Phát triển các sản phẩm cho vay tiêu dùng hợp lý, góp phần ngăn tín dụng ‘đen’

Tại Hội thảo “Tài chính tiêu dùng - Kênh dẫn vốn hiệu quả với người yếu thế” do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) phối hợp với Vụ Tín dụng các ngành kinh tế - Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tổ chức ngày 18/10, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết: “NHNN đã triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng hoạt động tài chính tiêu dùng. Hệ thống khuôn khổ pháp lý về cho vay tiêu dùng nói chung và tài chính tiêu dùng nói riêng được NHNN hoàn thiện, bổ sung phù hợp với đặc thù cho vay tiêu dùng, tạo điều kiện phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng an toàn, lành mạnh”.

Trong 5 năm gần đây, tín dụng tiêu dùng phát triển mạnh mẽ, tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 20%/năm. Ví dụ tính đến ngày 30/6, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đạt 11,4 triệu tỷ đồng, tăng 9,35% so với cuối năm 2021, trong đó cho vay phục vụ nhu cầu đời sống, tiêu dùng đạt khoảng 2,32 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 22,22% dư nợ toàn nền kinh tế, tăng 11,56% so với cuối năm 2021. 

Dịch vụ tài chính tiêu dùng đang góp phần giúp người dân, đặc biệt là những đối tượng yếu thế, tiếp cận được dòng vốn của các công ty tài chính chính thức, góp phần đẩy lùi tín dụng “đen”, bảo đảm an ninh, trật tự xã hội.

Hiện chỉ có 16 công ty tài chính được NHNN cấp phép hoạt động với 17 chi nhánh, 41 văn phòng đại diện và 74.337 điểm giới thiệu dịch vụ trên toàn quốc. Tính đến 30/6, tổng tài sản của khối các công ty tài chính là 240.348 tỷ đồng, tăng khoảng 7% so với thời điểm cuối năm 2021; Vốn điều lệ của các công ty tài chính là 31.235 tỷ đồng, tăng 3,54% so với thời điểm cuối năm 2021, trong đó Công ty tài chính Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng có mức vốn điều lệ cao nhất là 10.928 tỷ đồng.

Đến ngày 30/9, dư nợ cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính tiêu dùng đạt khoảng 145 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 20% so với cuối năm 2021, chiếm gần 6% dư nợ cho vay tiêu dùng của hệ thống và chiếm 1,3% dư nợ toàn nền kinh tế. 

Bên cạnh những kết quả đạt được, các công ty tài chính cũng gặp một số khó khăn, phạm vi và quy mô hoạt động còn hạn chế, tiềm ẩn nhiều rủi ro, dẫn đến chưa phát huy đầy đủ vai trò của loại hình tổ chức tín dụng chuyên biệt này. Bên cạnh đó, hoạt động không lành mạnh của các tổ chức cung cấp tài chính tiêu dùng không do NHNN cấp phép và hoạt động “tín dụng đen” đã gây bức xúc dư luận, ảnh hưởng bất lợi đến hoạt động và uy tín của các công ty tài chính tiêu dùng.

Phát triển tín dụng tiêu dùng là một xu hướng tất yếu, tuy nhiên phải đảm bảo được sự lành mạnh. Đây là hai yếu tố đi cùng với nhau. Hơn thế nữa, cần phải đảm bảo được sự công bằng, minh bạch để người vay cũng như người cho vay luôn được an toàn. 

Trong cuộc sống, người dân, nhất là những người yếu thế, những người có thu nhập thấp, rất cần vay vốn để phục vụ những nhu cầu rất bức thiết. Nếu những đối tượng này không có tài sản bảo đảm, không có điều kiện vật chất để thế chấp cho những khoản tiền vay, mặc những khoản tiền này là không lớn. Làm thế nào để giải quyết hài hoà vấn đề này một cách thoả đáng?. Có như vậy tài chính tiêu dùng mới phát triển một cách thực sự lành mạnh, ổn định.

Trong quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, tài chính tiêu dùng được xem là một nội dung quan trọng để thực hiện Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Rõ ràng, đây là chủ trương, giải pháp để giải quyết bài toán xoá đói giảm nghèo của đất nước. Có thể nói, tài chính tiêu dùng có ý nghĩa nhân văn, ý nghĩa xã hội rất lớn.

Trong câu chuyện tài chính tiêu dùng, cho vay tiêu dùng này, nhất là đối với phân khúc người nghèo, người có thu nhập thấp, chúng ta có cả hệ thống Ngân hàng Chính sách Xã hội rất lớn. Bên cạnh đó, có rất nhiều công ty tài chính vi mô, chương trình dự án tại các địa phương.

Đến nay, chính thức có 4 tổ chức tài chính vi mô với dư nợ hơn 10.000 tỷ đồng, 75 chương trình, dự án tín dụng vi mô ở các địa phương ở 35 tỉnh, thành phố. Tất cả những loại hình này đang là kênh cùng với các công ty tài chính tiêu dùng tạo điều kiện cho những người dân yếu thế tiếp cận được dịch vụ tài chính, tiếp cận được vốn vay để phục vụ nhu cầu cấp thiết trong cuộc sống.

Không chỉ tìm kiếm giải pháp nhằm tạo nên môi trường lành mạnh, thuận lợi, hợp lý để các công ty tài chính tiêu dùng phát triển, Phó Thống đốc nhấn mạnh: "cần quán xuyến đến cả những loại hình mà chúng ta đã, đang triển khai trong tập thể hệ thống các tổ chức tín dụng hiện nay; cần có hệ thống đa dạng với nhiều phân khúc khác nhau để cung ứng vốn cho các đối tượng khác nhau với các mức độ khác nhau tại nhiều địa bàn tỉnh, thành phố".

Theo Phó Thống đốc Đào Minh Tú, các đơn vị thuộc NHNN, các công ty tài chính các chuyên gia, nhà khoa học… cần làm rõ hiệu quả của tài chính tiêu dùng, cơ hội phát triển và khó khăn, thách thức cũng như xu hướng phát triển của tài chính tiêu dùng; phân biệt bản chất hoạt động công ty tài chính tiêu dùng được NHNN cấp phép, quản lý và công ty tài chính khác. Trên cơ sở đó, đánh giá làm rõ được các vần đề có thể phát sinh và đề xuất biện pháp quản lý hiệu quả, chặt chẽ hơn. Đây là một trong những giải pháp thiết thực để ngăn ngừa tín dụng “đen”.

“Ngoài ra, cần đề xuất giải pháp, cơ chế, chính sách cần sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới để tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ và tạo thuận lợi cho hoạt động tài chính tiêu dùng, góp phần đẩy lùi tín dụng ‘đen’. Biện pháp hỗ trợ triển khai gói tín dụng 20.000 tỷ đồng với lãi suất ưu đãi cho công nhân lao động theo thỏa thuận của hai công ty tài chính tiêu dùng HD Saison, FE Credit và Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam. Gói hỗ trợ này có tính chất vừa là thử nghiệm, vừa là triển khai thí điểm, để tạo tiền đề nhân rộng mô hình này nếu có hiệu quả”, Phó Thống đốc NHNN cho biết.

Theo lãnh đạo NHNN, trong 6 tháng tới, nếu gói hỗ trợ này cho kết quả tốt, toàn bộ 16 công ty tài chính tiêu dùng cũng có thể triển khai theo mô hình trên. “Có sự tham gia của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, rủi ro sẽ giảm đi, lãi suất cũng thấp hơn. Tôi tin chắc gói tín dụng này sẽ hiệu quả”, Phó Thống đốc nhấn mạnh.