Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Frontiers in Marine Science ngày 4/11, mặc dù từng ghi nhận hành vi tương tự của các đàn cá voi sát thủ ở Nam Phi, Australia và California (Mỹ), nhưng đây là lần đầu tiên hiện tượng này được ghi nhận tại Mexico.
Trong một vụ việc được ghi lại vào tháng 8/2020 bằng nhiều máy quay, trong đó có thiết bị bay không người lái ghi hình từ trên cao, một nhóm gồm năm con cá voi sát thủ cái đã phối hợp tấn công một con cá mập trắng non, moi gan ra rồi chia nhau ăn (xem video dưới. Nguồn: CNN).
Vài phút sau, nhóm này tiếp tục tấn công một con cá mập trắng non khác và cũng moi gan thành công.
Một đoạn ghi hình khác vào tháng 8/2022 cho thấy một nhóm cá voi sát thủ gồm cả đực và cái tấn công một con cá mập trắng non ở cùng khu vực rồi ăn gan của nạn nhân.
Nghiên cứu cho biết trong hai trong ba vụ săn mồi được ghi hình, cá voi sát thủ đã vô hiệu hóa cá mập bằng cách lật ngửa nạn nhân, khéo léo tránh những nhát cắn có thể phá hỏng cuộc tấn công.
Hành động lật ngửa này có thể khiến cá mập rơi vào trạng thái bất động do kích thích, giúp cá voi sát thủ dễ hành động hơn.
Việc xử lý con mồi và gây ra trạng thái bất động có thể dễ thực hiện hơn với cá mập trắng nhỏ so với cá mập lớn, đồng thời giảm nguy cơ bị thương do cắn.
Báo cáo viết thêm: “Nguồn tư liệu của chúng tôi cho thấy rõ sự nhất quán trong các đòn tấn công lặp lại, chứng tỏ khả năng điều khiển linh hoạt của cá voi sát thủ khi tìm cách lật ngửa con cá mập, nhiều khả năng nhằm tạo ra trạng thái bất động và tiếp cận cơ quan nội tạng mà không bị gián đoạn”.
Ông Erick Higuera, nhà quay phim động vật hoang dã kiêm nhà sinh vật học biển tại tổ chức phi lợi nhuận Conexiones Terramar, bình luận rằng ông ngạc nhiên khi thấy cá voi sát thủ săn cá mập trắng tại cùng một khu vực trong những năm khác nhau.
Theo nhóm nghiên cứu, điều này có thể cho thấy cá mập trắng non đang trở thành mục tiêu săn mồi theo mùa của cá voi sát thủ. Hiện tượng này trở thành một áp lực đáng kể đối với quần thể cá mập trắng.
Ông Higuera nói: “Phát hiện này cung cấp thêm thông tin về sinh thái học của cá voi sát thủ tại vịnh California, có thể được sử dụng cho công tác bảo tồn và duy trì cả hai loài cá voi sát thủ và cá mập trắng”.
Bà Alison Towner, nhà sinh vật học biển tại Đại học Rhodes (Nam Phi) nói rằng bằng chứng mà nghiên cứu đưa ra là rất thuyết phục. Bà nói: “Hình ảnh ghi bằng thiết bị bay không người lái có giá trị đặc biệt. Chúng ta lần đầu tiên ghi lại và công bố cảnh cá voi sát thủ giết cá mập trắng tại Nam Phi và điều đó đã thay đổi cách hiểu của chúng ta về tương tác giữa hai loài này. Video mới ghi được tại Mexico cho phép chúng ta so sánh hành vi giữa các nhóm cá voi sát thủ và quần thể cá mập khác nhau”.
Bà Towner nhấn mạnh rằng dù hành vi này không phải trường hợp đơn lẻ, nhưng cũng không phổ biến trong toàn bộ quần thể cá voi sát thủ. Bà giải thích: “Có vẻ như hành vi này chỉ xuất hiện ở một số nhóm cá voi sát thủ đã học được kỹ thuật này và mức độ ảnh hưởng phụ thuộc vào tần suất hành vi diễn ra tại mỗi khu vực. Một khi kỹ thuật này xuất hiện trong một nhóm, nó trở thành một phần văn hóa săn mồi của chúng”.
Bà Towner nhấn mạnh vào hành vi nhắm vào gan cá mập – bộ phận giàu dinh dưỡng và có kích thước lớn so với cơ thể cá mập. Bà nói: “Đối với những con cá voi sát thủ biết cách xử lý cá mập an toàn, phần thưởng dinh dưỡng thu được là rất lớn”.