ngoài ra, tình hình trong nước và quốc tế cũng có nhiều biến động tác động đến nhu cầu tiêu thụ điện và định hướng phát triển nguồn điện. Cụ thể, Nghị quyết số 174/2024/QH15 của Quốc hội ngày 30/11/2024 đề cập đến việc tiếp tục triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận với quy mô công suất 6.000 MW, có thể làm thay đổi đáng kể cơ cấu nguồn điện quốc gia.
Bên cạnh đó, Chỉ thị số 01/CT-TTg ngày 3/1/2025 của Thủ tướng Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025 trên 8%, giai đoạn 2026 - 2030 đạt mức hai con số, kéo theo nhu cầu tiêu thụ điện tăng từ 12 - 16% mỗi năm.
Các yếu tố địa chính trị như xung đột Nga - Ukraine, căng thẳng tại Trung Đông và các biện pháp trừng phạt kinh tế cũng tác động mạnh đến giá nhiên liệu nhập khẩu và dòng vốn đầu tư FDI vào ngành điện. Ngược lại, sự phát triển của công nghệ lưu trữ năng lượng với chi phí ngày càng giảm tạo điều kiện thuận lợi để tích hợp nhiều hơn nguồn điện gió, điện mặt trời vào hệ thống.
Trước những thách thức này, Bộ Công Thương đã phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan liên quan và Viện Năng lượng xây dựng Đề án Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII. "Bộ Công Thương sẽ tiếp thu, ghi nhận những ý kiến xác đáng để chỉnh sửa và hoàn thiện trong thời gian tới", Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long nhấn mạnh.
Dự báo về nhu cầu điện về liên quan đến Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, TS Nguyễn Ngọc Hưng, Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) cho biết, giai đoạn 2016 - 2024, sản lượng điện thương phẩm toàn quốc tăng trưởng gấp 1,7 lần từ khoảng 158 tỷ kWh lên khoảng 276 tỷ kWh với tốc độ bình quân khoảng 7,2%/năm. Theo đó, tốc độ tăng trưởng 2021-2024 đạt khoảng 7,1%/năm, thấp hơn so với giai đoạn 2016 - 2020 khoảng 8%/năm.
Đại diện Viện Năng lượng cũng nêu phương pháp và nguồn số liệu dự báo nhu cầu điện với cách tiếp cận từ trên xuống: Sử dụng phương pháp đa hồi quy để điều chỉnh dự báo nhu cầu điện cho toàn quốc, các miền và các tổng công ty điện lực giai đoạn 2021 - 2030.
Cụ thể, cách tiếp cận từ dưới lên: Rà soát lại nhu cầu điện của các tỉnh trong toàn quốc từ 2010-2019 dựa theo chuỗi số liệu tiêu thụ điện thực tế của các tỉnh thành từ 2010 - 2019, dựa vào kế hoạch tiêu thụ điện các tỉnh do các tổng công ty điện lực lập và cập nhật thông tin về các hộ tiêu thụ điện lớn sẽ đưa vào trong giai đoạn đến 2025.
TS Nguyễn Ngọc Hưng cũng đưa ra 4 kịch bản nhu cầu điện cụ thể: Kịch bản thấp; Kịch bản cơ sở; Kịch bản cao; Kịch bản cao đặc biệt.
Đáng chú ý với kết quả dự báo của Kịch bản cao đặc biệt chỉ ra tốc độ tăng điện thương phẩm: Từ năm 2026 - 2030: 12,8%/năm; năm 2031 - 2040: 8,6%/năm; năm 2041- 2050: 2,8% năm. Kịch bản này phản ánh nhu cầu điện trong trường hợp nền kinh tế phát triển tăng tốc trong giai đoạn 2026 - 2030 và tiếp tục duy trì tăng trưởng cao “hai con số” trong thời gian dài. Kịch bản cũng đảm bảo dự phòng cho phát triển điện lực trong dài hạn.
Đề án Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII gồm 12 Chương. Quy hoạch điện VIII điều chỉnh đã nghiên cứu, tính toán một số kịch bản, phương án khác nhau đảm bảo tính khách quan, khoa học, tuân thủ chặt chẽ trình tự, thủ tục trong lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch. Đề án đã tuân thủ các văn kiện của Đảng, Nhà nước về định hướng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, chiến lược phát triển năng lượng, quy hoạch tổng thể quốc gia, bám sát và tiếp thu đầy đủ các chỉ đạo của Thường trực Chính phủ, Lãnh đạo Chính phủ, ý kiến góp ý của các bộ, ngành, các địa phương, các tổ chức, hiệp hội trong và ngoài nước có liên quan.