Quang cảnh cảng hàng hóa tại Los Angeles, California, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN
Theo Wall Street Journal ngày 3/9, chính quyền Tổng thống Donald Trump đang thực hiện một chiến lược thuế quan mở rộng với mục tiêu đưa hoạt động sản xuất trở lại Mỹ. Bước đi này không chỉ dừng lại ở việc áp thuế đối với thép và nhôm mà còn mở rộng sang nhiều ngành công nghiệp quan trọng khác.
Mở rộng thuế quan theo từng giai đoạn
Trong tháng 8 vừa qua, chính quyền Trump đã mở rộng diện chịu thuế quan đối với thép và nhôm, áp dụng cho hơn 400 dòng sản phẩm mới với mức thuế 50%. Theo Giáo sư Jason Miller từ Đại học bang Michigan, đợt mở rộng này nâng tổng giá trị các sản phẩm thành phẩm nhập khẩu chịu thuế kim loại của Mỹ lên hơn 300 tỷ USD. Ông Miller cho rằng việc mở rộng phạm vi áp dụng thuế là một động thái quá mạnh, gây ảnh hưởng đến các loại sản phẩm sản xuất của Mỹ vốn phải nhập khẩu các bộ phận có tỷ lệ thép và nhôm cao.
Không dừng lại ở đó, các loại thuế mới dự kiến sẽ được áp dụng cho nhiều ngành khác trong những tháng tới, bao gồm: Chất bán dẫn, xe tải hạng nặng, dược phẩm và nguyên liệu, khoáng sản quan trọng đã qua chế biến, máy bay thương mại và phụ tùng.
Một điểm đáng chú ý trong chiến lược này là việc chính quyền Trump sử dụng hai loại thuế quan khác nhau. Thuế quan đối ứng, được công bố vào tháng 4 năm nay đối với hầu hết các quốc gia, dựa trên cách diễn giải mới về quyền hạn khẩn cấp của tổng thống.
Ngược lại, thuế quan "an ninh quốc gia" được áp dụng theo Điều 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962, có hiệu lực pháp lý vững chắc hơn nhiều. Augustine Lo, đối tác của nhóm an ninh quốc gia chuyên về luật thương mại tại Dorsey & Whitney, nhận định: "Điều 232 là một phương pháp đã được kiểm chứng và chứng minh là đúng đắn. Theo truyền thống, tòa án đã trao cho tổng thống khá nhiều quyền hạn để tiến hành điều tra và áp dụng các biện pháp này".
Tác động trái chiều
Các nhà sản xuất thép và nhôm trong nước rất ủng hộ việc áp thuế đối với kim loại nhập khẩu giá rẻ. Công ty Cleveland-Cliffs đã vận động nhiều năm để có được thuế quan đối với một số thiết bị và linh kiện nhập khẩu. CEO Lourenco Goncalves của Cleveland-Cliffs cho biết: "Mức thuế quan này mang lại cho chúng tôi sự chắc chắn rằng thị trường nội địa Mỹ sẽ không bị suy yếu do thép được giao dịch không công bằng trong các sản phẩm phái sinh".
Tuy nhiên, nhiều ngành công nghiệp khác đang gặp khó khăn do thuế quan. Caterpillar, nhà sản xuất thiết bị xây dựng và khai thác mỏ, dự báo chi phí thuế quan năm 2025 có thể đạt 1,8 tỷ USD, tăng so với dự báo ban đầu là 1,5 tỷ USD.
Ford Motor cũng ước tính thuế quan sẽ khiến hãng thiệt hại 2 tỷ USD trong năm nay. Các nhà sản xuất ô tô lập luận rằng mặc dù Nhật Bản và Hàn Quốc chỉ phải chịu mức thuế 15%, việc sản xuất ô tô tại các quốc gia này và vận chuyển sang Mỹ vẫn có lãi do giá đầu vào tại Mỹ cao hơn.
Mặc dù mục tiêu của thuế là khuyến khích sản xuất trong nước, nhưng chúng lại đang tạo ra những hoạt động ngược chiều không mong muốn. Các nhà sản xuất Mỹ phải đối mặt với chi phí đầu vào cao hơn, làm giảm khả năng cạnh tranh. Ken Fedor, Phó Chủ tịch SGB-SMIT, lo rằng việc tăng thuế có thể làm tăng chi phí nhập khẩu, khi Mỹ lại không thể sản xuất đủ để đáp ứng nhu cầu.
Một tác động bất ngờ của thuế quan là ảnh hưởng đến ngành robot và tự động hóa. Jeff Burnstein, Chủ tịch Hiệp hội Tự động hóa Tiên tiến Michigan, cảnh báo: "Nếu chi phí tăng lên, các công ty sẽ khó có thể biện minh cho việc đưa thêm hoạt động sản xuất trở lại Mỹ. Hiện tại, thuế quan có vẻ như là một bất lợi cho ngành robot và ngành sản xuất nói chung của Mỹ". Điều này tạo ra một nghịch lý, khi tự động hóa nhằm giảm chi phí lao động đã trở thành động lực thúc đẩy các công ty cân nhắc việc chuyển hoạt động sản xuất từ nước ngoài về Mỹ.
Các biện pháp giảm thiểu
Nhận thấy tác động tiêu cực, chính quyền Trump đang xem xét các biện pháp giảm gánh nặng cho một số công ty lớn. Các lựa chọn bao gồm: Mở rộng các khoản hoàn thuế hiện có cho các nhà lắp ráp ô tô như Ford, Stellantis và General Motors; áp dụng hạn ngạch cho phép một số lượng linh kiện nhất định được miễn thuế; đưa ra miễn trừ thuế quan cho các công ty công nghệ lớn có hoạt động tại Mỹ.
Tổng thống Trump đã cam kết với CEO Apple Tim Cook rằng "sẽ không có thay đổi nào" đối với các công ty đã cam kết xây dựng nhà máy tại Mỹ.
Tóm lại, với chiến lược thuế quan mở rộng trên, chính quyền Trump hy vọng sẽ thành công trong việc đưa sản xuất về Mỹ, mặc dù vẫn còn nhiều thách thức và tranh cãi về hiệu quả cũng như tác động kinh tế tổng thể của chính sách này.