Thị trường xe máy điện: Sàng lọc khốc liệt

Xe xăng chững lại, xe điện tăng tốc

Theo Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM), doanh số bán xe của 5 đơn vị thành viên (gồm Honda, Yamaha, Suzuki, SYM và Piaggio) trong quý III/2025 đạt 621.732 xe, giảm 9,37% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng cộng, trong 9 tháng năm 2025, các đơn vị thành viên VAMM đã tiêu thụ 1,9 triệu xe, gần như đi ngang so với cùng kỳ năm trước.

Các chuyên gia cho rằng doanh số trên phản ánh tâm lý thận trọng của người tiêu dùng trước thông tin hạn chế xe xăng lưu thông ở một số thành phố lớn, đặc biệt là Hà Nội có thể sẽ áp dụng cấm xe máy xăng trong Vành đai 1 từ ngày 1/7/2026 theo Chỉ thị 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường ban hành ngày 12/7/2025. Trong xu hướng đó, nhiều khách hàng có tâm lý chờ đợi sản phẩm xanh, chi phí vận hành thấp và thân thiện môi trường hơn.

Trong số các thành viên VAMM, hiện chỉ có Honda và Yamaha bắt đầu triển khai hoạt động kinh doanh xe máy điện. Honda ra mắt hai mẫu ICON e: và CUV e: hướng đến người dùng đô thị, trong khi Yamaha giới thiệu Neo’s, mẫu xe điện đầu tiên dành cho khu vực Đông Nam Á. Dù vậy, doanh số của VAMM vẫn chủ yếu đến từ xe xăng truyền thống, cho thấy quá trình chuyển đổi của khối liên doanh còn chậm so với tốc độ tăng trưởng của thị trường.

Ngược lại, phân khúc xe máy điện đang bứt phá mạnh mẽ. Theo thống kê của Motorcycle Data (tổ chức chuyên cung cấp dữ liệu và thống kê về thị trường xe máy trên toàn cầu), trong 8 tháng năm 2025 tại Việt Nam, phân khúc xe điện hạng nhẹ (tương đương dưới 50cc) tăng gần 90%, còn xe điện công suất cao (trên 50cc) tăng tới 197%. Trong đó, VinFast dẫn đầu thị trường với mức tăng trưởng 447%, liên tục mở rộng hệ thống trạm sạc, triển khai các chương trình ưu đãi và ra mắt nhiều dòng xe điện thế hệ mới.

Dù không công bố doanh số, nhưng Yadea - thương hiệu xe máy điện Trung Quốc khẳng định sự hiện diện tại Việt Nam bằng việc đầu tư nhà máy lắp ráp thứ hai tại Bắc Giang và chiến lược “nội địa hóa sản xuất”. Tương tự, Dat Bike, startup Việt Nam tiên phong trong mảng xe điện hiệu suất cao, vẫn giữ được sức hút nhờ hướng đi khác biệt… Các thương hiệu này cũng mở rộng mạnh mạng lưới phân phối, góp phần thúc đẩy xu hướng chuyển đổi xanh trong lĩnh vực giao thông hai bánh.

Cuộc sàng lọc khốc liệt và tương lai ngành xe hai bánh

Sự tăng trưởng nóng “vàng thau lẫn lộn” của xe điện trong hai năm qua đang đưa thị trường bước vào giai đoạn sàng lọc tự nhiên. Hàng chục thương hiệu nhỏ, chất lượng sản phẩm không đảm bảo hoặc thiếu năng lực dịch vụ sau bán hàng, đang dần rút lui.

Chuyên gia xe điện Nguyễn Hữu Nam nhận định: “Thị trường xe máy điện Việt Nam đang trải qua chu kỳ điều chỉnh cần thiết. Sau giai đoạn bùng nổ, chỉ những doanh nghiệp có năng lực công nghệ, chuỗi cung ứng và hệ sinh thái dịch vụ vững mạnh mới có thể trụ lại lâu dài”.

Bên cạnh các thương hiệu nội địa như VinFast, Dat Bike, sự nhập cuộc của Honda và Yamaha đang giúp thị trường trở nên chuyên nghiệp và chuẩn hóa hơn. Việc hai “ông lớn” truyền thống đầu tư mạnh cho xe điện thể hiện xu hướng không thể đảo ngược, đồng thời thúc đẩy các doanh nghiệp khác phải nâng cao tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng pin và bảo hành.

Khảo sát của MotorData (2025) cho thấy, 68% người tiêu dùng Việt Nam coi chất lượng pin và chính sách bảo hành là yếu tố hàng đầu khi chọn xe điện. Các hãng như VinFast, Yadea, Honda và Yamaha đều đã kéo dài thời gian bảo hành pin lên 5-7 năm, mở rộng mạng lưới bảo dưỡng và đào tạo kỹ thuật viên chuyên sâu.

Tuy nhiên, quá trình phát triển xe điện vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Hạ tầng sạc điện còn hạn chế, đặc biệt ở các khu dân cư, chung cư cũ. Ngoài ra, vấn đề độ bền pin, chi phí thay thế và chuẩn hóa linh kiện vẫn cần được giải quyết đồng bộ. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng Bộ Công Thương đang hoàn thiện bộ tiêu chuẩn quốc gia cho pin, sạc và an toàn kỹ thuật xe điện, dự kiến áp dụng từ năm 2026 được kỳ vọng sẽ chấn chỉnh thị trường, loại bỏ sản phẩm kém chất lượng và tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Theo các chuyên gia ô tô và xe máy, ở góc độ kinh tế - xã hội, xe điện mang lại nhiều lợi thế vượt trội: chi phí vận hành thấp hơn xe xăng tới 70%, không phát thải khí CO₂, không tiếng ồn và phù hợp với chiến lược chuyển đổi năng lượng xanh quốc gia. Chính phủ cũng đang xem xét ưu đãi thuế nhập khẩu linh kiện, miễn lệ phí trước bạ cho xe điện, khuyến khích đầu tư nhà máy sản xuất pin, mô-tơ và linh kiện trong nước.

Các chuyên gia dự báo, đến năm 2026, Việt Nam có thể đạt mốc 2 triệu xe máy điện lưu hành, song chỉ còn khoảng 5 - 6 thương hiệu lớn đủ sức duy trì vị thế. Sự thu hẹp về số lượng nhưng mở rộng về chất lượng được kỳ vọng sẽ đưa thị trường vào chu kỳ phát triển ổn định hơn, tập trung vào sản phẩm bền vững, dịch vụ hậu mãi chuyên nghiệp và tiêu chuẩn quốc tế.

“Cuộc sàng lọc đang diễn ra khốc liệt, nhưng đó là quá trình cần thiết để ngành xe máy Việt Nam trưởng thành. Doanh nghiệp nào vượt qua được giai đoạn này sẽ trở thành trụ cột cho ngành xe điện Việt Nam trong thập niên tới”, ông Nguyễn Hữu Nam khẳng định.

Các chuyên gia cho rằng, sự chuyển mình của thị trường xe máy Việt Nam không chỉ phản ánh sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng, mà còn cho thấy tầm ảnh hưởng ngày càng lớn của xu hướng giao thông xanh. Từ chỗ chỉ là lựa chọn thay thế, xe máy điện đang trở thành trụ cột chiến lược của ngành công nghiệp hai bánh, góp phần định hình một tương lai giao thông sạch, tiết kiệm và bền vững hơn.