Vì sao cơ quan khí tượng dự đoán sai trận lũ ‘nghìn năm có một’ ở Trung Quốc?

Theo Báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (Hong Kong, Trung Quốc), bà Su Aifang, Phó giám đốc Cơ quan Khí tượng Hà Nam, hôm 21/7 cho biết chính quyền tỉnh đã được cảnh báo về nguy cơ thời tiết cực đoan từ hôm 15/7. Các chuyên gia dự đoán Tiêu Tác, thị trấn phía tây bắc tỉnh Hà Nam, nằm dưới chân núi Taihang, sẽ hứng chịu lượng mưa lớn nhất, một ngày trước khi những trận mưa như trút nước ập đến.

Hôm 17/7, chính quyền địa phương cảnh báo Tiêu Tác có thể hứng chịu lượng mưa lên tới 500 mm vào ngày 19/7, có nguy cơ gây ra lũ lụt "nghìn năm có một" và phải sơ tán một số cư dân khỏi các khu vực trũng thấp.

Các khu vực khác, bao gồm cả thủ phủ Trịnh Châu, cách đó chưa đầy 100 km về phía nam, được cho là sẽ có lượng mưa ít hơn. Nhưng sau đó, thay vì Tương Tác, Trịnh Châu, thành phố 12 triệu dân, bất ngờ hứng chịu lượng mưa kinh hoàng, chậm hơn một ngày so với dự báo.

Vào sáng 20/7, thành phố Trịnh Châu đã đưa ra cảnh báo đỏ, mức cảnh báo cao nhất của đất nước, nhưng lúc đó hầu hết cư dân đã trên đường đi làm. Thành phố đã chứng kiến lượng mưa hơn 200mm chỉ trong một giờ, lượng mưa cao nhất từng được ghi nhận ở Trung Quốc.

Vào buổi chiều cùng ngày, Trịnh Châu đã chứng kiến trận mưa lớn hơn so với mức bình thường trong nửa năm, gây ngập lụt đường phố và khiến hàng trăm hành khách bị mắc kẹt trên tàu điện ngầm. Ít nhất 25 người đã thiệt mạng trong trận lũ lụt. Trong khi đó, nguồn cung điện và nước sinh hoạt trên khắp thành phố đều đã bị mưa lũ phá huỷ. Một số trạm thời tiết không thu thập được dữ liệu do thiết bị hỏng.

Video: Hành khách bị mắc kẹt trong tàu điện ngầm ngập nước đến cổ (Nguồn: ABC News):

Ông Chen Tao, Giám đốc dự báo tại Trung tâm Khí tượng Quốc gia, hôm 21/7 cho biết Trung Quốc đã nỗ lực cải thiện khả năng dự báo thời tiết cực đoan, "nhưng đây vẫn là một thách thức của toàn thế giới". Ông nói rằng các mô hình dự báo hiện đại vẫn hoạt động tốt trong điều kiện bình thường, nhưng chưa thể chính xác khi bị tác động bởi thời tiết khắc nghiệt.

Bà Su tại cơ quan khí tượng Hà Nam cho biết đội ngũ của cơ quan đã phải làm việc theo ca 24 giờ trong tuần qua, liên tục cập nhật các ước tính của họ khi có dữ liệu mới và đưa ra hơn 1.000 thông báo cảnh báo vào sáng 21/7.

Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng lượng mưa là một trong những yếu tố khó dự báo nhất. Hầu hết các nhà khí tượng học cho biết không thể dự đoán lượng mưa sẽ rơi vào một giờ cụ thể nào cho ngày hôm sau.

Trung tâm Khí tượng Quốc gia có trụ sở tại Bắc Kinh là một trong 9 trung tâm được Tổ chức Khí tượng Thế giới, cơ quan của Liên hợp quốc, công nhận. Song dù cơ quan này đã sử dụng các vệ tinh và siêu máy tính hiện đại, nhưng ước tính về lượng mưa vẫn thường sai sót.

Theo một nghiên cứu được thực hiện bởi Phòng thí nghiệm Trọng điểm Quốc gia về Thời tiết Cực đoan, tỷ lệ dự báo của các cơ quan thời tiết nước này về lượng mưa trong 24 giờ đạt độ chính xác khoảng 20% vào năm 2019, tăng lên so với mức 15% năm 2008.

Ngay cả ở Mỹ, Nhật Bản và Châu Âu, nơi có lịch sử lâu đời hơn nhiều về khí tượng, mức độ chính xác cũng chỉ ở khoảng 30%.

Một nhà khí tượng học cấp cao cho biết mặc dù khó có thể dự báo lượng mưa kỷ lục ở Trịnh Châu trong tuần này, nhưng thảm họa này đã làm nổi bật tình trạng thiếu các trạm quan trắc ở thành phố này. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến khả năng dự báo bị hạn chế và gây hậu quả nghiêm trọng hơn.

Nhà khoa học giấu tên tại Đại học Khoa học Công nghệ Thông tin Nam Kinh, cho biết các dự đoán về lượng mưa theo giờ vẫn còn phụ thuộc vào radar mặt đất, nhưng radar chỉ có thể thu được một lượng thông tin hạn chế từ các đám mây. Để đưa ra dự đoán chính xác hơn, cần phải sử dụng nhiều hình ảnh vệ tinh và các nguồn thông tin khác.

Mặc dù số lượng radar và các phương tiện giám sát khác đang dần tăng lên, nhà khoa học cho biết các khu vực như Bắc Kinh và Thượng Hải được trang bị nhiều hơn các thành phố nghèo như Trịnh Châu.

Trong những năm gần đây, các chuyên gia thời tiết Trung Quốc đã bắt đầu áp dụng trí tuệ nhân tạo để cải thiện độ chính xác của các dự báo, nhưng các nhà khí tượng cảnh báo rằng hiệu suất của nó "phụ thuộc vào chất lượng dữ liệu do con người đưa vào".

“Chúng ta không chỉ cần tăng số lượng các trạm radar ở các thành phố mà cả các vùng nông thôn. Vẫn còn quá nhiều điểm mù trên khắp đất nước”, nhà khoa học nói.