Cán bộ hướng dẫn thủ tục lấy số cho người dân tại Trung tâm Dịch vụ công Thành phố Vinh.
Nhiều cơ hội mới
Việc không tổ chức đơn vị hành chính cấp huyện sẽ tạo ra cơ hội lớn là mở rộng không gian phát triển cho mỗi địa phương; phân cấp, phân quyền mạnh hơn, tăng tính chủ động cho cấp xã trong hoạch định, quyết định đường hướng phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, thực hiện nhiệm vụ chính trị, giải quyết khó khăn, vướng mắc của nhân dân. Người dân, doanh nghiệp giảm bớt được thủ tục hành chính khi giảm các tầng nấc trung gian. Cán bộ, công chức cấp xã có cơ hội hoàn thiện và phát huy tối đa khả năng, năng lực.
Ông Phạm Thương Mại, Phó Chủ tịch UBND xã Khánh Sơn, huyện Nam Đàn cho biết: Tại xã Khánh Sơn, 100% cán bộ, công chức có trình độ đại học và trung cấp chính trị, trong đó độ tuổi từ 35 - 50 chiếm 80%. Khi được tăng thêm chức năng, nhiệm vụ là cơ hội để họ nỗ lực, vươn lên, tự học hỏi nhằm phát huy tối đa khả năng, năng lực, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ở giai đoạn mới. Tuy vậy, khi không tổ chức đơn vị cấp huyện cũng đặt ra những thách thức cho cán bộ, công chức cấp xã; nhiều nhiệm vụ, thẩm quyền của cấp huyện sẽ chuyển cho cấp xã; đồng thời, hợp nhất xã với quy mô dân số, diện tích tăng hơn gấp nhiều lần so với hiện tại. Khối lượng công việc lớn hơn, địa bàn quản lý mở rộng hơn, kể cả yêu cầu thay đổi cách quản lý, điều hành trong thời đại khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ và hội nhập quốc tế sâu rộng như hiện nay sẽ là áp lực cho cán bộ, công chức cấp xã.
Nhiều địa phương ở các huyện vùng cao như Tương Dương, Kỳ Sơn, Quế Phong... đang đứng trước thách thức, khó khăn khi cán bộ cấp xã phải đưa ra quyết định quan trọng mà trước đây thuộc thẩm quyền cấp huyện. Cùng với đó, hiện ở cấp xã đang thiếu cán bộ có trình độ chuyên môn chuyên sâu về kinh tế, kỹ thuật, tài chính, pháp luật… Đây là những yếu tố gây khó khăn trong thực hiện nhiều công việc ở cơ sở khi không còn “điểm tựa” cấp huyện, đặc biệt là việc giải phóng mặt bằng, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quản lý đất đai, khoáng sản, thu hút đầu tư phát triển kinh tế…
Ông Lữ Văn Cương, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Tri Lễ, huyện Quế Phong phân tích: Hiện nay, đội ngũ cán bộ công chức cấp xã từng bước được chuẩn hóa về trình độ, năng lực. Tuy nhiên so với cán bộ, công chức ở các cơ quan cấp trên thì cấp xã vẫn còn một bộ phận thiếu tính chuyên nghiệp, kinh nghiệm, nghiệp vụ chuyên ngành, hạn chế về kỹ năng giao tiếp, thực thi công vụ để giải quyết nhanh gọn, thấu đáo công việc. Bên cạnh đó, tỉnh Nghệ An có diện tích rộng sẽ là khó khăn cho cấp xã trong việc kết nối, phối hợp với các cơ quan cấp tỉnh, đặc biệt, khi có vấn đề phức tạp hoặc cần sự hỗ trợ về chuyên môn.
Cần bộ tiêu chí lựa chọn cán bộ cấp xã
Những năm qua ở Nghệ An, năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị của cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn tỉnh ngày càng được nâng cao.
Những năm qua ở Nghệ An, năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị của cán bộ, công chức cấp xã ngày càng được nâng cao. Cán bộ, công chức được hỗ trợ tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và chính trị. Nhiều cơ sở, tỷ lệ cán bộ được chuẩn hóa cao. Đến tháng 1/2024, số cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp xã (bao gồm Bí thư, Phó Bí thư, Ủy viên Ban Thường vụ, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ cấp xã; lãnh đạo HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã) có trình độ chuyên môn từ đại học trở lên chiếm 94,2% và trình độ lý luận chính trị từ trung cấp trở lên là 94,3%.
Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND huyện Thanh Chương Trình Văn Nhã cho biết: Ở cấp xã của huyện, nhiều địa phương đã thu hút được công chức tốt nghiệp đại học chính quy loại xuất sắc, giỏi về công tác, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã có chất lượng hơn. Chủ trương không tổ chức đơn vị hành chính cấp huyện và hợp nhất cấp xã góp phần giảm khoảng 50% đơn vị hành chính cấp xã so với hiện tại đang đặt ra những vấn đề đòi hỏi đội ngũ nhân lực cấp xã phải vươn lên mạnh mẽ. Thách thức đặt ra là cần phải xây dựng đội ngũ này ngang tầm với nhiệm vụ trong điều kiện mới; đồng thời, cần xây dựng mối quan hệ công tác giữa tỉnh và cấp xã.
Ông Nguyễn Hồ Cảnh, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Chính trị tỉnh Nghệ An cho rằng: Khi bước vào thời kỳ đổi mới, đặc biệt trong thời kỳ cách mạng 4.0, đội ngũ cán bộ các cấp, đặc biệt là cán bộ cấp cơ sở đều được chuẩn hóa trình độ, có bằng đại học; trên cơ sở chức trách nhiệm vụ, vị trí việc làm phải thực hiện nghiêm việc “việc chọn người” thay vì “người chọn việc” như lâu nay. Vì vậy, mỗi cán bộ, công chức cấp xã nếu không bắt kịp xu thế sẽ tự bị bỏ lại phía sau và bị loại khỏi “cuộc chơi”. Khi cơ chế điều hành sắp tới là hướng về cơ sở, giải quyết trực tiếp với dân, sát dân, gần dân và người dân sẽ đánh giá cán bộ. Người dân hy vọng thông qua mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, rõ ràng cấp xã được giao thẩm quyền, nhiệm vụ lớn hơn, vì vậy cũng đòi hỏi cán bộ phải vươn mình, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Xã hội ngày càng phát triển, công nghệ đóng vai trò quan trọng với yêu cầu chuyển đổi số mạnh mẽ, xây dựng chính quyền điện tử. Việc quản lý, điều hành và phục vụ nhân dân đòi hỏi cán bộ cấp xã phải có trình độ chuyên môn sâu, tư duy khoa học và khả năng thích ứng nhanh với sự thay đổi của khoa học công nghệ và hội nhập quốc tế.
Ông Hồ Nhật Anh, Phó Bí thư, Chủ tịch HĐND xã Thuận Long, huyện Quỳnh Lưu phân tích: Trước đây điều kiện học tập hạn chế nên hiện vẫn còn cán bộ, công chức có trình độ cao đẳng, trung cấp hoặc chưa đào tạo chính quy, bài bản ngay từ đầu, tuy nhiên họ vẫn đáp ứng công việc hiện nay. Với quy mô hợp nhất tới đây sẽ mở rộng hơn, khối lượng công việc nhiều hơn, đòi hỏi trình độ cán bộ, công chức phải cao hơn, áp dụng công nghệ vào giải quyết công việc nhiều hơn. Bên cạnh đó, cách tiếp cận, giải quyết công việc với dân phải nhanh hơn và kỳ vọng của dân cũng cao hơn; vì vậy trách nhiệm của cán bộ, công chức cũng nặng nề hơn. Việc tổ chức lại cấp phường, xã theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, trong đó chất lượng cán bộ công chức là yêu cầu cấp thiết để đảm bảo các hoạt động phục vụ người dân và doanh nghiệp.
“Để làm được điều đó trước hết phải xây dựng được quy chế, quy định, tiêu chuẩn phù hợp đúng với chức năng, nhiệm vụ phân công công việc, tránh tình trạng “đầu voi đuôi chuột”. Bộ máy cũng không nhất thiết phải nhiều, cùng với chuẩn hóa trình độ thì phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ bởi đây là cấp gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân chứ không phải đi kiểm tra giám sát. Bên cạnh đó, công tác tuyển dụng và đào tạo cán bộ công chức cần được cải tiến; tuyển chọn dựa trên năng lực thực tế, không chỉ dựa vào bằng cấp hay thâm niên; tăng cường thi tuyển theo vị trí việc làm thay vì tuyển dụng chung chung; đồng thời có các cơ chế thu hút nhân tài, cải thiện chế độ đãi ngộ", ông Hồ Nhật Anh nêu ý kiến.
Nhiều ý kiến cũng cho rằng, cần trao quyền tự chủ nhiều hơn cho UBND phường, xã trong việc quản lý nhân sự và ngân sách, giúp nâng cao hiệu quả vận hành bộ máy; hợp nhất hoặc cắt giảm một số bộ phận không còn phù hợp; ứng dụng công nghệ trong quản lý hành chính, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính. Cùng với đó, khi sáp nhập xã lớn hơn, không tổ chức cấp huyện, cán bộ xã cần có tư duy kinh tế để lập kế hoạch tốt, năng lực kết nối các chương trình phát triển của tỉnh, Trung ương và quốc tế, góp phần thúc đẩy sự phát triển của địa phương.