Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn. Ảnh: TTXVN phát
Theo phóng viên TTXVN tại Kuala Lumpur, phát biểu khai mạc Diễn đàn lãnh đạo giáo dục đại học ASEAN (ASHELF) trong khuôn khổ Lễ hội Ý tưởng Putrajaya (FOI) 2025 tại Malaysia, Tổng thư ký Kao Kim Hourn cho rằng giáo dục đại học trong ASEAN phải đi xa hơn sự liên kết, đảm nhận vai trò lãnh đạo trong việc định hình tương lai của khu vực.
Ông cho biết Kế hoạch Chiến lược Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN (ASCC) đã xác định giáo dục là động lực cho công bằng và phát triển bền vững. Chương trình nghị sự của kế hoạch kêu gọi tăng cường khả năng tiếp cận giáo dục chất lượng, thúc đẩy học tập suốt đời và lồng ghép các kỹ năng xanh vào chương trình giảng dạy. Trong khi đó, Kế hoạch Công tác Giáo dục ASEAN giai đoạn 2026 – 2030 nhấn mạnh đến nền tảng hợp tác khu vực về giáo dục, tập trung vào tính cơ động, chuyển đổi số và giáo dục - đào tạo kỹ thuật - nghề nghiệp (TVET).
Tổng thư ký ASEAN chỉ ra 6 “ngôi sao chỉ đường” cho chuyển đổi giáo dục đại học trong khu vực. Trước hết, giáo dục đại học cần chuyển từ chương trình giảng dạy cứng nhắc sang học tập thích ứng và dựa trên giá trị. Sinh viên sau khi tốt nghiệp cần sẵn sàng đón nhận kiến thức mới. Giáo dục đại học và đào tạo nghề phải song hành phát triển, phù hợp với nhu cầu thực tế ngành nghề và hướng tới học tập suốt đời. Điều quan trọng là cần có "la bàn đạo đức", cần lồng ghép các nguyên tắc của Hiến chương ASEAN về tôn trọng sự đa dạng, cam kết hòa bình và thịnh vượng chung vào giảng dạy để đào tạo nên những công dân ASEAN có trách nhiệm.
Thứ hai, nghiên cứu ở bậc đại học phải tập trung mang lại lợi ích hữu hình và giải quyết các thách thức trong khu vực. Các trường đại học phải thúc đẩy hệ sinh thái nghiên cứu, đổi mới ASEAN có trách nhiệm và hướng đến tác động. Ví dụ, đưa ra các giải pháp về nông nghiệp bền vững, chăm sóc sức khỏe với chi phí phải chăng và công nghệ xanh cho cộng đồng ASEAN.
Thứ ba, các trường đại học cần xây dựng lộ trình lãnh đạo cho các học giả mới nổi, chuẩn bị cho các nhà nghiên cứu và giảng viên trẻ không chỉ lãnh đạo các khoa mà còn dẫn dắt quá trình chuyển đổi của các tổ chức. Hơn nữa, cần thay đổi văn hóa "xuất bản hay là chết" (áp lực phải xuất bản công trình học thuật để thành công trong sự nghiệp học thuật) vốn kìm hãm sự đổi mới và hoạt động cố vấn.
Thứ tư, giáo dục đại học cần khai thác sức mạnh của trí tuệ nhân tạo (AI) cho đổi mới trong học tập, hiệu quả hành chính và nghiên cứu đột phá; đồng thời gắn sự phát triển này với đạo đức và nâng cao nguyên tắc về công nghệ. Các trường đại học phải đi đầu trong việc phát triển các khuôn khổ quản trị AI lấy ASEAN làm trung tâm.
Thứ năm, kiến thức về sức khỏe hành tinh (Trái Đất) phải được tích hợp vào tất cả các ngành học, không chỉ giới hạn trong ngành học về môi trường. Sinh viên tốt nghiệp phải là những người xây dựng nền kinh tế tuần hoàn, ủng hộ các chính sách ứng phó với biến đổi khí hậu và dẫn đầu nỗ lực hướng tới một ASEAN bền vững hơn.
Cuối cùng, giáo dục đại học phải nâng cao và đẩy mạnh TVET trong khu vực ASEAN. Trong thời đại AI và chuyển đổi số, TVET là động lực trung tâm cho sức sống kinh tế khu vực. ASEAN cần những nhà lãnh đạo trong lĩnh vực TVET, có thể xây dựng mối quan hệ đối tác mạnh mẽ giữa công nghiệp và học viện, gắn kết đào tạo với các lĩnh vực mới nổi và trang bị cho thanh thiếu niên những kỹ năng sẵn sàng cho tương lai.
Tổng thư ký Kao Kim Hourn lưu ý 6 định hướng trên là cần thiết, nhưng chưa đủ nếu không có hành động mạnh mẽ, đồng thời nhấn mạnh sức mạnh của ASEAN nằm ở sự đoàn kết và cam kết chung đối với “một tầm nhìn, một bản sắc, một cộng đồng”. Việc chuyển đổi giáo dục bậc cao đồng bộ theo các định hướng nêu trên sẽ giúp giữ chân nhân tài, chuẩn bị lực lượng lao động cho những thách thức trong tương lai và cuối cùng là đạt được Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045.