Chiến dịch phòng ngự Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng: Thắng lợi và bài học

Hội thảo là hoạt động thiết thực kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng; kỷ kiệm Năm hữu nghị đoàn kết Việt Nam - Lào, 60 năm Việt Nam và Lào thiết lập quan hệ ngoại giao (5/9/1962 - 5/9/2022). Đây cũng là dịp để các đại biểu ôn lại truyền thống đấu tranh anh hùng, bất khuất của dân tộc, tinh thần quốc tế vô sản trong sáng và cao cả của Quân đội nhân dân Việt Nam, thực hiện thắng lợi phương châm “giúp nhân dân nước bạn tức là mình tự giúp mình” trong thực hiện nhiệm vụ quốc tế giúp cách mạng Lào, góp phần hun đúc tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường cho thế hệ trẻ hai nước Việt Nam - Lào.

Biểu tượng sinh động của tình đoàn kết chiến đấu đặc biệt hai nước

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thượng tướng, Tiến sĩ Lê Huy Vịnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương,Thứ trưởng Bộ Quốc phòng nhấn mạnh, cách đây 50 năm, dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, Quân ủy Trung ương hai nước Việt Nam và Lào, liên quân Việt Nam - Lào tiến hành và giành được thắng lợi to lớn trong Chiến dịch phòng ngự Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng. Thắng lợi của Chiến dịch đã đánh bại một bước quan trọng chiến lược “Chiến tranh đặc biệt tăng cường” của Mỹ ở Lào, bảo vệ vững chắc vùng giải phóng có ý nghĩa chiến lược đối với cách mạng Lào, tạo thế phối hợp trong cuộc tiến công chiến lược năm 1972 của quân và dân ta trên chiến trường miền Nam Việt Nam. Chiến thắng Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng mùa mưa 1972 trở thành biểu tượng sinh động của tình đoàn kết chiến đấu đặc biệt Việt - Lào. Đây là lần đầu tiên ta và bạn tiến hành một chiến dịch phòng ngự hoàn chỉnh trên chiến trường Lào, để lại nhiều bài học quý về lý luận và thực tiễn phát triển của nghệ thuật chiến dịch.

Đến đầu năm 1972, thực hiện quyết tâm mở cuộc tiến công chiến lược trên chiến trường miền Nam Việt Nam, Bộ Chính trị, Trung ương Đảng và Quân ủy Trung ương ta quyết định tập trung lực lượng, bảo đảm hậu cần, kỹ thuật và vũ khí trang bị tổ chức tiến công địch trên 3 hướng: Đông Nam Bộ, Trị - Thiên và Tây Nguyên. Đồng thời, phát huy thế liên hoàn chiến trường, Trung ương Đảng, Quân ủy Trung ương hai nước Việt Nam và Lào thống nhất, ngay sau khi kết thúc Chiến dịch Cánh đồng Chum - Mường Sủi mùa khô 1971 - 1972, ta và bạn chủ động tổ chức phòng ngự, kiên quyết không để địch tái chiếm địa bàn chiến lược quan trọng Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng mùa mưa 1972, giữ vững thế chiến lược của cách mạng Việt Nam và Lào ở Thượng Lào, bảo vệ “sườn phải” cho hai chiến dịch của ta diễn ra ở Bắc Tây Nguyên và Trị - Thiên.

Dựa vào thế trận phòng ngự được ta và bạn chuẩn bị khoa học, vững chắc, có chiều sâu, bằng cách đánh mưu lược, sáng tạo, trải qua 179 ngày đêm (21/5 - 15/11/1972) liên tục chiến đấu, liên quân Việt Nam - Lào đã đánh bại cuộc tiến công quy mô lớn, có tính chất chiến lược của địch, giữ vững địa bàn chiến lược quan trọng Cánh đồng Chum. Liên quân Việt Nam - Lào đã đánh tổng cộng 244 trận, loại khỏi vòng chiến đấu 5.759 tên địch; đánh bại 8 binh đoàn cơ động, 3 tiểu đoàn quân Thái Lan, bắn rơi 38 máy bay, thu 859 súng các loại…

Thượng tướng Lê Huy Vịnh khẳng định, Chiến thắng Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng mùa mưa 1972 đánh dấu bước trưởng thành lớn về nhận thức, tư tưởng, kỹ thuật, chiến thuật và cách đánh trong điều kiện phòng ngự kéo dài suốt mùa mưa, khả năng tiếp tế khó khăn. Việc tiêu diệt một bộ phận lớn sinh lực địch, giữ vững Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng trong mùa mưa năm 1972 đã làm thay đổi cục chiến trường có lợi cho cách mạng Lào, tạo thế phối hợp hiệu quả với chiến trường miền Nam Việt Nam trong cuộc tiến công chiến lược năm 1972.

Trung tướng Trịnh Văn Quyết,  Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam cho biết, Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng là một địa bàn có giá trị chiến lược quan trọng về quân sự, chính trị, kinh tế đối với nước Lào, là một hướng chiến lược trong kháng chiến của ba nước Đông Dương và có tính chất phối hợp với chiến trường chung rất quan trọng, nhất là đối với cách mạng Việt Nam. Nhận thấy tầm quan trọng của địa bàn Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng đối với nước Lào, Mỹ và lực lượng tay sai tìm mọi cách để chiếm lại khu vực này trong mùa mưa hằng năm. Giữa tháng 4 năm 1972, ngay sau khi liên quân Việt - Lào vừa kết thúc chiến dịch tiến công mùa khô, địch ra sức nống lấn nhằm đẩy lùi lực lượng của ta và bạn, chiếm lại khu vực Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng để giành thế chủ động trên chiến trường.

Chiến dịch phòng ngự Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng diễn ra từ ngày 21/5 đến ngày 15/11/1972. Trải qua 4 đợt chiến đấu, với 244 trận đánh lớn, nhỏ, trong điều kiện vô cùng khắc nghiệt của mùa mưa nhưng quân tình nguyện Việt Nam cùng với quân và dân Lào đã kiên cường, dũng cảm vượt qua mưa bom, bão đạn của kẻ thù, đánh lui các đợt tiến công của địch vào khu vực phòng ngự; đồng thời chủ động phản kích và đưa lực lượng ra tuyến trung gian đánh tiêu hao địch, phá thế tiến công của chúng và cuối cùng đã đánh bại hoàn toàn cuộc tiến công quy mô lớn có tính chất chiến lược của Mỹ và tay sai; giữ vững địa bàn chiến lược trọng yếu Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng, bảo đảm thế liên hoàn vững chắc cho vùng căn cứ địa của cách mạng Lào, kịp thời thực hiện nhiệm vụ phối hợp với chiến trường trong nước.

Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An Thái Thanh Quý cho biết, tham gia các hoạt động phối hợp với quân tình nguyện Việt Nam, quân và dân tỉnh Xiêng Khoảng mùa mưa năm 1972, tỉnh Nghệ An đã điều động 2 tiểu đoàn bộ binh, 2 đại đội binh chủng và Đại đội 211 của huyện Tương Dương cùng 1.000 dân công hỏa tuyến trực thuộc Mặt trận 772 trong Chiến dịch 972 do Quân khu 4 tiến hành tại chiến trường Lào.

Những thắng lợi mà các lực lượng của Nghệ An giành được tại Mặt trận 772 đã góp phần vào thắng lợi của Chiến dịch chiến dịch phòng ngự Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng.

Bồi đắp, thắt chặt tình đoàn kết hữu nghị đặc biệt Việt - Lào

Trung tướng Trịnh Văn Quyết nhấn mạnh, 50 năm đã trôi qua nhưng giá trị lịch sử và ý nghĩa thắng lợi của Chiến dịch phòng ngự Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng vẫn vẹn nguyên giá trị.

Thắng lợi của Chiến dịch đã thể hiện quyết tâm, tài thao lược của Trung ương Đảng Lao động Việt Nam, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng Tư lệnh trong việc giữ vững và làm chủ địa bàn chiến lược này. Thắng lợi đó làm cho học thuyết Ních-xơn ở Lào bị thất bại thêm một bước, góp phần thay đổi cục diện chiến trường ba nước Đông Dương, thúc đẩy phong trào cách mạng ở mỗi nước tiếp tục giành những thắng lợi mới.

Quá trình phối hợp chiến đấu cùng với quân và dân Lào giữ vững khu vực Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng đã tiếp tục bồi đắp, thắt chặt tình đoàn kết hữu nghị đặc biệt Việt - Lào, củng cố niềm tin của hai Đảng, hai Nhà nước, hai dân tộc trong chống kẻ thù chung là đế quốc Mỹ và tay sai; góp phần làm phong phú thêm một bước về lý luận nghệ thuật chiến dịch Việt Nam, thể hiện bước trưởng thành lớn về nhận thức tư tưởng trong tác chiến phòng ngự.

Thượng tướng Lê Huy Vịnh khẳng định, chiến thắng đó in đậm mốc son trong dòng chảy lịch sử cách mạng Việt Nam, một trong những biểu tượng sinh động của tình đoàn kết chiến đấu đặc biệt giữa Đảng, Nhà nước, Quân đội và nhân dân hai nước Việt - Lào. Đây là thắng lợi của một chiến dịch phòng ngự hoàn chỉnh được ta và bạn tổ chức trên chiến trường Lào, với nhiều cách đánh sáng tạo, linh hoạt, hiệu quả, để lại nhiều kinh nghiệm quý, góp phần làm phong phú lý luận về nghệ thuật chiến dịch.

Nghiên cứu, vận dụng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay

Ban Tổ chức hội thảo cho biết đã nhận được hơn 80 tham luận của các đồng chí lãnh đạo Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị, Bộ Tổng Tham mưu; lãnh đạo các cơ quan Trung ương và địa phương; các quân khu, quân chủng, binh chủng, quân đoàn, binh chủng; các học viện, nhà trường, viện nghiên cứu, các nhân chứng lịch sử, tướng lĩnh, sĩ quan, các nhà khoa học trong và ngoài Quân đội. Đặc biệt, có sự tham gia của Đại sứ và Tùy viên quốc phòng nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào.

Các tham luận đã tập trung luận giải nhiều nội dung cụ thể, với nguồn tư liệu phong phú, tiếp cận đa chiều, góp phần làm sáng tỏ nhiều vấn đề về lý luận và thực tiễn, khẳng định thành công xuất sắc trong lãnh đạo, điều hành chiến tranh cách mạng của Đảng; rút ra những bài học kinh nghiệm có giá trị sâu sắc đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

Đó là, Chiến thắng Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng mùa mưa năm 1972 thể hiện thành công xuất sắc trong lãnh đạo, chỉ đạo chiến tranh cách mạng của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương hai nước Việt Nam - Lào. Sự chỉ đạo chiến lược sắc sảo, đúng đắn, kịp thời và thống nhất đó là nhân tố quan trọng nhất và mang tính quyết định đưa đến thắng lợi của Chiến dịch phòng ngự Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng.

Thực tiễn thắng lợi của Chiến dịch đã minh chứng về việc trong chiến tranh cách mạng giải phóng dân tộc, cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, đoàn kết chiến đấu giữa ba nước Đông Dương, đặc biệt là giữa cách mạng Việt Nam và cách mạng Lào là quy luật sống còn, quyết định đến sự tồn vong của nền độc lập, tự do, hòa bình và phát triển của mỗi nước và khu vực.

Thắng lợi của Chiến dịch phòng ngự Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng cũng đánh dấu bước phát triển nghệ thuật chiến dịch, góp phần làm phong phú thêm lý luận về nghệ thuật quân sự của Quân đội ta; để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay.

Theo Thiếu tướng, Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Nhiên, Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự, Bộ Quốc phòng, hiện nay, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Vận dụng những bài học kinh nghiệm của Chiến thắng Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng mùa mưa năm 1972 vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, đòi hỏi chúng ta phải luôn bám sát tình hình, đánh giá đúng cục diện thế giới, khu vực đề ra đường lối, chính sách phù hợp phục vụ cho chiến lược bảo vệ Tổ quốc. Đặc biệt, phải nắm bắt, dự báo được các xu hướng trong quan hệ quốc tế, khu vực cũng như mục tiêu, lợi ích, ý đồ chiến lược của từng nước, nhất là các nước lớn; dành ưu tiên cho việc củng cố quan hệ hợp tác, hữu nghị với các nước láng giềng; nhận thức sâu sắc quan điểm “Đông Dương là một chiến trường”, không ngừng tăng cường, phát triển quan hệ đặc biệt Việt Nam – Lào phát triển lên tầm cao mới.

Thiếu tướng Nguyễn Hoàng Nhiên khẳng định để bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền của Tổ quốc, ngăn chặn nguy cơ xung đột vũ trang, chiến tranh từ sớm, từ xa, phải chủ động và thường xuyên chăm lo xây dựng, củng cố thế trận quốc phòng toàn dân vững mạnh, xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố vững chắc; đặc biệt chú trọng xây dựng “thế trận lòng dân”, nhất là ở địa bàn chiến lược, trọng điểm, biên giới, biển, đảo; chăm lo xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, có chất lượng tổng hợp và sức chiến đấu ngày càng cao; tiếp tục tổ chức, sắp xếp biên chế quân đội theo hướng tinh, gọn, mạnh phù hợp với điều kiện mới…